حافظ شیرازی؛ شاعری که آوازه شعرهایش جهانی شد

«حافظ» در میان مفاخر و شاعران از چنان جذابیتی برخوردار است که اگر شعر، دانش و اندیشه او به درستی تبیین و توضیح داده شود؛ و برنامه‌های فرهنگی و هنری متنوعی در هم آمیخته شود و ارائه مناسبی از آن صورت بگیرد، می‌تواند موجبات جذب همه اقشار جامعه به خصوص طبقه جوان و نوجوان را به شعر و اندیشه او فراهم آورد و در استحکام و استواری زبان و ادب فارسی نقش مهم و موثری ایفا کند.


«حافظ» به همان اندازه برای مخاطبان غیرفارسی زبان جذابیت دارد که برای فارسی‌زبانان؛ مخاطبان غیرفارسی، چنانچه شعر حافظ را دریابند و بفهمند، شیفته و شیوای آن می‌شوند. اگر بتوانیم از اهرم‌های مناسب و ابزار‌های روز برای معرفی حافظ در سطح جهانی استفاده کنیم، اشعار وی مورد استقبال فراوانی قرار خواهد گرفت. نسل امروز در دنیا به ویژه جوانان و نوجوانان در هر نقطه جغرافیایی که باشند، علاقه‌مند به شعر و ادبی فرهنگ ایرانی هستند و مهم این است که ما بتوانیم این اندیشه را به خوبی به آنان انتقال دهیم.

«حافظ» ظرافت‌هایی را در زبان با شعر آمیخته است که وقتی آن‌ها را از شعرش بگیرید، لطافت از شعر او گرفته می‌شود و بیشتر بار معنایی آن باقی می‌ماند. این معنا می‌تواند برای مخاطبی آشنا باشد که با همه این واژگان ارتباط نزدیک برقرار کند وشرایط، فضا و محیط را به خوبی بشناسد. برای مثال کسی که می‌خواهد شعر حافظ را به خوبی درک کند باید با قرآن و حکمت آشنا باشد؛ همچنین باید با فلسفه، کلام، محیط، فضای شیراز و تاریخ ایران آشنایی داشته باشد، زیرا همه این‌ها به هم گره خورده اند و شعر حافظ محصولی از این گره خوردگی است که با لطافت و ظرافت او پیوند خورده است.

محمد شالویی رئیس انجمن مفاخر فرهنگی ایران درباره حافظ می‌گوید: مشاهیر و مفاخر شیراز خاصه حافظ شیرازی شناخته شده‌تر از آن اند که بخواهیم درباره آن‌ها کلامی بر زبان جاری نماییم. چرا که در  بسیاری از نقاط ایران و حتی جهان، دوستداران و علاقه‌مندان به زبان و ادب فارسی با حافظ شیرازی و دیوان اشعار او انس و الفت فراوان دارند.

شالویی ادامه داد: تجربه من برای برگردان برخی از اشعار حافظ این بود که تعدادی از مترجمان و ادیبان صرب را دعوت کردیم تا برای ترجمه دیوان حافظ با ما همکاری کنند. سعی کردیم با تجربه‌ای که به دست آوردیم، «حافظ» را متناسب با شرایط ذهنی آنها، به زبانی که قابلیت فهم و درک برای آن‌ها داشته باشد، معرفی کنیم. بعد از یکی از شاعران برجسته صرب خواستیم تا این ترجمه را موزون کند؛ تا مورد التفات بیشتر قرار بگیرد.


رئیس انجمن مفاخر ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه زبان فارسی ریشه در فرهنگ و تمدن ایران دارد و متقابلا فرهنگ و تمدن ایران با زبان فارسی وابستگی و دلبستگی بسیار دارد، چنانچه زبان فارسی در معرض تهدید قرار بگیرد فرهنگ ایران نیز در معرض تهدید قرار می‌گیرد. در نتیجه برای محافظت از فرهنگ، ادب، تاریخ و تمدن لازم است تا مفاخر را پاس بداریم و برنامه‌های متعددی متناسب با شرایط زمانی برای آن‌ها برگزار کنیم. در این راستا برای معرفی و شناسایی مفاخر و مشاهیر به طبقات مختلف جامعه، اقدامات هنرمندانه‌ای داشته باشیم، اقداماتی که به زبان روز باشد و با ذهن و ضمیر مخاطبان ارتباط مشفقانه و صمیمانه‌ای را برقرار کند.

او می گوید: باید از همه ابزار‌های موجود مانند فضای مجازی و ابزار‌های هنری و ادبی و رویکرد‌های امروز به شعر و ادب بهره جوییم. عموم مردم، جوان‌ها و نوجوان‌ها می‌توانند در قالب برگزاری پویش‌هایی در اینگونه برنامه‌ها حضور فعالی داشته باشند. به یقین یکی از این مفاخر و مشاهیر خواجه حافظ شیرازی است.


او اضافه کرد:با توجه به پیچیدگی‌های ادبی موجود در واژگان حافظ به خصوص برای مخاطبان غیر فارسی زبان، ضرورت دارد که این واژه‌ها ساده سازی شود و با استفاده از ابزار‌های جدید هنری، دشواری‌های موجود در شعر و اندیشه وی به زبان ساده و روان بیان گردد.


مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تأکید کرد: امیدوارم به همت دانشکده ادبیات دانشگاه شیراز و استادان برجسته این دانشگاه و با مدیریت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی که باسابقه‌ترین نهاد فرهنگی ایران است با یک سلسله برنامه‌ها که مناسبت با شرایط روز دارد، حافظ را بیشتر و بهتر به عموم مردم خاصه نسل جوان و جدید معرفی نماییم؛ چرا که مفاخر ایران از جمله حافظ شیرازی به مثابه مشعل و چراغ هدایت اند.

او در ادامه سخنان خود اظهار کرد: وقتی بارگاه نورانی حافظ را می‌نگریم متوجه شخصیتی می‌شویم که بیش از ششصد سال است در این آرامگاه خفته است. به یقین جسم او زیر خاک، اما روحش برفراز است. 

مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اضافه کرد: مولوی درباره ابوالحسن خرقانی و بایزید بسطامی سخنی شنیدنی دارد؛ بایزید عصر‌های جمعه به خرقان می‌رفت و به اصحاب و شاگردان اصرار می‌کرد که خاک این زمین را ببویید؛ چرا که بوی خوشی از این خاک می‌آید. همه خاک را می‌بوییدند، اما چیزی استشمام نمی‌کردند. بایزید می‌گوید: ۱۰۰ سال بعد از من، برادرم ابوالحسن خرقانی خواهد آمد که بر من فضائل بسیار خواهد داشت. او مصائب و زجر‌های فراوان خواهد کشید تا آنقدر به درگاه الهی نزدیک می‌شود که پس از وفات وی، بوی خوش پیکر او همواره باقی خواهد ماند. اگر امروز هم به خرقان بروید و بر مزار وی حاضر شوید از روزنه آرامگاه او این بوی خوش قابل استشمام است.

شالویی تأکید کرد: پس از ششصد سال از وفات حافظ، همانطور که با قرآن کریم استخاره می‌کنیم، به دیوان او نیز تفأل می‌زنیم و بهره معنوی می‌بریم. حافظ «نظرکرده» بود؛ چنان که اکثر نوابغ و بزرگان در طول تاریخ همینطور بوده اند.