بر اساس تبصره ۱۶ قانون بودجه ۱۴۰۱  بانک مرکزی موظف شد تا اطلاعات کاملی مانند میزان وام‌های دریافتی، اسامی دقیق دریافت کنندگان تسهیلات و وثایق اخذ شده را به صورت فصلی در سامانه اطلاعاتی خود منتشر کند.

سرانجام ۳۱ فروردین ۱۴۰۱، بانک مرکزی برای نخستین بار لیست اسامی ۱۴ بانک دولتی و خصوصی از مجموع ۲۴ بانک را منتشر کرد و اعلام کرد لیست کامل خواهد شد.

در نهایت هم ۲۱ تیر بانک‌ مرکزی اعلام کرد فهرست اطلاعات تسهیلات و تعهدات کلان و اشخاص مرتبط بانک‌هایی که در پایان سه ماه اول امسال مورد بررسی نهایی قرار گرفته اند به روزرسانی و منتشر شد بر این اساس فهرست اطلاعات تسهیلات کلان جاری و غیرجاری ۹ بانک و تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط ۸ بانک را منتشر شد.

انتشار تسهیلات کلان پرداختی بانک ها که بنده ط تبصره ۱۶ قانون بودجه ۱۴۰۲ ‌‌‌‌‌هم بر آن تاکید دارد و بر این اساس:

۱- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است با استفاده از سامانه اطلاعاتی خود و اطلاعات دریافتی از بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی (موضوع جزء «۲» این بند)، موارد ذیل را به تفکیک هر یک از بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی بر تارنمای خود در دسترس عموم قرار داده و حداکثر سه هفته پس از اتمام هر فصل به ­روزرسانی نماید.

۱-۱- اطلاعات مربوط به تسهیلات و تعهدات کلان و تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط با تعریف شورای پول و اعتبار (مرتبط یا ذی­‌نفع واحد)، به تفکیک هر یک از اشخاص، شامل میزان پرداختی و مانده به تفکیک ارزی یا ریالی، نرخ سود، مدت بازپرداخت، دوره تنفس، وضعیت بازپرداخت (جاری، سررسید گذشته، معوق یا مشکوک‌­الوصول )، نوع و میزان وثیقه دریافت شده؛ در صورتی که به دلیل عدم کفایت سرمایه بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی تعریف بانک مرکزی از حدود و مصادیق تسهیلات کلان قابل استفاده نباشد، بانک مرکزی موظف است تسهیلات و تعهدات بالای پانصد میلیارد (۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال هر ذی­نفع واحد را منتشر نماید.

۱-۲- اطلاعات مربوط به اموال غیرمنقول به تفکیک هر یک از آنها شامل سال و نحوه تملک، ارزش دفتری و برآورد ارزش روز، کاربری، وضعیت بهره‌­برداری فعلی (شعبه ، ستاد، منازل سازمانی، استیجاری و مانند آن) و اقدامات انجام شده برای واگذاری یا مولدسازی را منتشر نماید.

۱-۳- اطلاعات مربوط به مالکیت بیش از بیست درصد (۲۰%) (به­صورت مستقیم یا غیرمستقیم) سهام شرکت‌ها یا سایر اشخاص حقوقی به تفکیک هر یک از آنها شامل سال و نحوه تملک، ارزش دفتری و برآورد ارزش روز و شاخص‌های کلیدی عملکرد اعم از نرخ بازدهی سرمایه؛ بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی با همکاری بانک مرکزی و سازمان بورس و اوراق بهادار موظفند صورت‌های مالی حسابرسی‌­شده این شرکت‌ها را در سامانه کدال منتشر نمایند.

۱-۴- میزان تسهیلات یا تعهدات پرداختی به هریک از دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده (۲۹) قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (به تفکیک دستگاه) توسط بانک مرکزی یا بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیر­بانکی به همراه نرخ سود، میزان دوره بازپرداخت و تنفس، وثیقه یا ضمانتنامه دریافتی، وضعیت بازپرداخت (به‌تفکیک جاری، سررسیدگذشته، معوق یا مشکوک­‌الوصول) و مقرره مبنای پرداخت را در تارنمای بانک مرکزی و در دسترس عموم قرار داده و به‌صورت فصلی به‌روزرسانی نماید.

در ادامه شهبازی نماینده مجلس در خصوص اهمیت انتشار لیست پرداخت تسهیلات کلان شبکه بانکی گفت: انتشار فهرست پرداخت های تسهیلات کلان نظام بانکی سبب شفافیت در حوزه اقتصادی می شود موردی که بند قانونی دارد و مسئولان و مردم هم خواهان آن هستند و در نهایت این اقدام به نفع اقتصاد و تولید کشور خواهد بود.

او در ادامه بیان کرد: در این مبحث چیزی که بیشتر از همه مولفه ها حائز اهمیت است پیگیری بانک مرکزی برای انتشار این اطلاعات است چرا که همانطور که گفته شد انتشار این اطلاعات در مجموع به نفع کشور و اقتصاد خواهد بود.

این نماینده مجلس اظهار کرد: مجلس نیز به سبب اهمیت این موضوع توجه خاصی به آن دارد و در صورت کوتاهی بخش های مربوطه از بُعد نظارتی به مسئله ورود خواهد کرد.

انتشار اطلاعات تسهیلات کلان شبکه بانکی که میرزایی کارشناس اقتصادی پیش از این به باشگاه خبرنگاران جوان در خصوص آن گفته بود، یکی از علت‌های اصلی که نقدینگی به صورت فزاینده رشد می‌کند و سبب برهم زدن بازار‌های مختلف می‌شود همین تسهیلات کلانی است که به برخی بنگاه‌ها و افراد پرداخت می‌شود. اعلام لیست‌ها علاوه بر این که می‌تواند شفافیت زیادی به اقتصاد کشور تزریق کند می‌تواند مسئولان را نسبت به این موضوع تسهیلات آگاه سازد.

در ادامه نیز دیگر کارشناس امور بانکی فرزانی به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: انتشار این لیست پرداخت تسهیلات کلان یکی از وظايف قانونی بانک مرکزی است که سبب پاسخگویی بانک ها نسبت به عملکرد خود به جامعه در این حوزه می شود و به عبارتی یک جریان سازی مطالبه گرانه است. مورد دیگر این که انتشار این لیست ها سبب فشار بر بدهکاران کلان بانکی می شود تا سریع تر بدهی خود را بازگردانند همچنین سایر بانک ها نیز در خصوص عملکرد خود نسبت به پرداخت تسهیلات کلان مراقب های بیشتری می کنند.

حالا که امروز ۲۳ مهر ماه (بیش از سه هفته از اتمام فصل تابستان گذشته) است  بانک مرکزی  فهرست اطلاعات تسهیلات کلان جاری و غیرجاری بانک ها را منتشر کرده فهرستی که همچنان کامل نیست!

تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط

فهرست تسهیلات کلان جاری بانک ها

فهرست تسهیلات کلان  غیر جاری بانک ها