یک‌صد و چهل و دومین نشست علمی-تخصصی با عنوان " تبیین پیامدهای اجتماعی - اقتصادی مهاجرت‌های بین‌المللی بر جامعه ایران" با حضور اصغر بلوکیان؛ مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی سازمان ملّی مهاجرت وزارت کشور به‌عنوان مدیر علمی و شهریار حیدری؛ نایب‌رئیس کمیسیون امنیّت ملی مجلس شورای اسلامی، فداحسین مالکی؛ سفیر پیشین ایران در افغانستان و نماینده مجلس شورای اسلامی و رسول صادقی؛ عضو هیئت‌علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران به‌عنوان سخنران برگزار شد.

مهاجرت دارای دو بعد فرصت و تهدید برای کشور

در این نشست بلوکیان؛ مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی سازمان ملّی مهاجرت وزارت کشور به‌عنوان مدیر علمی نشست، ضمن اشاره به اهمیت بحث مهاجرت و اتباع بویژه در ایام اخیر در حوزه‌های اجتماعی کشور، گفت: بحث مهاجرت یک مسئله جدید نیست و حتی مختص ایران هم نیست و بسیاری از کشورها درگیر موضوع مهاجرت هستند، پس موضوع مهاجرت یک موضوع جهانی است و تنها در کشور ایران مطرح نیست.

اصغر بلوکیان ادامه داد: بحث مهاجرت هم مزایا و هم معایب دارد و می‌تواند فرصت باشد یا به تهدید تبدیل شود و این بستگی دارد که ما از موضوع مهاجرت به چه نحوی استفاده کنیم.

بلوکیان گفت بحث اصلی این است که ما در جغرافیایی قرار داریم که دو کشور بحران‌زا و بحران‌خیز یعنی عراق و افغانستان در همسایگی ما هستند و بنده به‌عنوان کسی که از سال ۱۳۶۲ در حال فعالیت در حوزه افغانستان و اتباع هستم باید اشاره کنم که در طول این ۴۰ ساله برنامه‌ریزی بلندمدت و قطعی برای موضوع مهاجرین وجود نداشته است و همواره تصمیمات کوتاه‌مدت و مقطعی در مواجهه با مهاجرین صورت می‌گرفت که همین باعث بی‌نظمی و عدم بهره از ظرفیت‌های مهاجرین شده است.

آمار در طی چند سال اخیر نشان می‌دهد که از سال ۱۳۹۶ تا شش‌ماهه اول سال ۱۴۰۲ بیش از ۵ میلیون نفر از مهاجران غیرمجاز از کشور خارج شده‌اند.

تشکیل سازمان ملی مهاجرت برای ساماندهی مهاجرین

مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی سازمان ملّی مهاجرت وزارت کشور خاطرنشان کرد: در دولت سیزدهم تصمیم قاطع گرفته شد و در مجلس هم تصویب شد که برای ساماندهی مهاجرین سازمان ملی مهاجرت تشکیل شود؛ زیرا در کشوری که بیش از ۵ میلیون نفر مهاجر دارد باید یک تشکیلاتی وجود داشته باشد تا به امر ساماندهی مهاجرین بپردازد.

بلوکیان افزود اکنون بیش از سه میلیون نفر در سامانه «سیام» اداره کل امور اتباع و مهاجرین سازمان ملّی مهاجرت ثبت شده و دارای پرونده هستند. در مجموع با تعداد حدود ۲ میلیون نفر از افرادی که به صورت غیرمجاز در ایران هستند و در این سامانه ثبت نشده اند، بیش از ۵ میلیون نفر از مهاجرین افغانستانی در ایران حضور دارند.

وی در ادامه گفت: کاری که هم اکنون در حال انجام هست این است که از سال ۱۳۸۱ تا کنون ۱۷ بار آمایش جمعیتی در بین مهاجرین صورت گرفته است و اطلاعات زاد و ولد مهاجرین ثبت شده است؛ اما موضوعی که ما را مصمم و نگران کرده افراد مجردی هستند که به صورت غیرقانونی وارد کشور شده‌اند و در تلاشیم که این افراد جمع آوری و به کشور خود بازگردانده شوند. چیزی حدود ۳ الی ۴ میلیون نفر افغانستانی داریم که همراه با خانواده در ایران زندگی می‌کنند.

تشکیل اداره امور بانوان مهاجرین برای استفاده از ظرفیت بانوان

مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی سازمان ملّی مهاجرت وزارت کشور در ادامه افزود: با توجه به اینکه نیمی از مهاجران افغانستانی جزء بانوان هستند، در دولت سیزدهم برای اولین بار اداره امور بانوان مهاجرین در اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی سازمان ملی مهاجرت تشکیل شد و تاکنون ۳ رویداد بانوان نخبه مهاجرین را برگزار کردیم و در این سه رویداد در شهر مشهد بیش از ۱۲۰ نفر نخبه پزشک، فوق‌تخصص و کارآفرین حضور داشتند. در تهران نیز در ظرف سه روز ۸۰ نفر از بانوان نخبه را از بین تعداد زیادی از نخبگان مهاجرین حضور داشتند شناسایی کردیم. همچنین در قم نشستی با حضور ۱۰۰ نفر برگزار شد. این برنامه در استان‌های دیگر نیز اجرا خواهد شد و در قالب کارگروه‌ها ساماندهی خواهند شد تا بتوانیم در موضوعات مختلف جامعه بانوان مهاجر، از ظرفیت‌های خود آنان استفاده نمائیم. نقش مادر در تربیت فرزند، نقش محوری و اصلی است که به عنوان یکی از کارها، باید بر تربیت کودکان مهاجر نیز تأثیرگذار باشند.

ساماندهی اشتغال اتباع در دولت سیزدهم 

بلوکیان خاطرنشان کرد: برای اولین‌بار در دولت سیزدهم برنامه سه‌ساله برای مهاجرین تدوین و تصویب شده است که مشخص می‌کند هر قشر از مهاجرین در چه قسمتی باید فعالیت کنند و چه‌کارهایی را باید انجام دهند. این موضوع آینده‌ای روشن در استفاده از ظرفیت‌های مهاجرین در کشور را نشان می‌دهد.

در ادامه اصغر بلوکیان به تهدیدات و فرصت‌های موضوع مهاجرت اشاره کرد و افزود: در مورد فرصت‌ها در موضوع دانش‌آموزی در سال تحصیلی ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ حدود ۶۰۰ هزار نفر از مهاجرین را در مدارس ثبت نام کرده‌اند و تعدادی در حال انجام کارهای اداری ثبت نام هستند. در طول ۱۲ سال تحصیلی اخیر تعداد ۵۱۹۴۴ نفر به کلاس‌های سواد آموزی رفته اند و باسواد شده‌اند. در طول ۱۲ سال اخیر تعداد ۹۹ مدرسه با کمک NGO های بین‌المللی ساخته شده است. در مورد موضوع دانشجویان نیز تعداد ۵۸۲۱۱ نفر از اتباع دانشجو هستند که در سامانه ثبت شده است و از این جمعیت حدود ۳۶ هزار نفر از کشور عراق و بیش از ۱۶ هزار نفر از کشور افغانستان هستند.

طرح ویژه وزارت کشور برای اتباع غیر مجاز 

بلوکیان در بحث نگرانی‌های ناشی از اتباع خارجی غیرقانونی گفت: یک طرح جامع تهیه شد که هدایت آن را وزیر محترم کشور به عهده دارند. این طرح در تمام استان‌ها در حال اجرا است اما در ۸ استان که ملاحظات خاصی داریم و حضور بیشتری دارند بحث دستگیری و طرد افراد غیرقانونی انجام می‌شود؛ لذا در این طرح ۴ کارگروه شامل کارگروه اطلاعات، کارگروه حقوقی و قضائی، کارگروه رسانه و کارگروه اقدام، تعبیه شده و هر کارگروه فعالیت خود را توسط یک اداره که مسئول آن است انجام می‌دهد.

بلوکیان در پایان گفت در حوزه نخبگان کارگروه‌هایی با کمک خود مهاجرین تشکیل شده است که تا پایان سال حداقل ۳ همایش با حضور نخبگان مهاجرین در ۳ حوزه تخصصی و به‌منظور آشنایی با ظرفیت‌های مهاجرین برگزار خواهد شد.