به نقل از شهرداری قم، توسعه و تغییرات کالبدی و دگرگونی‌های شهری طی یک یا دو دهه اخیر، قم را به کلان‌شهری تبدیل کرده که با نیاز‌های جدیدتری دست‌به‌گریبان است، یکی از نیاز‌های مهم این شهر به دلیل تداوم رشد فیزیکی، موضوع زیرساخت‌های آموزشی بوده که نیاز‌های دیگری همچون تردد و جابه‌جایی دانش‌آموزان و سرویس مدارس را به وجود آورده است. 

آغاز سال تحصیلی هرسال با دغدغه‌های متعدد برای خانواده‌ها همراه است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها جابه‌جایی دانش‌آموزان است. نظر به اینکه موضوع سرویس مدرسه هم برای خانواده‌ها و هم برای مسئولان جدی و حساسیت‌برانگیز است، طی سال‌های اخیر طرح‌های گوناگونی برای ساماندهی و بهبود کیفیت آن پیشنهاد و اجرا شده، اما این طرح‌ها هنوز نتوانسته است نگرانی‌های پیرامون این موضوع را به‌کلی رفع کند. 

آنچه مسلم است بحث ساماندهی سرویس‌های مدارس از اولویت‌های نهاد مدیریت شهری است و از آنجا که سرویس مدارس مقوله‌ای چند بعدی است و تمایلات و تصمیمات خانواده‌های دانش‌آموزان، اولیای مدارس و رانندگان وسایل نقلیه در آن نقش دارد، مسیر ساماندهی آن چندان هموار نیست. 

باید توجه داشت که ایمنی و سلامت سرویس‌های مدارس از مهم‌ترین دغدغه‌های خانواده‌ها است و در این میان سلامت جسمی و روحی رانندگان سرویس‌ها و تسلط آن‌ها بر فنون رانندگی و قوانین راهنمایی، مسئله اصلی است. 

به نظر می‌رسد گام نخست برای ساماندهی سرویس‌های مدارس، توجه به انتظارات و جلب اعتماد خانواده‌ها در خصوص این نگرانی‌ها است. 

به این منظور سامانه‌ای به نام سپند (سامانه پایش ناوگان دانش‌آموزی) طراحی و اجرا‎ شد که تا حدودی نگرانی خانواده‌ها را رفع می‌کرد، از امکانات این سامانه می‌توان به ثبت سلامت روانی و حرفه‌ای راننده‌ها، اعلام قیمت‌های مشخص و یکسان و وجود مرجعی قابل‌اتکا پیگیر خواسته‌ها و شکایات احتمالی خانواده‌ها اشاره کرد. 

سال ۱۳۸۷، آئین‌نامه اجرایی حمل‌ونقل دانش‌آموزی با مشارکت سه وزارتخانه راه و ترابری، آموزش‌وپرورش و وزارت کشور تصویب و در آن شرایط راننده‌ها و خودرو‌های حمل‌ونقل دانش‌آموزان مدارس معین شد. 

برای راننده‌ها، تأهل (به‌استثنای زنان سرپرست خانوار)، حداقل سن ۲۳ سال، گواهینامه معتبر رانندگی، مبتلا نبودن به بیماری‌های مسری، صرع و عدم اعتیاد به مواد مخدر یا الکل، نداشتن سوءپیشینه کیفری و سو شهرت از جمله شرایط لازم است که با ثبت‌نام در سامانه سپند بررسی و ثبت می‌شود. بر اساس این آئین‌نامه تعیین نرخ سرویس مدارس از سوی شورای اسلامی شهر صورت می‌گیرد. 

مهدی محمد میرزایی، مدیرعامل شرکت سروش گشت دانش نیز با اشاره به ملاک‌های تعیین نرخ مصوب سرویس مدارس، تصریح کرد: در ابتدا ما نرخ مصوب را به اولیا اطلاع می‌دهیم و پس از چیدمان سرویس‌ها با تأثیر قراردادن معیار‌هایی همچون مسافت دانش آموزان تا مدرسه، کیفیت خودرو‌ها و تعداد دانش آموزان که ‎سرنشین خودرو هستند، نرخ را تعیین و به اطلاع مدیران مدارس و اولیا می‌رسانیم. 

وی افزود: امسال با تشکیل جلسات متعدد در شورای اسلامی شهر، شهرداری، فرمانداری، شورای آموزش‎وپرورش نرخ مصوب با افزایش ۶۹ درصد تعیین و اعلام شد. 

فرایند تعیین نرخ سرویس مدارس

رضا شاهسواری، رئیس اداره انجمن اولیا‎ و مربیان آموزش‌وپرورش استان قم با اشاره به کسر روز‌های تعطیل فروردین‌ماه در تعیین نرخ سرویس مدارس و ایام امتحانات گفت: با توجه به اینکه در ۱۵ روز تعطیلات فروردین‌ماه هیچ نوع خدماتی صورت نمی‌گیرد، در تعیین نرخ مصوب، تعطیلات فروردین‌ماه کسر شده است. 

وی اضافه کرد: در ایام امتحانات به دلیل اینکه روز‌های امتحان هر مدرسه متغیراست، کارگروه حمل‌ونقل در مدارس با نمایندگان‎ شرکت‌ها، اولیا و مدارس تشکیل‌شده و برنامه امتحان مدرسه را اعلام می‌کنند تا طبق این روز‌ها پرداخت مبلغ صورت بگیرد. 

رئیس اداره انجمن اولیا‎ و مربیان آموزش‌وپرورش استان قم خاطرنشان کرد: هر مدرسه‌ای باید یک نماینده مستقل برای رصد و نظارت بر عملکرد‎ راننده سرویس‌ها داشته باشد. 

همکاری مدیریت شهری و آموزش و پرورش برای ساماندهی سرویس مدارس

محسن محرری، رئیس شورای اسلامی شهر قم نیز با اشاره به همکاری مدیریت شهری و اداره کل آموزش و پرورش استان قم در مسیر ساماندهی سرویس مدارس، گفت: با وجود گذشت چند روز از ابتدای مهرماه، هنوز برخی از نواحی آموزش و پرورش با شرکت‌های ذی‌صلاح قرارداد نبسته‌اند.

وی افزود: مسئله ساماندهی سرویس مدارس برای مدیریت شهری و آموزش و پرورش موضوعی حیاتی است و استفاده از سرویس‌های غیرمجاز می‌تواند تبعاتی به همراه داشته باشد و والدین باید نسبت به این تبعات آگاه باشند.

موفقیت سامانه سپند در کاهش نگرانی چندین و چندساله خانواده‌ها با جمع‎ آوری و تأیید اطلاعات شخصی و شخصیتی راننده‌ها و صدور گواهی سلامت روانی و حرفه‌ای آن‌ها است. والدین دانش‌آموز به تاییدیه سازمان تاکسیرانی اعتماد دارند و مطمئن هستند که فرزندشان در امنیت روحی و جسمی مسیر خانه و مدرسه را طی می‌کند. اعتماد و اطمینانی که در روزگار نه‌چندان بر وفق مراد امروز، گران‌بها است.