آبان امسال بوی دیگری دارد. از میدان عشایر خرمشهر به سمت روستا‌های غرب کارون که حرکت کنی کافیست پنج کیلومتر بیشتر به دل جاده بزنی تا بوی خوشش تو را به دل مزارع بکشاند. آنقدر مشامت از بوی عطرش لبریز می‌شود که به راحتی می‌تواند تو را در دام بیندازد و آنجا را با شالیزار‌های شمال کشور اشتباه بگیری، انگار نه انگار این جا خرمشهر است و هوای گرم تابستانش هیچ شباهتی با خنکای استان‌های شمالی ندارد. اما نکته‌ جالب همین جاست که خرمشهر در فصل زراعی تابستانه با وجود چنین آب و هوایی حدود هفت هزار و ۵۰۰ هکتار شالیزار را در دل خود جای می‌دهد.

در ۲ سال گذشته به دلیل تنش آبی موجود در منطقه کشت شلتوک ممنوع شده بود، اما با پر شدن ذخایر آبی سد‌ها، این روز‌ها حاصل دسترنج ماه‌ها زحمت شالیکاران خرمشهری به ثمر رسیده و مزارعشان پر از خوشه‌های شلتوک شده است. لبخند جاری شده بر لبان کشاورزان و تلاش بی وقفه آن‌ها برای برداشت محصولشان نشان از پرثمر بودن این فصل زراعی دارد، اما پای درد دلشان بنشینی مشخص می‌شود وضعیت خیلی هم بر وفق مراد نبوده و سبب ساز گلایه‌های زیادی از سوی آن‌ها شده است.

تلخی ، مهیمان ناخوانده شادی شالیکاران

فیصل هاشمی یکی از کشاورزان روستای دیم بن نجم که خود را شالیکار ۱۲ ساله این شهرستان معرفی می‌کند می‌گوید: امسال برایم بهترین سال کاشت برنج در طول این سال‌ها بوده و محصولم نسبت به گذشته حدود ۳۵ درصد بیشتر شده است.

او علت این موضوع را بهبود یافتن وضعیت کمی و کیفی آب کشاورزی در منطقه اعلام می‌کند، اما در عین حال از گرانی آب‌های کشاورزی هم گلایه‌هایی داشت.

آقای دیلمی یکی از کشاورزان روستای سویچتی ۳ خرمشهر هم می‌گوید: این همه‌ی ماجرا نیست و حمایت نکردن دولت از شالیکاران خرمشهری در زمینه خرید تضمینی باعث شده که ما هر کیلو شلتوک برداشت شده‌ی خود را به قیمت ۱۷ هزار تومان به فروش برسانیم.

این کشاورز ذخیره شلتوک را هم به دلیل نبود دستگاه خشک کن در این شهرستان نا ممکن می‌داند و ادامه می‌دهد: عمر شلتوک درو شده بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت است اگر دیر بنجبیم و آن را خشک نکنیم یا به کارگاه شالیکوبی نسپاریم می‌سوزد و زحمت چند ماهمان به باد می‌رود.

او از نبود کارگاه شالیکوبی در سطح آبادان و خرمشهر هم گلایه می‌کند و دلیل آن را دلال بازی و نفوذ واسطه گری می‌داند و حاصلش را پرداخت تکه تکه پول کشاورزان آن هم پس از سه یا چهار ماه اعلام می‌کند.

او می‌گوید: با این اوصاف دیگر کشت برنج برای هیچ کشاورزی صرفه اقتصادی ندارد و من به اتفاق چندین شالیکار خرمشهری دیگر سال دیگر برنج نمی‌کاریم.

سخاوت کارون

ابراهیم پروین هم می‌گوید: میانگین‌ای سی شوری آب در رودخانه کارون طی فصل زراعی تابستانه امسال به دلیل پر بودن ذخایر سد‌ها ۲ هزار و ۷۰۰ میکروموس بود.

در حالی که این مسئول میزان شوری آب در تابستان ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ را بین ۵ هزار تا ۸ هزار میکروموس اعلام می‌کند.

او در خصوص گلایه کشاورزان از گران بودن هزینه آب هم آب بهای زمین‌های کشاورزی هر شهر بر اساس  آمارنامه‌ی جهاد کشاورزی تعیین می‌شود که میزان تولید محصولات زراعی هر سال تعیین شده است، البته ناگفته نماند که بنا بر قانون همواره یک درصد محصولات تولید شده آب بهای کشاورزان می‌شود.

قاسم اسدی مدیر روابط عمومی شرکت پخش فرآورده‌های نفتی هم در واکنش به کافی نبودن سهمیه سوخت کشاورزی گفت: پس از اعلام درخواست کشاورزان در خصوص سوخت مورد نیازشان در سامانه‌ای تعریف شده، جهاد کشاورزی بر اساس متراژ زمین زراعی میزان سوخت مورد نیاز را مشخص کرده و نامه‌ای را به سمت شرکت فرآورده‌های نفتی هدایت می‌کند تا بازدید‌های میدانی لازم از راستی آزمایی تراکتور‌ها انجام شود.

او همچنین تاکید می‌کند ملاک سهمیه سوخت اختصاص یافته به کشاورزان خرمشهری بر اساس میزان تعیین شده از سوی جهاد کشاورزی است و شرکت ملی پخش فرآورده‌های منطقه آبادان نمی‌تواند دخل و تصرفی در آن داشته باشد.

نجم عبیدزاده نماینده اتاق اصناف کشاورزی در خرمشهر، اما دلیل کافی نبودن سهمیه‌های سوخت کشاورزی را مربوط به مدیریت‌های غلط در سطح سازمان جهاد کشاورزی می‌داند و می‌گوید: هنگام تعیین سهمیه به سن و عملکرد تراکتور‌ها توجهی نمی‌شود و طبیعی است که یک تراکتور قدیمی مصرف سوخت بیشتری نسبت به یک تراکتور جدید دارد و همین موضوع سبب می‌شود که سهمیه سوخت هر کشاورز تنها نیاز فعالیت یک روزش را تامین می‌کند و ناچار به خرید سوخت با نرخ آزاد می‌شود.

البته بنا بر اظهارات این نماینده اتاق اصناف کشاورزی در خرمشهر سال‌های گذشته سهمیه‌ی خوبی به کشاورزان تعلق می‌گرفت، اما در ۲ سال اخیر به دلیل اجرای برنامه‌های مبارزه با سوخت قاچاق و فروش آزاد آن سهمیه سوخت کشاورزان کاهش یافت.

او تاکید می‌کند شرکت پخش فرآورده‌ها باید این موضوع را هم در نظر بگیرد که اگر کشاورزی بخواهد بخشی از سوخت خود را به صورت آزاد بفروشد حجم آن به قدری نیست که بتواند آن را قاچاق کند و مشتری آن کسی جز کشاورز هم منطقه‌ای خود نیست پس نمی‌توان آن را قاچاق نامید.

قرارگیری شلتوک در فهرست زراعات خرمشهر

یاسر شریفی مدیر جهاد کشاورزی خرمشهر، اما نبود دستگاه خشک کن در سطح شهر را رد می‌کند و می‌گوید: ۱۰ دستگاه خشک کن با ظرفیت استخر‌های ۱۰ تنی در خرمشهر وجود دارد، اما کفاف حجم محصولات کشت شده را نمی‌دهد و خریداری آن نیازمند پیش قدم شدن سرمایه گذاران است.

او علت نبود کارگاه شالیکوبی در آبادان و خرمشهر را نیز فصلی بودن کشت برنج اعلام می‌کند و می‌گوید: این کارگاه‌ها در شهرستان‌هایی مانند شادگان، کارون، شوشتر و اهواز بیشتر است، چون کشت برنج به صورت متمرکز و دائمی در آن شهر‌ها انجام می‌شود.

مدیر جهاد کشاورزی خرمشهر در خصوص کافی نبودن سهمیه سوخت کشاورزی نیز اینگونه پاسخ می‌دهد: امسال برای نخستین سالی است که کشت برنج در طرح الگوی زیر کشت خرمشهر جایگاهی به خود اختصاص داده است، اما با این وجود سهمیه سوخت هر استان با توجه به سطح زیر کشت تعیین می‌شود و در تابستان کمتر از فصل زراعی پاییزه است.

کارشناسان کشاورزی می گویند برنج کشت شده در خرمشهر نوعی برنج محلی است که به علت بالا بودن کیفیت آن ، دارای بازار خوبی است، اما با توجه به ارزان خریدن شلتوک توسط دلالان از کشاورزان و مشکلات موجود اگر چاره‌ای برای این موضوع پیدا نشود رفته رفته دیگر هم کشاورزی رغبت به کشت این محصول نمی‌کند و هم عدم استفاده از ظرفیت‌های زراعی منطقه زمینه ساز مهاجرت بیشتر روستاییان به شهر و افت اقتصاد روستا‌ها می‌شود.

یادآوری فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص حمایت از کشاورزی نشان می‌دهد که سازمان‌های مختلف در این زمینه باید قدری بیشتر از کشاورزان به ویژه در جنوب غرب کشور و منطقه آزاد اروند حمایت کرده و از دغدغه هایشان بکاهند چرا که این افراد همان‌هایی هستند که در با وجود تمام محدودیت‌ها و محرومیت‌ها سالیان درازی است این پیشه را برای فرزندان خود به ارث می‌گذارند تا با چرخیدن چرخ فعالیت‌های زراعی، کشور را به نقطه خود کفایی در تولید محصولات کشاورزی نزدیک‌تر کنند و در مقابل این تلاش تنها کمی حمایت را از مسئولان مطالبه می‌کنند.

فرآیند برداشت برنج از آغاز آبان شروع شده پیش بینی شده تا پایان آبان ماه حدود ۳۳ هزار و ۷۵۰ تن شلتوک از مزارع خرمشهر برداشت شود.

گزارش از لیلا احمدی