امروز ۲۴ آبان ماه، سالروز رحلت آیت الله العظمی سیدمحمدحسین طباطبایی است. علامه طباطبایی در سال ۱۳۳۳ هجری شمسی نگارش تفسیرالمیزان اثر بزرگ خویش را آغاز کرد و ۱۷ سال طول کشید تا این اثر منحصر به فرد، جالب و دلنشین را که نظیر آن تا به حال نوشته نشده است تمام کند.

به عقیده آیت‌الله العظمی خویی، علامه طباطبایی برای نوشتن این اثر، خود را تصفیه کرده بود و شهید مطهری هم معتقد بود تفسیرالمیزان با فکر نوشته شده و بسیاری از این مطالب از الهامات غیبی است کمتر مشکلی در مسائل اسلامی و دینی پیش آمده که کلید حل آن در تفسیرالمیزان پیدا نشود.

علامه شاگردانی همچون شهید مرتضی مطهری، آیت الله جوادی آملی، آیت الله مصباح یزدی، شهید آیت الله بهشتی، شهید باهنر و ده‌ها دانشمند و عالم دیگر را به جهان اسلام تقدیم کرده است. نشست‌های علمی او با هانری کربن فیلسوف و شیعه‌شناس فرانسوی زمینه‌ساز معرفی تشیع به اروپاییان شد.

امام خمینی (ره): همجواری شما برای ما مغتنم است

امام خمینی (ره) درباره علامه طباطبایی می‌فرماید: آقای طباطبایی مرد بزرگی است و حفظ ایشان با این مقام علمی لازم است. همچنین ایشان در اوایل انقلاب خطاب به علامه طباطبایی فرموده بودند: همجواری شما برای ما مغتنم است.

علامه طباطبایی فیلسوف و متفکر شهیر معاصر از جمله روحانیونی است که علاوه بر وجهه علمی دارای وجهه سیاسی نیز می‌باشد. صاحب المیزان، در دوران نهضت اسلامی در زمره روحانیون مبارز بود که از همان نخستین روز‌های نهضت اسلامی همراهی خود را با امام خمینی اعلام داشته بود. به طوری که بار‌ها به مناسبت‌های مختلف همگام با دیگر روحانیون مبارز با صدور اعلامیه‌هایی رژیم پهلوی را محکوم می‌کرد.

امضای او در اعلامیه مراجع و آیات عظام حوزه علمیه درباره قانون شکنی‌های رژیم شاه که در اسفند ۱۳۴۱ صادر شد به چشم می‌خورد. علامه طباطبایی که به شیوه‌های گوناگون ضدیت خود را با رژیم پهلوی به نمایش گذاشته بود، از سوی رژیم مورد بازخواست قرار می‌گرفت و یک بار هم به دلیل حمایت از مبارزان فلسطینی در سال ۱۳۴۹ به ساواک احضار شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین سروش محلاتی پژوهشگر می‌گوید: در جامعه امروز از اندیشه‌های سیاسی علامه طباطبایی غفلت کرده‌ایم. علامه مباحثی را بنیان‌گذاری کرده که قبل از او هیچ کسی آن‌ها را مطرح نکرده است.

علامه طباطبایی نقش بزرگی در بیداری حوزه علمیه قم داشت

محمدمهدی عبدخدایی کارشناس تاریخ معاصر در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان درباره علامه محمدحسین طباطبایی اظهار کرد: شاگردان علامه طباطبایی بزرگانی مانند مطهری و جوادی آملی علمای بزرگ اسلام هستند.

 عبدخدایی گفت:‌ تمام آن عالمانی که دانشمند هستند در حوزه علامه طباطبایی تربیت شدند و باید عنوان کنیم علامه محمدحسین طباطبایی یکی از کسانی که نقش بزرگی در بیداری حوزه علمیه قم را داشتند.

کارشناس تاریخ معاصر ادامه داد: وقتی شیخ محمد شلتوت رئیس جامع الازهر از مصر برای زیارت حضرت رضا (ع) آمد یکی از بزرگترین مراجع تفسیر المیزان را به او هدیه کرد.  قبل علامه طباطبایی شیخ محمد عبدو و شیخ طبری هم تفسیری نوشته بودند، اما تقسیری  که علامه طباطبایی نوشتند روی دست تمامی تفسیر‌هایی است که تا آن زمان آمده بود.

عبدخدایی گفت: تفسیر علامه طباطبایی با ۳ دیدگاه نوشته شده است. یکی تفسیر قرآن و احادث معصومین، یکی تفسیر قرآن به افکار فلسفی و دیگری تفسیر قرآن با  آیات قرآن، بود. این ۳ مسئله که مطرح شده تفسیر المیزان علامه طباطبایی را جزء بهترین تفسیر‌ها قرار داده است.

کارشناس تاریخ معاصر افزود: امام خمینی خود فیلسوف بود نهضت او نیز مشخص بود که توسط یک فیلسوف به وجود آمده است. در سال ۱۳۲۵ امام به آیت الله مطهری و منتظری امام درس می‌دادند. در آن بعضی مراجع زمان عنوان می‌کردند هر کس که فلسفه می‌خواند منحرف می‌شود و با فلسفه مخالف بودن تا زمانی که علامه طباطبایی آمد و فلسفه را درس داد.

وی ادامه داد: به دلیل آن که خود علامه طباطبایی آدم معتقد و پاکی بود آن‌هایی که فقه خوانده بودند زمانی که فلسفه می‌خواندند آگاه‌تر می‌شدند و فلسفه به نوعی حوزه علمیه قم را حرکت داد.

عبدخدایی گفت: بعضی از افراد را در رسانه‌ها به خوبی نتوانستیم حق و عظمت آن‌ها نشان دهیم یکی از آن‌ها آیت الله بروجردی و دیگری هم علامه محمدحسین طباطبایی است که بهترین مدرس فلسفه بوده است. پس از فوت آیت‌الله بروجردی و به سبب وجود اقتضائات لازم برای حرکت انقلابی و نهضت سیاسی و دینی، حرکت امام‌خمینی (ره) آغاز شد و علامه طباطبایی پیش‌رو فرهنگ‌سازی برای انقلاب بود.

۲۴ آبان ماه ۱۳۶۰، آیت‌الله سید محمدحسین طباطبایی معروف به علامه در پی یک دوره بیماری، دعوت حق را لبیک گفت. درگذشت ایشان چنان سنگین بود که امام خمینی رحلت علامه را «ضایعه‌ای برای حوزه‌های علمیه و مسلمین» خواندند.