مرثیه دود و منابع آلاینده سال‌هاست که در اصفهان روایت می‌شود، غصه‌هایی که با آغاز فصل سرما جان می‌گیرد و عامل تقلای دوره‌ای مسؤولان برای حل آن می‌شود و با گذر از سرما بخش زیادی از وعده‌ها تا فصل سرمایی دیگر به گرد فراموشی سپرده می‌شود.

در این میان هر چند هنوز مشخص نیست متهمان اصلی آلودگی هوا در اصفهان چه کسانی هستند و حتی نتایج بررسی سیاهه آلودگی هوای کلانشهر اصفهان که توسط کارشناسان دو دانشگاه بزرگ اصفهان و صنعتی اصفهان به صورت شفاف اعلام نشد اما می‌توان از مطالب مسؤولان دریافت که صنایع بزرگ، خودروهای شخصی، کوره‌های آجر پزی، حمل ونقل فرسوده عمومی و سیستم حمل و نقل صنایع مستقر در اطراف شهر اصفهان از متهمان اصلی پرونده قطور و بلاتکلیف آلودگی هوای این شهر هستند.

هر چند بارها و بارها از سوی رسانه‌ها درد آلاینده‌ها در اصفهان روایت شده است و به جنبه‌های مختلف آن پرداخته‌اند اما باید در برخی موارد به صورت موشکافانه آن طرف ماجرای ادعای مسئولان در خصوص برخورد با منابع آلاینده را نیز نگاه کرد.

 بیش از ۱۴ سال است که مسؤولان محیط زیست، سازمان صمت استان اصفهان و استانداری ردای ساماندهی بیش از ۳۰۰ کوره آجرپزی را به تن کرده و بر این باورند که همه اقدامات برای خروج این کوره‌ها به خارج از شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان را پیگیری کرده‌اند و اخیراً برای خروج این اصناف و بارگذاری‌شان در محل تخصصی تعیین شده اولتیماتوم داده‌اند؛ مهران زینلیان، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان    می‌گوید: ۵۰ کوره آجرپزی غیر مجاز در استان اصفهان وجود دارد که برای تعطیلی آنها اقدامات قضائی انجام شده و تعطیلی آنها در دستور کار است.

وی ادامه می‌دهد: همچنین به کوره‌های دارای مجوز که با روش سنتی فعالیت دارند نیز تا پایان سال جاری فرصت بهینه‌سازی تولید داده شده و تسهیلات لازم برای تغییر سیستم تولید آنها در نظر گرفته شده است و در صورت عدم اجرای این مصوبه این واحدها نیز تعطیل خواهد شد.

زیرساخت‌های لازم برای جابجایی کوره‌های آجرپزی فراهم شده است

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان همچنین به تعیین محل جدید برای جابجایی کوره‌های آجرپزی به خارج از شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان اشاره می‌کند و می‌افزاید: زیرساخت‌های لازم برای جابجایی واحدها فراهم شده است.

وی اضافه می‌کند: در دولت سیزدهم پس از ۱۴ سال مقدمات انتقال کوره‌های آجرپزی به خارج از شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان فراهم شد و باید هر چه سریع‌تر این امر محقق شود.

اما بلاتکلیفی ۱۴ ساله کوره‌دارها در اصفهان گویا هنوز ادامه دارد، هر چند معاون امور هماهنگی استانداری اصفهان سخن از ایجاد همه زیرساخت‌ها برای جابجایی کوره‌های آجرپزی دارد اما محمدمهدی هادیان جزی، عضو هیأت رئیسه انجمن صنفی تولید کنندگان آجر و سفال استان اصفهان به مصوبه سال ۱۳۸۸ در خصوص تعیین تکلیف کوره‌های آجرپزی اصفهان اشاره می‌کند و به خبرنگار مهر می‌گوید: این مصوبه بدون هر گونه کار کارشناسی بود، تصویب آن به مدت ۱۰ سال فرصت‌های بهره برداری و هر گونه به روز رسانی را از ما گرفت.

بی توجهی به مطالبات فعالان صنعت آجر و سفال اصفهان

وی می‌افزاید: در مرداد سال ۱۴۰۰ نیز سندی برای تعیین تکلیف کوره‌های آجرپزی ابلاغ شد که به گفته مسؤولان ۲۰۰ جلسه برای آن برگزار شده و این در حالی است که ما به عنوان فعالان کوره‌های آجرپزی تنها ۶۰ جلسه حضور داشتیم و حتی در این جلسات نیز به مطالبتمان توجهی نشد.

عضو هیأت رئیسه انجمن صنفی تولید کنندگان آجر و سفال استان اصفهان با بیان اینکه برای این سند نیز هیچ اقدامی صورت نگرفت، ادامه می‌دهد: این در حالی است که در تاریخ ۸ آبان ماه امسال در اقدامی عجولانه از سوی سازمان صمت استان اصفهان و شرکت شهرک‌های صنعتی پهنه‌هایی را برای راه‌اندازی شهرک تخصصی آجر و سفال معرفی کردند.

محل جدید پیشنهادی دشت ممنوعه برداشت آب است

وی اضافه می‌کند: این پهنه‌ها در چهار نقطه شامل شرق اصفهان منطقه سجزی، هرند، اژیه و اردستان است که هیچ زیرساخت و آب، برق و گاز ندارد و تنها زمین بایر است و جالب اینجاست که تمام مناطق معرفی شده به عنوان دشت ممنوعه معرفی شده‌اند که امکان حفر چاه و برداشت آب را نیز نداریم.

هادیان جزی می‌افزاید: همچنین باید توجه داشت که چهار نقطه جدید تعریف شده برای فعالیت کارخانجات آجر و سفال از مواد اولیه فاصله بسیار دارد و علاوه بر هزینه حمل و نقل، آلودگی تردد خودروها برای انتقال مواد اولیه نیز به آلایندگی‌ها اضافه خواهد شد.

اعتراضات اجتماعی برای ایجاد شهرک تخصصی آجر و سفال

وی با بیان اینکه در بازدیدی از پهنه‌های معرفی شده شاهد اعتراضات اجتماعی برای ایجاد شهرک آجر و سفال بودیم، ادامه می‌دهد: مسؤولان باید توجه داشته باشند که خارج از شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان نیز شهر و روستا وجود دارد و اگر ما آلایندگی داریم در محل جدید رواج می‌یابد.

هادیان با تاکید بر اینکه ما در هر شرایطی آمادگی خود را برای جابجایی و یا تغییر روند تولید اعلام کرده‌ایم، اضافه می‌کند: اما باید توجه داشت که جابجایی صنایع آجر و سفال به ویژه در نقاط تعیین شده به نوعی جابجایی آلودگی است و پاک کردن صورت مساله و این در حالی است که باید اقدامی تأثیرگذار انجام شود.

نگاه سلیقه‌ای به سنتی یا مدرن بودن کوره‌های آجرپزی در اصفهان

عضو هیأت رئیسه انجمن آجر و سفال استان اصفهان بر این باور است که نگاه مسئولان در خصوص سنتی و یا مدرن بودن فعالیت کوره‌های آجرپزی سلیقه‌ای است، تصریح می‌کند: در زمان صدور پروانه فعالیت از ما لیست ماشین‌های سنگین خواستند و این در حالی است که امروز مسؤولان بدون ارائه هیچ گونه شاخصی ما را سنتی می‌خوانند.

وی که معتقد است مازوت سوزی در کوره‌های آجرپزی استان اصفهان از سال ۸۹ به صفر رسیده است، ابراز می‌کند: باید توجه داشت که کوره‌های آجرپزی از صنایع همراه در موقع بحران انرژی بوده و برای مثال سال گذشته دو ماه کارخانه‌های تولید آجر در استان اصفهان برای تأمین گاز خانگی تعطیل شدند.

رفتار ناعادلانه برای قطعی گاز کوره‌های آجرپزی اصفهان

هادیان البته میزان کاهش مصرف گاز در کارخانه‌های آجر در استان اصفهان نسبت به دیگر استان‌ها از جمله یزد، خوزستان و قزوین را ناعادلانه می‌داند و ادامه می‌دهد: تولیدکنندگان این استان‌ها رقبای ما در بازار هستند و این در حالی است که حداکثر برای آنها در سال گذشته ۱۵ روز قطعی گاز اعمال شده و انتظار ما این است که امسال این امر عادلانه انجام شود.

وی با بیان اینکه هنوز هیچ داده‌ای در خصوص میزان آلاینده بودن کارخانجات تولید آجر در استان اصفهان ارائه نشده است، می‌افزاید: این در حالی است که ما در راستای استفاده از فیلتر برای کارخانجات و هوشمندسازی کوره‌های پخت نیز ورود کرده‌ایم، همه اقدامات را به محیط زیست استان اعلام کرده‌ایم و تاکنون محیط زیست نه اقدامات ما را تأیید و نه رد کرده است و ما را در بلاتکلیفی قرار داده است.

محیط زیست راهکاری برای کاهش آلاینده‌ها ارائه نمی‌دهد

عضو هیأت رئیسه انجمن آجر و سفال استان اصفهان با تاکید بر اینکه بارها و بارها از محیط زیست برای کاهش آلاینده‌ها درخواست راهکار داشته‌ایم، ادامه می‌دهد: این در حالی است که هیچ راهکاری برای بهبود فرایند تولید به ما ارائه نشده است اما انجمن با شرکت‌های دانش بنیان وارد مذاکره شده و به نتایج خوبی نیز رسیده‌اند.

وی همچنین به عدم تخصیص تسهیلات به کارخانجات آجر و سفال اشاره و ابراز می‌کند: ما برای ایجاد کوره تونلی به تسهیلات بانکی نیاز داریم و این در حالی است که هیچ تسهیلاتی به ما اختصاص داده نمی‌شود.

هادیان همچنین به اشتغال زایی بالای صنعت آجر اشاره می‌کند و می‌گوید: در این صنعت اشتغال زایی مستقیم ۲۰ تا ۳۰ رسته شغلی، اشتغال زایی جانبی بیش از ۱۰۰ رسته شغلی را داریم که در نتیجه تعطیلی کارخانجات آجر و سفال جمعیت کثیری بیکار خواهند شد.

تعطیلی کوره‌های آجرپزی تنها راهکار مسؤولان برای ساماندهی این واحدها است

در این ارتباط حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده مردم شاهین شهر ومیمه در مجلس شورای اسلامی نیز بر این باور است مسؤولان تنها راهکار تعطیلی را برای ساماندهی کوره‌های آجرپزی اعمال می‌کنند به خبرنگار مهر می‌گوید: این در حالی است که برای جابجایی این کوره‌ها حداقل اقدامات لازم را انجام نداده‌اند.

وی می‌افزاید: ما در قالب برنامه برش استانی ساماندهی کوره‌های آجرپزی اصفهان را در مجلس در دستور کار داریم که هنوز به نتیجه نرسیده است.

نماینده مردم شاهین شهر و میمه که در شهرستان متبوعش عمده مراکز تولید آجر و سفال مستقر شده است، اضافه می‌کند: باید توجه داشت که بسیاری از کارخانجات تولید آجر، خود را به روز رسانی کرده‌اند و نمی‌توان تا تعیین تکلیف شهرک تخصصی این مراکز را تعطیل کرد.

فیلتراسیون راهکار کاهش آلایندگی کوره‌های آجرپزی

همچنین سید امیر سامع، رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان در خصوص فعالیت کوره‌های آجرپزی در شعاع ۵۰ کیلومتری شهر اصفهان در سجزی و سین برخوار و کارگاه‌های آلاینده درون شهری  می‌گوید: شورای حفاظت محیط زیست استان برنامه زمانی برای تعطیلی یا کاهش آلایندگی تمامی این‌ها تعیین کرده است.

وی می‌افزاید: سال گذشته به دلیل اینکه شدت آلودگی و مازوت سوزی نیروگاه، هوای اصفهان را برای چندین روز متمادی در وضعیت ناسالم برای عموم شهروندان و حتی خطرناک قرار داد، تصمیماتی گرفته شد و تعدادی از این کارگاه‌ها و کوره‌های آجر پزی به علت شدت آلایندگی غیر فعال شدند.

رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر اصفهان خاطرنشان می‌کند: به هر حال بهترین راه این است که کوره‌های آجر و کارگاه‌های آلاینده تمهیدات لازم را از حیث مصرف سوخت، فیلتراسیون خروجی‌ها و مصرف بهینه مواد اولیه فراهم کنند و به مقدار نیاز تولید داشته باشند.

امسال سند بهسازی کوره‌های آجرپزی اصفهان فعال شد

همچنین احمدرضا لاهیجان زاده، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان نیز با اشاره به تدوین سند بهسازی کوره‌های آجر در سال ۹۸  می‌گوید: این مصوبه اجرایی نشده است و اقدامی در این راستا صورت نگرفته است.

وی با بیان اینکه امسال  سند بهسازی کوره‌های آجرپزی اصفهان را فعال کرده‌ایم، ادامه می‌دهد: ۵۰ کوره آجر پزی اصفهان تعطیل شده و این اقدام خوبی در راستای کاهش آلاینده‌های جوی بوده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان که بر این باور است کوره‌های فعال نیز باید روند تولید را بهینه و از کوره‌های تونلی استفاده کنند، می‌افزاید: باید این امر نیز در بازه زمانی مشخص اجرایی شود و در غیر این صورت به عنوان نهاد نظارتی پیگیری قضائی را خواهیم داشت.

برآورد اظهار نظر مسؤولان در زمینه فعالیت کوره‌های آجرپزی بیانگر پیچیدگی کلاف سردرگم ساماندهی این مراکز است، گره‌ی که گویا هنوز عزمی جزم برای باز کردن آن وجود ندارد و همه اقدامات مسکن گونه است.

در این شرایط نباید از یاد برد که حالِ هوای اصفهان خوب نیست و روز به روز وخیم‌تر می‌شود و این در حالی است که قوانین تعریف شده برای این معضل از جمله قانون هوای پاک روی کاغذ جا خوش کرده و اجرای آن شاید به بحران بزرگ‌تری نیاز دارد.

منع: مهر