برای هرکسی پیش می‌آید که در زندگی روزمره‌اش نیازمند تصمیم‌گیری‌های مهمی باشد و برای این مسئله دچار تردید شود. برخی بهترین راه برای رهایی از این تردید و دودلی را استخاره می‌دانند. گاهی افراداحساس می‌کنند که با گرفتن استخاره می‌توانند راهگشای مشکلاتشان باشند و با جواب استخاره، آینده بهتری را برای خود رقم بزنند. یکی از مواردی که افراد خوشبختی و آینده زندگی‌شان را به جواب استخاره گره می‌زنند، هنگام ازدواج است.

گاهی شاهدیم که افراد در امرازدواج، باوجود تفاهم و کفویت، تنها به دلیل بد آمدن استخاره، به طرف مقابل جواب منفی می‌دهند و با همین روش، فرصت‌های مناسب ازدواج را از خود می‌گیرند. این در حالی است که به گفته حجت‌الاسلام‌والمسلمین حسین محمودی، روانشناس، مشاور پیش از ازدواج و استاد دانشگاه، استخاره مفهوم، شرایط و زمان خاصی دارد و افراد نباید با یک "خوب است یا بد است" راه عقل و مشورت و تحقیق و بررسی را بر خود ببندند.

با استخاره از خداوند طلب خیر کنید

به اعتقادحجت الاسلام محمودی، اگرچه استخاره گرفتن در ازدواج جایز است، اما پی‌بردن به مفهوم استخاره بسیار حائز اهمیت است. او در رابطه با مفهوم دقیق و درست استخاره می‌گوید: «استخاره به معنای طلب خیر از خداوند است. به این معنا که فرد از خدا بخواهد تا خیر را در کاری قرار دهد که تصمیم بر انجام آن گرفته است؛ مثلاً می‌خواهد ازدواج کند برای اینکه شکست نخورد از خداوند طلب خیر می‌کند و می‌گوید "خدایا در این کاری که انجام می‌دهم خیر قرار بده. " لذا به‌وسیله خواندن نمازِ استخاره یا دعا کردن از خداوند خیر طلب می‌کند.»

این استاد دانشگاه با اشاره به معنای رایج استخاره در میان مردم می‌گوید: «متأسفانه برخی افراد برای انتخاب تصمیمات زندگی‌شان استخاره می‌گیرند نه برای طلب خیر. بر این اساس، گاهی فرد از خدا می‌خواهد که به او توفیق انتخاب کاری را بدهد که او برایش برمی‌گزیند؛ یعنی وقتی در انتخاب همسر یا هر تصمیمی تردید دارد و نمی‌داند کدام گزینه را انتخاب کند از خداوند می‌خواهد که او را راهنمایی کند و به سمت انتخاب گزینه‌ی خوب دلالت کند و هدایت نماید؛ لذا این کار را با قرآن یا تسبیح یا کاغذ انجام می‌دهد. اگرچه این نوع استخاره در میان مردم رایج شده است، اما اصل استخاره به معنای خیر خواستن از خدا در امور است.»

تاحدامکان به عقلتان رجوع کنید

به گفته محمودی، اسلام دین عقلانیت است. با توجه به دعوت قرآن کریم به تعقل و فکر و علم و آگاهی، جایز نیست که انسان این‌ها را رها کند و به سراغ خوب است یا بد استِ جواب استخاره رود. به تعبیر حضرت علامه جوادی آملی، استخاره کردن رجوع به عقل منفصل است. با این اوصاف، آیا ما باید عقل متصل را رها کنیم و به عقل منفصل تکیه نماییم؟!

او تصریح می‌کند: «خداوند می‌خواهد ما با اندیشه کردن " رشد" کنیم و الا خداوند با "بله و خیر" جواب همه‌چیز را به ما می‌گفت؛ بنابراین در ازدواج، اول باید از خداوند طلبِ خیر کرده و به عقلمان رجوع کنیم.»

در ازدواج از مشورت کردن غافل نشوید

این مشاور پیش از ازدواج با تأکید بر اهمیت مشورت گرفتن از دیگران در ازدواج می‌گوید: «در ازدواج، از مشورت کردن به‌ویژه مشورت با اهل خبره و مشاورین ازدواج که الحمدلله در جامعه رواج پیداکرده، غافل نشوید. البته باید از مشاوران کم‌تجربه یا غیر دلسوز یا منطبق بافرهنگ غرب اجتناب شود.»

با توکل، کارهایتان را به خدا واگذار کنید

محمودی با اشاره به توصیه قرآن و روایات به توکل بر خدا می‌گوید: «با توکل کردن، خداوند خودش کار را به عهده می‌گیرد و کفایت می‌کند، حتی اگر در ابتدا خوب نباشد در آن خیر قرار می‌دهد. آنچنانکه خداوند در آیه ۳ سوره طلاق می‌فرماید " مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ؛ و هرکس بر خداوند توکل کند، کفایت امرش را می‌کند".»

چه زمانی برای ازدواج استخاره کنیم؟

حجت‌الاسلام محمودی استخاره در امر ازدواج را در صورتی جایز می‌داند که فرد با تعقل، مشورت و توکل بر خداوند به نتیجه نرسد. او می‌گوید: «اگر فرد بعدازاین سه کار مهم، بازهم شک و تردید داشت، در این صورت می‌تواند برای مشورت باخدای سبحان، استخاره با قرآن یا تسبیح انجام دهد. البته لازم به ذکر است که استخاره حتماً باید توسط یک عالم دینی یا یک کارشناس فهم قرآن انجام شود نه هرکسی.»

این استاد دانشگاه تأکید می‌کند: «جالب است بدانید در قرآن کریم هیچ توصیه‌ای به استخاره نشده است درحالی‌که به تعقل و مشورت و توکل، تأکید شده است. البته در روایات معصومین (علیهم‌السلام) آمده است. حدیثی از حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام از رسول اکرم صلوات‌الله‌علیه نقل‌شده است که آن حضرت به اصحاب خود استخاره می‌آموخته، همان‌طور که قرآن مجید را تعلیم می‌داده است.»

بی‌توجهی به نتیجه استخاره برای ازدواج مشکل شرعی ندارد

حجت السلام محمودی در پاسخ به این سؤال که آیا می‌توان به نتیجه استخاره برای ازدواج بی‌توجهی کرد یا حتماً باید به آن عمل شود، می‌گوید: «این سؤال را از مراجع تقلید ازجمله مقام معظم رهبری پرسیده‌اند و در جواب فرموده‌اند الزام شرعی در عمل به استخاره وجود ندارد، ولی بهتر است برخلاف آن عمل نشود.»

او در تفسیرِ پاسخ مراجع تقلید می‌گوید: «بهتر است برخلاف استخاره عمل نشود یعنی شرعاً مشکلی ندارد، به‌ویژه اینکه وقتی دلیل منطقی و عقلی بر مخالفت وجود دارد.»

با استخاره مانع ازدواج فرزندتان نشوید

گاهی باوجودآنکه دختر و پسر در ملاک‌های مهم همچون اعتقادات مذهبی، اقتصادی، ظاهری و فرهنگی تناسب دارند، اما خانواده‌ها تنها به دلیل بد آمدن جواب استخاره، مانع ازدواج فرزندشان می‌شوند. محمودی دراین‌باره می‌گوید: «برای ازدواج پسند دختر و پسر کافی نیست. دختر و پسر باید از تعقل، تحقیق و بررسی و مشورت با اهل خبره ازجمله والدین بهره ببرند؛ چراکه در اغلب موارد والدین، بدون احساسات و با تعقل راهنمایی می‌کنند، اما در مقابل، والدین نیز باید با استدلال و منطق فرزندان خود را قانع کنند یا به مشاور دلالت کنند و نباید صرفاً به استخاره اکتفا نمایند؛ زیرا ممکن است استخاره متناسب با شرایطی که در ذهن دارند، تغییر کند.»

او تأکید می‌کند: «در استخاره، فرد استخاره کننده، روز و ساعت، مکان و فهم آیه بسیار حائز اهمیت است؛ لذا افراد نباید با یک "خوب است یا بد است" راه عقل و مشورت و تحقیق و بررسی را بر خود ببندند.»

در این دو مرحله از ازدواج استخاره نکنید

محمودی استخاره در دو مرحله از ازدواج را اشتباه می‌داند و می‌گوید: «افراد قبل از آمدن خواستگار و قبل از اینکه دیدار و گفت‌وگویی انجام شود و بعد از چندین جلسه دیدار و گذشت زمان و ایجاد دل‌بستگی نباید استخاره کنند.»

او ادامه می‌دهد: «معمولاً پس از سه چهار جلسه دیدار، علاقه نسبی بین دو طرف شکل می‌گیرد، به‌ویژه وقتی دیدار‌ها بیرون از منزل و در محیطی آزاد و صمیمی باشد؛ بنابراین توصیه می‌کنم دختر و پسر پس از یکی- دو جلسه دیدار و تعقل و بررسی و تحقیق، سپس به مشاور مراجعه کنند و چنانچه هنوز تردید و دودلی داشتند، استخاره کنند.»

این مشاور پیش از ازدواج تأکید می‌کند: «چنانچه جواب استخاره خوب آمد، دختر و پسر دیدار‌های بیشتری داشته باشند و حدود یک تا دو ماه زیر نظر خانواده و مشاور باتجربه دوره آشنایی را سپری کنند و اگر بعد دو ماه مشکل خاصی مشاهده نکردند، عقد موقت یا دائم اجرا شود و چنانچه پس از حدود دو ماه، مشکل جدی و مهمی دیدند، رابطه را قطع کنند؛ هرچند خلاف استخاره باشد و هرچند علاقه نسبی هم ایجادشده باشد.»

همه‌چیز را به استخاره گره نزنید

محمودی در پایان به جوانان و خانواده‌ها توصیه می‌کند: «با سخت‌گیری‌های بی‌مورد و بهانه‌تراشی و دخالت غیر کارشناسانه و حرف‌های این‌وآن، ازدواج را به تأخیر نیندازند. اگر استخاره با شرایط و توسط اهلش انجام شود، خیلی ارزشمند است، اما همه‌چیز را به استخاره گره نزنید و راه تعقل و توکل و مشورتِ درست را برخود نبندید.»