باستان‌شناسان پس از بررسی و پیمایش بخش‌هایی از محوطه باستانی «شهر قومس» در دامغان، آسیاب، کانال­‌های آبرسانی، کوره­‌های سفال‌گری و سرداب­‌های ذخیرۀ آذوقه را شناسایی کردند همچنین، شواهد سطحی گسترده­‌ای از استقرار پیش­ از تاریخی در مرکز این شهر به‌دست آمد که از نظر زمانی به حدود ۴۴۰۰ تا ۳۵۰۰ قبل از میلاد برمی‌گردد.

محوطۀ باستانی موسوم به «شهر قومس» در حدود ۳۰ کیلومتری غرب دامغان در استان سمنان واقع شده است که نخستین‌بار در دهۀ ۱۳۵۰ هیأت بریتانیایی در آن کاوش‌هایی داشت. براساس یافته‌ها و کاوش‌های باستان‌شناسی «قومس» استقراری بزرگ از دورۀ اشکانی است که گمان می‌­رود همان شهر «صددروازه»، یا آن‌گونه که در منابع یونانی آمده «هکاتوم­پیلوس»، یکی از پایتخت­‌های این سلسلۀ ایرانی باشد.

بر اساس شواهد باستان‌­شناسی، این محوطه در دورۀ ساسانی چندان مورد استفاده نبود، ولی در دورۀ سلجوقی تا حملۀ مغول آباد و رو به گسترش بوده است. مساحت عرصۀ باستانی شهر قومس (شامل هر دو استقرار دورۀ اشکانی و سلجوقی) به دست‌­کم ۷۰۰ هکتار بالغ می­‌شود.

کوروش روستایی، عضو هیأت علمی پژوهشکده باستان­‌شناسی اینک با ارائه گزارشی از مرحلۀ نخست برنامۀ میدانی بلندمدتِ «شکل­‌گیری، توسعه و تحول استقرار‌های انسانی در حوضۀ شاهرود ـ دامغان»، نتیجه پژوهش‌­های باستان‌­شناسی جدید در شهر باستانی قومس دامغان را اعلام کرده است.

به گفته او، در مرحلۀ نخست این برنامه که در دی و بهمن ۹۸ انجام شد، حدود ۱۸۰۰ هکتار شامل محدودۀ عرصۀ محوطه و زمین­‌های بلافصل اطراف آن، توسط پهپاد تصویربرداری و مستندسازی شد که در تحلیل­‌های مکانی و زیست­‌محیطی محوطه مؤثر خواهد بود.

بیشتربخوانید

• ۷ راز کشف‌نشده جهان باستان که از آن‌ها بی خبرید! +تصاویر

روستایی افزود: در این برنامۀ میدانی بیش از سه پنجم محوطه مورد بررسی پیمایشی قرار گرفت که در آن عوارض متعددی از جمله آسیاب، کانال­‌های آبرسانی، کوره­‌های سفال‌گری و سرداب­‌های ذخیرۀ آذوقه شناسایی شد. یکی دیگر از دستاورد‌های این برنامۀ میدانی، شناسایی شواهد سطحی گسترده­‌ای (به مساحت حدود ۱۱۰ هکتار) از استقراری پیش­‌از تاریخی در مرکز شهر قومس است که از نظر زمانی هم‌­افق با اواخر دورۀ چشمه­‌علی تا دورۀ حصار ۲ است (حدود ۴۴۰۰ تا ۳۵۰۰ قبل از میلاد).

این باستان‌شناس تاکید کرد که در پژوهش­‌های میدانی آینده باید منابع آبی استقراری مشخص شود و فرایند‌های تشکیل محوطه و نیز پی‌بردن به ماهیت استقراری این محوطه بررسی شود.

روستایی همچنین پیشنهاد کرد: با توجه به کاوش‌های گستردۀ هیأت بریتانیایی و آشکار شدن چندین بنا از دورۀ اشکانی، می‌توان با سامان‌دهی محدوده‌های کاوش‌شده، این بنا‌ها را به‌سادگی مرمت و آمادۀ بازدید گردشگران کرد.

منبع: ایسنا