صحبت درباره پهپاد‌های ایرانی زیاد است و شاهد نامی است که بسیار آن را شنیده‌ایم.

خانواده پهپاد‌های شاهد این روز‌ها مشهور‌ترین خانواده پهپادی ایران هستند که آوازه آن‌ها به خارج از مرز‌ها کشیده شده است.

پهپاد‌های شاهد شامل مدل‌های متفاوتی با نام‌های شاهد ۱۲۹، شاهد ۱۳۶، شاهد ۱۷۱، شاهد ۱۸۱، شاهد ۱۹۱ و شاهد ۱۶۱ هستند. شاهد ۱۴۷ نیز پهپادی است که به تازگی توسط نیروی هوافضای سپاه پاسداران و در حضور رهبر انقلاب رونمایی شد.

به بهانه رونمایی از جدیدترین نسخه از این پهپاد یعنی پهپاد شاهد ۱۴۷ به جزئیات تعدادی از مهمترین پهپاد‌های این خانواده بزرگ می‌پردازیم.

شاهد ۱۲۹ 

شاهد ۱۲۹ یک پهپاد شناسایی و رزمی است که طول آن ۸ متر، ارتفاعش ۳.۱ متر و فاصله دو سر بال آن ۱۶ متر است و جنس این پهپاد از مواد مرکب (کامپوزیتی) و سازه آلومینیومی است. پهپاد شاهد ۱۲۹ از یک پیشرانه پیشرفته چهار سیلندر پیستونی با نام روتاکس ۹۱۴ بهره می‌برد و توانایی حمل ۴ موشک هوشمند سدید ۳۴۵ با وزنی در مجموع ۴۰۰ کیلوگرم را دارد.
 
متخصصان صنایع هوایی شاهد اقدام به طراحی و ساخت نمونه‌ای از موشک سدید ۳۶۱ کردند که می‌توان آن را بر ضد اهداف زمینی متحرک و غیر متحرک به کار گرفت. این بمب هوشمند فاقد راکت موتور، سدید ۳۴۱ نام گرفت. وقتی باله‌های پایدار کننده در طرفین آن نصب شد، سدید ۳۴۵ نام گرفت و تبدیل به سلاح اصلی شاهد ۱۲۹ شد. ملخ موتور این پهپاد سه پره و سکان آن به صورت وی شکل (V) طراحی شده است.

ارابه‌های فرود این پهپاد جمع شونده و سامانه کنترل و ارتباط آن ساخت صنایع صاایران بوده و دوربین نظارتی و هدفگیری آن را صنایع اپتیک ایران با نام عقاب-۶ ساخته و بر روی آن نصب کرده است. یک مدل جدید از شاهد ۱۲۹ مدتی بعد از نمایش نمونه اولیه رونمایی شد که یک تفاوت عمده با آن یعنی اضافه شدن سیستم هدایت ماهواره‌ای داشت.

ایران اکنون جزو چند کشور معدود دنیا است که روندی رو به پیشرفت در زمینه طراحی، توسعه و ساخت انواع مختلف پهپاد‌ها دارد. این مسئله با توجه به نقش آفرینی پهپاد‌ها در عرصه‌های مختلف نبرد‌های زمینی، هوایی و دریایی و نیز در بسیاری از حوزه‌های غیرنظامی است که از اهمیت روزافزونی برخوردار است.

شاهد ۱۳۶ 

 بر اساس تصاویر منتشر شده در رسانه‌ها، ایران روش جدیدی را برای پرتاب پهپاد‌ها در قالب چند پرتابی ایجاد کرده است. این فناوری جدیدی است که طی آن از چندین پهپاد برای حمله به اهداف استفاده می‌شود. این پهپاد در سال ۲۰۲۱ رونمایی شد. آنچه که این پهپاد را از دیگر پهپاد‌ها متمایز کرده است قیمت اقتصادی آن و میزان تخریب این پهپاد است.

شاهد ۱۳۶ یک پهپاد انتحاری است. طول این پهپاد ۳٫۵ متر، وزن آن ۲۰۰ کیلوگرم و حداکثر سرعت آن ۱۸۵ کیلومتر بر ساعت است. برد آن نیز ۲۰۰۰ کیلومتر است. همچنین طول بال‌های این پهپاد ۲٫۵ متر است

شاهد ۱۳۶ قادر است همزمان تا ۵ پهپاد انتحاری با خود حمل و پرتاب کند. قدرت بالای تحرک این پرتابگر، علاوه بر آنکه سرعت عمل این سامانه برای استقرار و پرتاب پهپاد را افزایش داده است، این امکان را به کاربر می‌دهد تا پس از پرتاب پهپاد محل را ترک کرده و به این صورت در مقابل شناسایی و هدف قرار گرفتن توسط سامانه‌های دشمن ضریب امنیت بیشتری داشته باشد.

نکته جالب این پهپاد این است که ۳ کشور چین، ترکیه و روسیه از این پهپاد ایرانی کپی برداری کرده‌اند.

شاهد ۱۷۱ 

پهپاد شاهد-۱۷۱ که با لقب سیمرغ نیز شناخته می‌شود به عنوان نمونه ۱۰۰ درصدی پهپاد RQ-۱۷۰، از یک موتور توربوفن به نام طلوع-۱۴ بهره می‌برد. مینی توربوفن طلوع-۱۴ حاصل تبدیل شدن موتور مینی‌توربوجت طلوع-۴ به یک توربوفن است. شاهد-۱۷۱ به لطف موتور توربوفن خود به مداومت پروازی ١٠ ساعت و بیشترین برد ۴۴٠٠ کیلومتر رسیده است. ارتفاع پروازی ۴٠٠٠٠ پا (۱۲۰۰۰ متر)، حداکثر وزن برخاست ٣٠٧٠ کیلوگرم و حداکثر سرعت ۴۶٠ کیلومتربرساعت از دیگر مشخصات اعلامی این پهپاد می‌باشد.

شاهد-۱۷۱ مانند پهپاد RQ-۱۷۰ از یک محافظ برای دوربین حرارتی خود بهره می‌برد که باعث کاهش سطح مقطع راداری آن می‌شود.

با معرفی موتور توربوفن جهش ٧٠٠ و ورود به خدمت آن، شاهد جهش قابل توجهی در مقدورات پروازی این پهپاد رادار گریز ایرانی با معرفی نمونه‌ای جدید خواهیم بود.

شاهد ۱۸۱ 

پهپاد شاهد-۱۸۱ که با عنوان صاعقه نیز شناخته می‌شود، نمونه ۶۰ درصدی پهپاد شاهد-۱۷۱ بوده و از موتور دو زمانه ملخی استفاده می‌کند. با توجه به گران قیمت بودن پهپاد رادارگریز شاهد-۱۷۱، به منظور کاهش هزینه تولید و همچنین تولید انبوه آسان، پهپاد شاهد ۱۸۱ با حذف ارابه فرود و استفاده از موتور پیستونی به تولید انبوه رسیده است.

شاهد-۱۸۱ امکان حمل چهار عدد بمب سدید-۳۴۲ بیرون از بدنه و در جایگاهی بین دو اسکیت زیر بال خود را دارد. بمب سدید-۳۴۲ به‌دلیل داشتن بال‌های جمع شونده کمترین فضای ممکن را اشغال کرده و چهار عدد از آن به راحتی کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و به همین دلیل بهترین گزینه برای استفاده بر روی این پهپاد است.

شاهد ۱۹۱ 

پهپاد شاهد-۱۹۱ که با عنوان پهپاد صاعقه ۲ نیز شناخته می‌شود، مانند شاهد-۱۸۱ (صاعقه) نمونه ۶۰ درصدی پهپاد شاهد-۱۷۱ است. با این تفاوت که شاهد-۱۹۱ به‌جای موتور پیستونی از یک موتور توربو جت بهره می‌برد.

در پهپاد شاهد-۱۸۱ به‌دلیل استفاده از موتور ملخی سطح مقطع راداری به شدت افزایش پیدا کرده و ارتفاع پروازی نیز کمتر از نمونه موتورجت خواهد بود؛ در نتیجه لزومی برای کاهش سطح مقطع راداری دیده نمی‌شود و به همین خاطر بمب‌های سدید-۳۴۲ بیرون از شاهد-۱۸۱ لود شده‌اند، اما این موضوع در شاهد-۱۹۱ برعکس است. این نمونه با داشتن یک موتور توربوجت و سرعت بالا از اختفای راداری بیشتری بهره می‌برد و به همین جهت بمب‌هایی که حمل می‌کند، در داخل یک محفظه در داخل بدنه پهپاد قرار می‌گیرد.

شاهد-۱۹۱ از نوعی موتور میکروتوربوجت با توان ۱۱۰ کیلوگرم نیرو معادل ۱۰۷۸.۸ نیوتون نیرو استفاده می‌کند. این موتور به نام توربوجت ۸۹۶ معرفی شده است که احتمالا همان میکروتوربوجت طلوع-۱۰ با توان اسمی ۱۳۰۰ نیوتون نیرو است. شاهد-۱۹۱ دارای ارتفاع پروازی بیشتر و همچنین اختفای بیشتر در برابر رادار بوده و به همین جهت درآن یک جایگاه درونی برای حمل سلاح طراحی شده تا به اختفای این پهپاد حین مأموریت رزمی کمک شود.

صاعقه ۲ توان حمل دو عدد بمب سدید-۳۴۲ را در جایگاه درونی حمل سلاح خود دارد. بمب‌های سدید-۳۴۲ دارای بال‌های جمع شونده هستند و برعکس موشک سدید-۱ نیاز به تیوپ برای حمل و شلیک ندارند؛ همچنین مانند سدید-۳۴۵ دارای بال‌های ثابت نیستند.

شاهد ۱۴۹ 

پهپاد غزه یا شاهد ۱۴۹ یکی از جدیدترین دستاوردهای سپاه در حوزه پهپاد‌های نظامی است. این پهپاد فوق سنگین به دلیل برخورداری از مشخصاتی چون توان بالا در حمل تسلیحات، قابلیت تصویربرداری و ارسال تصاویر در طیف‌های گوناگون و برد و سقف ارتفاع پروازی قابل توجه، موفق به شکستن رکورد‌های موجود در صنعت پهپادی کشور شده است.

برد پهپاد غزه یا شاهد ۱۴۹ به طور رسمی در حدود ۲ هزار کیلومتر اعلام شده، ولی برخی گمانه زنی‌ها حاکی از این است که برد این پهپاد فراتر از این رقم است. با توجه به مداومت پروازی و سرعت این پهپاد، انتظار می‌رود که این پهپاد از توانایی طی مسافتی در حدود ۱۲ هزار کیلومتر برخوردار باشد.

اگر این مسافت به صورت رفت و برگشتی محاسبه شود، برد پهپاد شاهد ۱۴۹ به ۶ هزار کیلومتر می‌رسد. برخی منابع نیز با استناد به سخنان فرمانده کل سپاه برد غزه را تا ۷ هزار کیلومتر ارزیابی کرده‌اند. شاهد ۱۴۹ نخستین پهپاد ایرانی است که از موتور توربوپراپ بهره می‌برد.

پهپاد ۱۴۷ 

همزمان با بازدید فرمانده کل قوا از دستاورد‌های تازه نیروی هوافضای سپاه، از پهپاد بزرگ‌تری رونمایی شد؛ پهپاد شاهد ۱۴۷ با طول بال‌های ۲۶ متری‌اش می‌تواند تا ارتفاع ۶۰ هزار پایی اوج بگیرد و اشراف اطلاعاتی خوبی ایجاد کند.

 این یعنی معادل ارتفاع پروازی پهپاد آمریکایی نورثروپ گرومن آرکیو-۴ گلوبال هاوک | Northrop Grumman RQ-۴ Global Hawk.

البته در آینده اطلاعات تکمیلی نیز از این دستاورد رونمایی خواهد شد.