مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان گفت: کارآزمایی سلول‌های بنیادی سه مرحله دارد که تاکنون ۲ مرحله آن در خصوص بیماری فلج مغزی با موفقیت در کشور انجام شده است و به زودی فاز سوم آن نیز انجام می‌شود.

مرتضی ضرابی افزود: ضمایم زایمانی، از جمله ودیعه‌های الهی است که در گذشته به عنوان زباله دور ریخته می‌شدند، اما امروز فرآوری و از آن‌ها در حوزه پزشکی استفاده می‌شود.

وی با بیان اینکه بیش از۸۰ بیماری با استفاده از سلول‌های بنیادی خون بند ناف درمان می‌شود، اظهار داشت: در کنار استفاده از سلول‌های خون بند ناف در بیماری‌های خونی؛ کارآزمایی بالینی در خصوص استفاده از این سلول‌ها برای درمان بیماری‌های دیگری از جمله بیماری‌های عصبی، کبدی وضایعات نخاعی نیز در حال انجام است.

بیشتر بخوانید

• تولد بیش از ۵۰ هزار نوزاد در مراکز درمانی ناباروری جهاد دانشگاهی

مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان گفت: در فاز یک کارآزمایی سلول‌های بنیادی سالم بودن سلول‌ها و این‌که عارضه‌ای به دنبال ندارد، در مرحله دوم اثربخشی سلول‌های بنیادی در بهبود بیماری باید ثابت شود و در مرحله سوم نیز تعداد بیشتری بیمار باید مورد مطالعه قرار گیرد.

وی با بیان اینکه تاکنون ۲ مرحله کارآزمایی کودکان چهار تا ۱۴ سال دچار فلج مغزی در کشور انجام شده است، گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد پیوند سلول بنیادی خون بند ناف برای کودکانی که دچار فلج مغزی هستند عارضه‌ای به دنبال نداشته است.

به گفته ضرابی، در فاز ۲ کارآزمایی سلول‌های بنیادی که ۱۵۰ کودک مبتلا به فلج مغزی مورد آزمایش قرار گرفتند درجه‌های مختلفی از بهبودی در آن‌ها مشاهده شد و در این مرحله تا حد زیادی از حرکت‌های آن‌ها بهبود یافت.

وی در خصوص آغاز فاز سوم کارآزمایی سلول‌های بنیادی گفت: فاز سوم این کارآزمایی با مجوز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به زودی آغاز می‌شود.

به گفته ضرابی، امید می‌رود از سلول درمانی در برخی از بیماری‌های صعب‌العلاج مانند فلج مغزی، اوتیسم، سکته مغزی، دیابت نوع یک، ALS (بیماری پیشرونده عصبی) و کودکانی که دچار بیماری اس ام‌ای هستند، استفاده شود.

وی با تاکید براینکه تلاش می‌شود کارآزمایی سلول‌های بنیادی در کشور براساس پروتکل‌های جهانی به پایان برسد، اظهار داشت: به طور قطع سلول درمانی در آینده پزشکی نقش بسیار مهمی دارد و به طور قطع مکمل دارو درمانی در بسیاری از بیماری‌ها است.

ضرابی گفت: مرحله اول کارآزمایی بالینی بیماری اتیسم و آرتروز در حال انجام است و در بیماری‌های ALS و SMA در حال طی مراحل گرفتن مجوز‌های قانونی است.

فعالیت پالایشگاه محصولات زایمانی در کشور

مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان گفت: همزمان با تولد نوزاد، پنج جزء شامل خون بند ناف، بافت بند ناف، پرده جنینی که جنین را احاطه می‌کند، جفت و مایع جنینی از رحم مادر خارج می‌شود که هر کدام از این‌ها، ضمائم ارزشمندی است که امکان فرآوری و استفاده از آن‌ها در حوزه پزشکی وجود دارد.

به گفته ضرابی، در زمان حاضر با تاسیس پالایشگاه محصولات زایمانی این ضمایم وارد و جداسازی و هرکدام در جای خود مورد استفاده قرار می‌گیرد و پیش‌بینی از این زباله‌های زایمانی می‌توان حدود ۲۰ محصول را استحصال و فرآوری کرد.

ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی پالپ دندان

وی یادآور شد: در کنار امکان ذخیره‌سازی محصولات مشتق شده از ضمائم زایمانی در پالایشگاه محصولات زایمانی شرکت فناوری بن یاخته‌های رویان، ذخیره‌سازی بافت پالپ دندان یا ریشه دندان به عنوان بیمه زیستی برای خانواده از دیگر خدمات و دستاورد‌های این شرکت است.

ضرابی اضافه کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد در ریشه دندان سلول‌های بنیادی وجود دارد که هرچند میزان این سلول‌ها کم است، اما قدرت تکثیر بسیار خوبی دارند و امکان جداسازی آن‌ها وجود دارد.

وی ادامه داد: به نظر می‌آید سلول‌های بنیادی پالپ دندان در درمان بیماری‌های عصبی نقش بهتری دارند و امروز شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان به دانش جداسازی سلول‌های بنیادی پالپ دندان و دندان عقل دسترسی پیدا کرده و پیش‌بینی می‌شود تا چند ماه آینده خدمات ذخیره‌سازی دندان شیری و دندان عقل ارائه شود.

وی در خصوص اهمیت ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی خون بند ناف گفت: هرچقدر ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی خون بند ناف افزایش یابد شانس انجام پیوند افزایش می‌یابد.

ضرابی ادامه داد: در زمان پیوند سلول‌های بنیادی باید فرد دهنده و گیرنده از نظر ژنتیکی با هم تطبیق داشته باشند به همین دلیل هرچه تعداد نمونه خون بند ناف بیشتر باشد شانس تطبیق ژنتیکی بالاتر می‌رود.

وی یادآور شد: در زمان حاضر واردات هر نمونه سلول بنیادی از سایر کشور‌ها بین ۳۵تا ۴۰ هزار دلار هزینه دارد که با افزایش تعداد نمونه خون بند ناف در بانک خون بند ناف از خروج ارز جلوگیری می‌شود.

به گفته ضرابی، پارسال بین هفت تا ۱۰ نمونه خون بند ناف از کشور‌های دیگر وارد و برای پیوند به بیماران استفاده شده است.

ضرابی یادآور شد: اگر شرایط ذخیره‌سازی خون بند ناف در کشور افزایش یابد می‌توان این ادعا را کرد که این بانک توان تامین سلول‌های بنیادی مورد نیاز بیماران را دارد.

وی یادآور شد: در زمان حاضر یک نمونه سلول بنیادی مورد نیاز یک بیمار در یکی از کشور‌های اروپایی در بانک خون بند ناف ایران وجود دارد که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حال انجام بررسی‌های لازم است و در صورت فراهم شدن امکان انتقال نمونه برای پیوند به کشور مورد نظر ارسال می‌شود.

ذخیره‌سازی ۲۰۰ هزار نمونه خون بند ناف در کشور

مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان گفت: در زمان حاضر ۲۰۰ هزار نمونه خون بند ناف از طریق ۴۵ مرکز جمع‌آوری می‌شود و ایران امروز صاحب بزرگ‌ترین بانک خون بند ناف در سطح منطقه است.

ضرابی افزود: تلاش می‌شود نمونه‌های ذخیره‌سازی شده در بانک خون بند ناف کشور به ۲۲۰ هزار نمونه افزایش یابد.

وی یادآور شد: تاکنون ده‌ها پیوند با استفاده از نمونه‌های خون بند ناف رویان برای بیماری‌های خونی از جمله انواع سرطان‌های خون، تالاسمی، بیماری نقص سیستم ایمنی وکم خونی مادرزادی و بیماری‌های غیرخونی شامل فلج مغزی، اتیسم، و آرتروز انجام شده است.

ضرابی با بیان اینکه به طور متوسط سالانه حدود یک میلیون زایمان در کشور اتفاق می‌افتد، گفت: در زمان حاضر تنها ۲ تا سه درصد زایمان‌های کشور معادل ۲۰ تا ۲۵ هزار زایمان نسبت به جمع آوری خون بند ناف اقدام می‌شود که باید این رقم را به چهار درصد افزایش داد.

وی با اشاره به اینکه بانک خون بندناف عمومی و خصوصی برای استفاده از نمونه‌ها وجود دارد، بیان کرد: در حقیقت در بانک خون عمومی خانواده‌هایی که در آستانه تولد فرزند بوده نمونه خون بندناف را اهدا می‌کنند که این نمونه می‌تواند در اختیار هر بیماری که از نظر ژنتیکی تطابق با خون بند ناف داشته باشد برای پیوند دراختیار وی قرار گیرد.

مدیرعامل شرکت فناوری بن‌یاخته‌های رویان ادامه داد: در بانک خون خصوصی خانواده هزینه را پرداخت و قراردادی امضاء می‌شود که نمونه در اختیار و مالکیت آن خانواده باشد، یعنی هر زمانی که نیاز باشد می‌تواند استفاده یا حتی با رضایت خانواده برای پیوند اهدا شود.

وی گفت: در بانک خون خصوصی ۲۰۰ هزار نمونه ذخیره‌سازی شده است، این در حالی است که در بانک عمومی پنج هزار نمونه وجود دارد و این میزان به نسبت جمعیت کم است و از طرفی بانک عمومی باید از سوی دولت و مراکز خیریه حمایت و کمک شود.

ضرابی یادآور شد: تلاش می‌شود از سوی دولت و موسسه‌های خیریه بانک عمومی خون بند ناف تقویت و نمونه‌های بیشتری ذخیره شود.

وی افزود: تعداد پیوند‌هایی که برای بیماری‌های خونی همچون تالاسمی، سرطان خون، بیماری نقص سیستم ایمنی و انواع کم خونی‌های مادرزادی استفاده شده نزدیک به ۵۰ پیوند بوده که از نمونه‌های خون بند ناف استفاده شده است، از طرفی برای بیماری‌های فلج مغزی تاکنون ۱۵۰ پیوند و بیماران اوتیسم ۱۰ پیوند در قالب طرح کارآزمایی بالینی انجام شده و عمده طیف بیماران اطفال و کودکان هستند.

ضرابی گفت: دفتر نمایندگی بانک خون چهارمحال و بختیاری از سال ۹۴ فعالیت خود را آغاز کرد و در طی این مدت بالغ بر یک‌هزار نمونه جمع‌آوری و ذخیره سازی شده است.

وی ادامه داد: از ابتدای امسال تاکنون نیز، ۱۳۴ نمونه خون بند ناف در استان جمع‌آوری شده است که نسبت به سال گذشته ۳۵ درصد افزایش نشان می‌دهد و شرایط رو به رشدی دارد.