هر چند زنبیل‌ها این روز‌ها چندان با اقبال بلند گذشته شان مورد توجه نیستند و در بهترین حالت شکل و شمایل نوستالژیک به خود گرفته اند، اما فرهنگی که استفاده از زنبیل و کیسه‌های پارچه‌ای در آن وجود دارد به نوعی حافظ و نگهدارنده دراز مدتی برای محیط زیست و سلامت غذایی و طبیعت مورد استفاده انسان است.

با تغییر سبک زندگی، دیگر خبری از کیسه‌های پارچه‌ای نیست و در فروشگاه‌های بزرگ به راحتی کیسه‌های پلاستیکی در اختیار افراد قرار می‌گیرد، در حالی که در کشور‌های پیشرفته کیسه پلاستیکی به راحتی در اختیار افراد قرار نمی‌گیرد به گونه‌ای که برای کیسه پلاستیکی از مشتری پول دریافت می‌شود، با این کار به گونه‌ای روی مدیریت مصرف آن کنترل اعمال می‌شود.

در دنیای امروز ضایعات پلاستیکی به معضلی در زمینه آلودگی محیط زیست تبدیل شده آنهم در شرایطی که بنا بر تایید فعالان محیط زیست در زمینه تفکیک از مبدا و بازیافت هم آنگونه که باید عمل نمی‌شود، در همین خصوص باید یادآوری کرد که براساس آمار سالانه حدود ۶ میلیون تن ضایعات پلاستیکی در کشور جمع آوری و فقط هشت درصد آن بازیافت می‌شود.

در این میان بطری‌های انواع نوشیدنی‌ها رایج‌ترین زباله‌های تولیدی در راستای پسماند‌های پلاستیکی است و به نظر می‌رسد با توجه به تغییر مدام ذائقه بشر این بطری‌ها روز به روز بیشتر شوند، بنا بر داده‌های موجود از دهه ۵۰ میلادی که استفاده از پلاستیک رواج یافت تا کنون حدود ۹ میلیارد تن پلاستیک در کره زمین تولید شده که ۹۰ درصد آن قابلیت بازیافت ندارد و زمینه ساز آلودگی زمین، آب، خاک و هوا را فراهم می‌کند.

متوسط طول عمر کاربری یک پلاستیک یعنی از زمان خرید و آوردن آن به منزل حدود ۱۰ تا ۱۲ دقیقه است، در واقع برای کالایی با طول عمر ۱۰ تا ۱۲ دقیقه، ضربه‌ای جبران ناپذیر به طبیعت و محیط زیست وارد می‌آید، در زمان وقوع بارش‌ها و سیلابی شدن مسیرها، آبراه‌ها از پلاستیک مسدود می‌شوند و تا چشم کار می‌کند پلاستیک به تنه درختان، بوته‌ها و اطراف چسبیده است.

در پشت سد‌ها حجم زیادی بطری‌های پلاستیکی در سطح آب جمع می‌شود که هم منظر و چشم انداز را خراب می‌کند و هم آلودگی محیط را به همراه دارد، این‌ها اثرات و خساراتی است که پلاستیک بر اقتصاد و طبیعت وارد می‌کند که در طولانی مدت وارد چرخه غذایی ما خواهد شد.

به گفته معاون نظارت و پایش حفاظت محیط زیست لرستان سرانه تولید پسماند به ویژه نوع پلاستیکی در این استان افزایش یافته است، براساس قانون برنامه پنجم و ششم توسعه قرار بود سرانه تولید پسماند در لرستان ۱۵۰ گرم کاهش یابد در حالی که این میزان در روستا‌های استان ۳۴ درصد به ویژه در خصوص زباله‌های پلاستیکی افزایش داشته است.

نبی الله قائدرحمت  بیان کرد: میزان تولید پسماند در استان از ۴۸۵ گرم توسط هر نفر در روز به حدود ۶۰۰ گرم افزایش یافته و امسال ۱۱ مورد اخطاریه در راستای مدیریت پسماند در استان صادر و ۳۲ بازدید انجام و ۱۰ جلسه کارگروه تخصصی استانی و شهرستانی برگزار شده است.

وی با اشاره به تولید روزانه یک هزار و ۵۷۶ تن پسماند شهری و روستایی در لرستان اضافه کرد: همچنین در حوزه آلودگی خاک نیز ۲ واحد صنعتی در شهرستان‌های دورود و پلدختر به مراجع قضایی معرفی شده اند.

به رییس سازمان مدیریت پسماند شهرداری بروجرد ۲۰۰ کیسه پارچه‌ای بین نانوایی‌های بروجرد توزیع شده که این اقدام مقدمه‌ای برای حذف کامل کیسه‌های نایلونی در نانوایی‌های سطح شهر محسوب می‌شود این کیسه‌های پارچه‌ای تا چندین بار قابل استفاده و شست و شو است.

شهاب شعبان افزود: این تعداد کیسه در ۱۰ نانوایی سطح شهر توزیع شده است و با توجه به خطرات استفاده از کیسه‌های نایلونی برای سلامت شهروندان و محیط زیست، با همکاری اداره حفاظت محیط زیست بروجرد طرح جایگزینی کیسه‌های نایلونی با پارچه‌ای در نانوایی‌های سطح شهر آغاز شد.

رییس سازمان مدیریت پسماند شهرداری بروجرد بیان کرد: در این طرح با تمهیدات پیش‌بینی شده به جای کیسه‌های نایلونی، کیسه‌های پارچه‌ای در اختیار نانوایی‌ها قرار گرفته و با هماهنگی‌های انجام شده استفاده از کیسه‌های پلاستیک ممنوع خواهد شد.

شعبان با اشاره به استقبال شهروندان در استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای یادآور شد: با توجه به اینکه نان به عنوان مهم‌ترین و کامل‌ترین مواد غذایی شهروندان محسوب می‌شود و سالم بودن آن از اهمیت بسزایی برخوردار است.
وی افزود: با قرار دادن نان داغ درون کیسه‌های پلاستیکی در زمان خرید باعث رشد باکتری و قارچ در نان و آزاد شدن مونومر می‌شود، که این ماده در دراز مدت خطرناک و سرطان زا است و باعث ایجاد بیماری‌های ریوی و گوارشی می‌شود.

مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری بروجرد ادامه داد: روزانه ۳۰ تن زباله پلاستیکی که بیشتر آن‌ها ظروف یکبار مصرف است در بروجرد تولید می‌شود، در مجموع حدود ۲۵۰ تن زباله به صورت روزانه در شهرستان و در شهر بروجرد نیز روزانه ۲۰۰ تن انواع زباله تولید شده که ۱۵درصد این زباله‌ها از انواع پلاستیک‌ها است.

وی بیان کرد: در مناسبت‌های مختلف میزان تولید زباله که بیشتر به صورت انواع مختلف ظروف یکبار مصرف است تا پنج برابر هم می‌رسد، اما با آموزش و فرهنگ سازی می‌توان این میزان مصرف را متعادل‌تر نگه داشت تا زباله کمتری تولید شود.

مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری بروجرد یادآور شد: متوسط جهانی تولید زباله ۲۵۰ الی ۳۰۰گرم است که در شهر بروجرد حدود ۸۵۰گرم برای هر نفر ثبت شد.

وی با بیان اینکه اکنون حدود ۴۸۰ سطل زباله در نقاط مختلف شهر بروجرد وجود دارد، ادامه داد: طرح تفکیک زباله در مراحل پایانی قرار دارد تا با واگذاری به مجری آغاز شود.

رییس اداره حفاظت محیط زیست بروجرد نیز در خصوص اقدامات انجام شده در راستای کاهش مصرف پلاستیک‌ها گفت: توزیع ۱۰ هزار کیسه پارچه‌ای بین نانوایی‌های بروجرد با هدف حذف کیسه‌های پلاستیکی با همکاری مدیریت پسماند شهرداری و نساجی بروجرد آغاز شده که این اقدام یک فرصت برای ترویج سبک زندگی پایدار و کاهش استفاده از کیسه‌های پلاستیکی است.

اصغر بلکی وند افزود: با توجه به خطرات استفاده از کیسه‌های نایلونی برای سلامت شهروندان و محیط زیست، اداره حفاظت محیط زیست بروجرد با همکاری سازمان مدیریت پسماند، شورای اسلامی شهر بروجرد، صنایع مهم شهرستان نظیر نساجی، به آغاز طرح جایگزینی کیسه‌های نایلونی با پارچه‌ای در نانوایی‌های سطح شهر اقدام کرده است.

رییس اداره حفاظت محیط زیست بروجرد گفت: در این طرح با تمهیدات پیش‌بینی شده به جای کیسه‌های نایلونی، کیسه‌های پارچه‌ای در اختیار نانوایی‌ها قرار گرفته و به تدریج پلاستیک حذف خواهد شد، همچنین با توجه به شعار امسال محیط زیست، "نهضت ملی کاهش آلودگی پلاستیکی" در برنامه‌های بعدی این طرح در سطح فروشگاه‌ها، سوپرمارکت‌ها اجرا خواهد شد.

تصور اینکه محیط زیست سهم مسلمی است که هر طور می‌توان با آن رفتار کرد و یا منابع طبیعی هیچ گاه تمامی ندارد، نگاه نابالغی به این مقوله است که خود آغازی برای بسیاری چالش‌های محیط زیستی می‌تواند باشد، در جوامعی که نگاه کامل‌تری به محیط زیست دارند همه رفتار‌های انسانی تعیین کننده است و با جهت دهی متناسبی به این نگرش‌ها می‌توان به یک تعادل در برخورد با محیط زیست رسید.

در همین خصوص جامعه شناس و فعال محیط زیست می‌گوید: با توجه به اینکه کاهش زباله پلاستیکی یکی از راه‌های حفظ محیط زیست است و مصرف خانواده‌ها و سازمان‌ها در این مورد بسیار اهمیت دارد ضروری است به راه‌هایی اندیشید که چگونه می‌توان مصرف مواد پلاستیکی و یکبار مصرف را در خانوار کاهش داد.

پروین زمانی بیان کرد: یکی از این راه‌ها کمک کردن اعضای خانواده و همکاری آن‌ها در استفاده از ظروف شیشه‌ای و کاهش استفاده از ظروف پلاستیکی یکبار مصرف و یا استفاده از کیسه پلاستیکی حمل مواد غذایی و جایگزینی آن‌ها با کیسه‌های پارچه‌ای و یا سبد پلاستیکی است.

وی گفت: گرچه در مدیریت خانواده معمولا توجهات به بانوان است، ولی نقش همه اعضای خانواده و دغدغه‌های زیست محیطی آن‌ها در این موضوع اهمیت دارد، پدر و فرزندان خانواده معمولا خرید را به عهده دارند و این موضوع که در حمل اقلام مورد نیاز باید از کیسه‌های پارچه‌ای و یا کاغذی استفاده کنند، بسیار اهمیت دارد.

زمانی گفت: همچنین همکاری اعضای خانواده در مدیریت سفره و سرو غذا مهم است بطوری که امروزه با کاهش فعالیت در درون آشپزخانه‌ها و درخواست غذا از بیرون و رونق بیرون برها، استفاده از ظروف یکبار مصرف افزایش یافته و ضرورت دارد همه خانواده‌ها به نوعی به گرم کردن محیط آشپزخانه برگردند و این گرم کردن آشپزخانه جدا از نوعی احساس آرامش روانی در خانواده و درست کردن غذای خوب خانگی برای اعضا به خصوص کودکان موثر است.

این فعال محیط زیست با بیان اینکه موضوع بعدی به آموزش و یادگیری رفتار‌های زیست محیطی در درون خانواده مربوط می‌شود، گفت: این رفتار‌ها نه فقط در درون مدرسه و رسانه‌ها باید آموزش داده شود بلکه در در درون خانواده تمرین می‌شود، خانواده جایی برای تمرین و نهادینه کردن رفتار‌های زیست محیطی مانند کاهش مصرف پلاستیک در خانواده و یاد دادن به فرزندان است که با مصرف پلاستیک بیشتر، آینده خود و نسل بعدی را تباه می‌کنیم.

وی گفت: از طرفی باید نهاد‌های بیرونی در این مورد هم جهت با خانواده باشند به عبارتی وقتی شما به بچه می‌آموزید که برای خرید نان و دیگر اقلام از کیسه پارچه‌ای استفاده کند این موضوع در خیابان و مغازه‌ها و نانوایی و سوپرمارکت‌ها نیز ترویج شود تا کودکان و نوجوانان با انجام این رفتار‌ها در بیرون هم مورد تشویق قرار گیرند نه اینکه در بیرون چنین رفتار‌هایی مورد تمسخر قرار گیرد و باعث دوری کودکان از این نوع رفتار‌ها شود

تاکید بر مباحث فرهنگی چه به صورت همکاری در تفکیک زباله از مبدا و بازیافت آن و چه تلاش برای استفاده کمتر از انواع پلاستیک‌ها و بازگشت به زنبیل‌ها یا سبد‌های پلاستیکی که قابلیت استفاده مجدد دارند می‌تواند در استفاده و خردی کمتر پلاستیک‌ها موثر باشد، باید برنامه ریزی شود تا فرهنگ استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای به جای کیسه‌های پلاستیکی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای نهادینه شود.

منبع: ایرنا