اقداماتی چون کوه‌خواری، از بین بردن طبیعت برای جاده سازی و ساخت و ساز، مازوت سوزی و حمل و نقل شخصی از رفتارهای نامناسب بشر در حوزه زیست محیطی در روند توسعه شهری است که آلودگی هوا و قرار گرفتن وضعیت کیفی هوا روی شاخص های خطرناک، ارمغان آن است.

در کلانشهری مانند مشهد نیز که تمام این عوامل تخریبی را تجربه کرده است دیگر نمی توان توقع نفس کشیدن و داشتن آسمان آبی را داشت، طرح ناموفق آزادراه و کمربند جنوبی مشهد به عنوان یک نمونه بارز از تخریب طبیعت در این کلانشهر بود که از انتهای بولوار "شهید برونسی" تا آزادراه مشهد - باغچه به طول ۲۷ کیلومتر طراحی شده‌ بود.

مرحله نخست این طرح به طول ۱۲ کیلومتر، حدود ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشت و هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال برای آن هزینه شده بود که در ۲۷ اسفند سال ۹۶ با اعلام دادستان مشهد مبنی بر نداشتن پیوست زیست محیطی، هرگونه فعالیت برای ادامه اجرای طرح ساخت کمربند جنوبی مشهد تخلف قانونی خوانده شد و از ادامه اجرای آن جلوگیری شد.

این طرح اگرچه متوقف شد اما در واقع نوشدارویی پس از مرگ سهراب بود زیرا به هر جهت پای گرد و غبار را به آسمان این کلانشهر باز کرد.

مازوت سوزی، دیگر بلای گریبانگیر شهروندان مشهدی است و عجیب آنکه چندسالی است مسوولان مرتبط در مقابل مازوت سوزی نیروگاه، سکوت اختیار کرده اند و طبق گفته رییس کمیسیون اصل ۹۰ قانون اساسی، مصرف سوخت مایع در نیروگاه های کلانشهرهای کشور از عدل به دور است اما نیروگاه "توس" مشهد مازوت سوزی بالایی دارد.

مازوت سوزی هشت ماهه در نیروگاه توس مشهد

نیروگاه هایی که از سوخت فسیلی استفاده می کنند، منبع اصلی تولیدکننده دی اکسید کربن، از اصلی ترین گازهای گلخانه ای هستند، این نیروگاه ها علاوه بر تولید عمده گازهای گلخانه ای، به عنوان یکی از منابع انسان ساز تولیدکننده گازهای آلاینده و ذرات معلق نیز مطرح هستند که نیروگاه «توس مشهد» از آن جمله است.

نیروگاه حرارتی توس در کیلومتر ۱۲ جاده مشهد - چناران یکی از نیروگاه‌های حرارتی کشور است که از سه نوع سوخت مازوت، گازوییل و گاز استفاده می‌کند و تنها نیروگاه مازوت سوز در استان خراسان رضوی است.

این نیروگاه در سال ۱۳۶۴ تاسیس شده و دارای چهار واحد ۱۵۰ مگاواتی بخار است و طبق گفته نماینده مشهد و رییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی، "نیروگاه تولید برق توس مشهد بین هشت تا ۹ ماه سال به جای گاز، سوخت مایع مصرف می‌کند که این با روند مصرف سوخت در دیگر کلانشهرها متفاوت است".

نتیجه مجموع این اقدامات، کاهش ۶۰ درصدی روزهای با هوای پاک و افزایش ۲ برابری روزهای بسیار ناسالم برای ساکنان دومین کلانشهر کشور بوده است.

حجت الاسلام نصرالله پژمانفر هفته گذشته در مشهد اعلام کرد: طبق بررسی های کمیسیون اصل ۹۰، مصرف سوخت مایع در نیروگاههای کلانشهرها عادلانه نیست.

وی افزود: آلودگی هوای مشهد دلایل متعددی دارد که در این راستا برای اجرای قانون هوای پاک، موضوع مصرف گاز و میزان جایگزینی سوخت های مایع در کلانشهرها بررسی شد.

وی بیان داشت: نیروگاه توس مشهد به دلیل کمبود گاز در طول حدود ۹ ماه از سال به جای گاز، سوخت مایع استفاده می کند، این در حالی است که سوخت یک نیروگاه برق در کلانشهر اصفهان در همه ماه های سال و با وجود کمبودهای مقطعی، از گاز تامین می شود.

نماینده مردم مشهد و کلات ادامه داد: به دنبال این هستیم که کمبود گاز و سهم نیروگاه ها از سوخت مایع را تعدیل کنیم تا همه نیروگاه ها با وجود کمبودهای مقطعی سهم برابری در مصرف گاز داشته باشند.

این در حالی است که سخنگوی صنعت برق ۱۲ آذرماه جاری اعلام کرد: اکنون هیچ نیروگاهی در تهران از مازوت استفاده نمی کند و کمتر از ۱۰ درصد نیروگاه‌های کشور امکان استفاده از سوخت مازوت را دارند و نیروگاه‌ها در مراکز پرجمعیت از سوخت گاز و یا گازوییل استفاده می کنند.

امتناع نیروگاه توس از ارائه آمار مازوت سوزی پاییز

عدم همراهی مسوولان نیروگاه توس با کارشناسان حفاظت محیط زیست در خصوص میزان مازوت سوزی تامل برانگیز شده است.

رییس اداره محیط زیست شهرستان طرقبه و شاندیز  در مورد مازوت سوزی نیروگاه توس اظهار کرد: طبق گزارش ارائه شده از سوی نیروگاه، آنان در فصول گرم مصرف مازوت را به حداقل رسانده اند اما از پاییز امسال به مازوت سوزی روی آورده اند.

مجید غلامی افزود: در ماه های اخیر به رغم مکاتبه با نیروگاه برای ارائه آمار مربوط به مازوت سوزی، مسوولان این نیروگاه حاضر به ارائه آماری نشدند که در این خصوص به مراجع قضایی معرفی شده اند و موضوعات زیست محیطی نیز در خصوص آنان اعمال شده است.

وی ادامه داد: امسال در چند نوبت به نیروگاه اخطاریه داده شده تا از مازوت سوزی خودداری کنند اما مسوولان نیروگاه مشکل دیسپاچینگ ملی شرکت گاز را دلیل مازوت سوزی خود اعلام کرده اند.

تشکیل پرونده قضایی برای نیروگاه توس

رییس اداره محیط زیست شهرستان طرقبه و شاندیز اظهار کرد: همچنین پرونده قضایی در دادسرا در خصوص موضوع مازوت سوزی نیروگاه باز و در مرحله رسیدگی و صدور قرار مجرمیت برای مسوولان نیروگاه و افراد مرتبط با این موضوع است.

غلامی افزود: تخلف این نیروگاه از حیث جرایم زیست محیطی نیز در سازمان حفاظت محیط زیست در دست پیگیری است.

وی تاکید کرد: نظارت بر نحوه مصرف سوخت این نیروگاه به صورت مستمر و شبانه روزی انجام و گزارش های آن به دستگاه قضا و نهادهای مربوط ارسال خواهد شد.

رییس اداره محیط زیست شهرستان طرقبه و شاندیز با اشاره به جایگاه نظارتی این اداره در حفظ و تامین سلامت مردم تاکید کرد: محیط زیست به هیچ عنوان از موضوع مازوت سوزی این نیروگاه و مسائل زیست محیطی کوتاه نخواهد آمد.

نحوه فعالیت نیروگاه ها توسط کمیته دیسپاچینگ ملی مشخص می شود

مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق خراسان نیز در خصوص نوع سوخت نیروگاه های استان از جمله توس گفت: ساختار نیروگاه های حرارتی بر پایه سوخت گاز طبیعی تعریف شده که سوخت پاک است، ولی سوخت دومی هم برای زمانی که نیروگاه با کاهش فشار گاز مواجه شود، در نظر گرفته شده که همان مازوت است.

مریم ستوان با بیان اینکه شروع فعالیت و روشن شدن مشعل نیروگاه با گازوئیل انجام می گیرد، افزود: تصمیم گیری در خصوص نوع سوخت و میزان تولید برق در نیروگاه ها برعهده کمیته دیسپاچینگ ملی برق و گاز است.

وی در توضیح این مساله گفت: این کمیته روزانه جلساتی برگزار کرده و با توجه به مولفه های مختلف نظیر برودت هوا، آلودگی هوا، فشار گاز و برق مورد نیاز، درباره آنها تصمیم گیری می کند تا چه شهری و کدام نیروگاه چه میزان برق با چه سوختی تولید کند و برق تولیدی در چه شهری مصرف شود، در واقع به نوعی تبادل انرژی صورت می گیرد.

وی ادامه داد: ما در استانهای خراسان فقط فرمان کمیته دیسپاچینگ را در ارتباط با فعالیت نیروگاه ها اجرا می کنیم البته برای کاهش تلفات برق تولیدی، اولویت استفاده از برق در محل تولید است اما همه این موارد در کمیته دیسپاچینگ برق و گاز تعیین می شود.

افزایش سوخت مایع تحویلی به نیروگاه ها

مدیر شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی منطقه خراسان رضوی نیز در خصوص سوخت مایع تحویلی به نیروگاه ها گفت: از ابتدای سال  تا پایان مهر ۹۰۰ میلیون لیتر سوخت مایع به نیروگاه های «مشهد، شریعتی، مپنا، شمس سرخس، خیام نیشابوری و نیروگاه توس» تحویل شده است.

علی اصغر اصغری  اظهار کرد:‌ این میزان نسبت به مدت مشابه پارسال ۲۵ درصد افزایش دارد.

وی در خصوص فرایند ذخیره‌سازی سوخت زمستانی نیز گفت: با توجه به تجربه سالهای قبل و امکان وقوع شرایط بحرانی برودت هوا، افزایش مصرف گاز طبیعی و امکان ایجاد ناترازی در میزان عرضه و تقاضای گاز و برق و به تبع آن نیاز به تامین سوخت جایگزین واحدهای صنعتی، کارخانه ها و دستگاههای اجرایی فعال در سطح استان که برای فعالیت در فصل سرما نیازمند تأمین سوخت مایع هستند پیش بینی برنامه ریزی و اقدامات لازم صورت پذیرفته است.

افزایش شدت آلودگی هوا در مشهد

بر اساس گزارش روزانه کیفیت هوا در مشهد، سال گذشته شاخص کیفیت هوای مشهد ۳۶ روز روی وضعیت پاک، ۲۳۳ روز وضعیت قابل قبول، ۹۰ روز ناسالم برای گروه های حساس و ۶ روز نیز ناسالم برای تمام گروه ها بوده است.

مسوول مرکز پایش آلاینده‌های زیست محیطی شهرداری مشهد در خصوص وضعیت کیفیت هوای مشهد  اظهار کرد: در ۲۵۸ روز گذشته تعداد روزهای با شاخص «پاک» در این کلانشهر تنها ۱۲ روز بوده است، در حالی که شهروندان مشهد در مدت مشابه پارسال ۳۰ روز هوای پاک تنفس کرده بودند.

رضا اسماعیلی افزود: در ۲۵۸ روز گذشته ۱۷۸ روز شاخص کیفیت هوا در مشهد «قابل قبول» بود که این رقم در مدت مشابه پارسال ۱۷۱ روز ثبت شده است.

وی اضافه کرد: تعداد روزهای هوا با کیفیت «ناسالم برای گروه های حساس» نیز امسال افزایش یافته است، به طوری که از ابتدای امسال تاکنون ۵۸ روز کیفیت هوا روی این شاخص قرار داشت، اما در مدت مشابه پارسال تعداد روزهای ناسالم برای گروه های حساس ۵۲ روز بوده است.

مسوول مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد ادامه داد: هشت روز نیز کیفیت هوا در وضعیت «ناسالم برای تمام افراد» بود که در مدت مشابه پارسال پنج روز کیفیت هوا روی این شاخص قرار داشته است.

اسماعیلی گفت: همچنین از ابتدای امسال تاکنون ۲ روز نیز کیفیت هوا روی وضعیت «اضطرار و خطرناک» با شاخص بالای ۲۰۰ ای. کیو.آی قرار گرفت، در حالی که سال گذشته هرگز آلودگی هوای مشهد به این مرز نرسیده بود.

وی افزود: کیفیت هوای مشهد امسال نسبت به پارسال در وضعیت مناسبی قرار ندارد که علاوه بر آلاینده های گازی، پدیده گرد و غبار این شرایط را وخیم تر کرده است.

منبع: ایرنا