برخی آثار نمایشی قالی کرمان هستند که انگار هر چه از عمرشان می‌گذرد، ارزش‌شان بیشتر نمایان می‌شود. از این دست آثار که به نوعی سرمایه‌های مادی و معنوی محسوب می‌شوند، در تلویزیون خودمان کم نداریم. این سال‌ها که به واسطه شبکه‌ای همچون آی‌فیلم، امکان بازپخش این آثار بیش از گذشته مهیا شده‌است، دقیقا می‌توان مصداق آنچه گفته شد را دید و حتی با ابزار‌های آماری سنجید.

آثار مورد اشاره درهر بازپخش می‌تواند مخاطبانی از نسل تازه را هم با خود همراه کنند و به این واسطه آنان را با اثری که پدران و مادران‌شان سال‌ها پیش به تماشایش نشستند، آشنا سازند. به این ترتیب است که می‌توان ادعا کرد آثاری از این دست، چه به لحاظ معنوی و چه از حیث مادی همچون سرمایه‌گذاری بلندمدت به رسانه و جامعه مخاطبان آن سود می‌رساند.

گویی چشمه‌ای هستند که حتی پس از گذشت سال‌ها راکد نمی‌شوند و دیدن دوباره آن‌ها نه فقط به حکم خاطره‌بازی است، بلکه فراتر از آن، نگاه‌های پیر و جوان را به خود جلب می‌کند. گنجینه‌هایی که تکراری نمی‌شود با سرزدن به گنجینه آثار نمایشی تلویزیون نام سریال‌هایی از ژانر‌های مختلف همچون امام‌علی (ع)، سربداران، هزاردستان مختارنامه و... درمیان اثر‌هایی است که هنوز وقتی زنگ آغاز پخش‌شان در یکی از شبکه‌های تلویزیونی به صدا درمی‌آید، رد نگاه مخاطبان را به سوی خود می‌کشاند. هر چند ممکن است در قیاس این آثار با یکدیگر از نظر کیفیت وچه هم آرا نباشیم، اما احتمالا موافقیم که حتی اگر تعدد بازپخش برخی آثاربه شوخی‌هایمان راه پیدا کرده‌باشد، اما نمی‌توانیم بر سر شمار بسیار بینندگان آن‌ها چانه بزنیم.در این خصوص می‌توان سریال یوسف را مثال زد که روی آنتن است.

دلایل پر بیننده بودن این سریال در بازپخش و همچنین موفقیتش در جذب مخاطبانی است که پیش از این سریال را تماشا کردند یا از نسل نو هستند و این نخستین بار است که به تماشایش می‌نشینند. این‌ها مواردی است که با عبدالرسول گلبن، نویسنده و حسین سلطان‌محمدی، منتقد سینما و تلویزیون مطرح کردیم تا دیدگاه کارشناسانه‌شان را جویا شویم. این شب‌ها سریال یوسف پیامبر (ع) از شبکه آی‌فیلم پخش می‌شود و آن‌قدر در کانون توجه قرار گرفته که در شبکه‌های اجتماعی مجازی هم درباره آن، نقل و سخن بسیار است. رمز و راز موفقیت این آثار چیست که این چنین با مانایی‌شان بیش از آن‌که کهنه شوند و از چشم‌ها بیفتند، اتفاقا ارزش افزوده می‌گیرند و باز دیده می‌شوند؟

این قصه آشناست 

در مورد سریال یوسف (ع) ساخته فرج‌ا... سلحشور که این شب‌ها ساعت۲۲ بینندگان فراوانی را پای شبکه آی‌فیلم می‌نشاند، می‌توان به چند عامل اشاره کرد که موجبات این موفقیت را فراهم آورده‌است. اتفاقا برخی از این عوامل ممکن است در پخش نخست، نوک پیکان نقد منتقدان را به خود جلب کرده باشد، اما در ادامه همان‌ها باعث جذب همیشگی مخاطب برای اثر شده‌است. یکی از این موارد، زبان ساده دیالوگ‌هاست که برای اقشار و سنین مختلف قابل فهم است و از این رو راه ارتباط اثر با مخاطب را همواره باز می‌گذارد و محدود به یک دوره خاص نیست. دیگری، سوژه سریال که برگرفته از قصه‌ای دینی و آشناست و این آشنایی باعث می‌شود اثر در پیوند با باور‌های جمعی، برای رسیدن به موفقیت در جذب بیننده نیمی از راه را طی کرده باشد. 

پاسداشت یک سرمایه

درخصوص حفظ این سرمایه‌ها و ترویج توجه به آنان، رئیس رسانه‌ملی به تازگی درجمع دانشجویان دانشگاه تهران بیان کرد: سریالی که خوب باشد همیشه پخش می‌‎شود چه اشکالی دارد جومونگ باشد، یوسف پیامبر باشد، مختار باشد؛ هیچ اشکالی ندارد. ممنون کسانی هستیم که در گذشته و در دوره‌های قبل آثار خوبی تولید کردند، ما آن کار‌ها را تا زمانی که مخاطب داشته باشند باز هم پخش می‌کنیم. برای بررسی چرایی موفقیت این سریال در مخاطب داشتن، جریان‌ساز بودن در فضای مجازی و راه یافتن به گفتگو‌های روزمره مردم حتی پس از سال‌ها با عبدالرسول گلبن، نویسنده گپ زدیم. 

آنچه از دل برآید...

گلبن یکی از نویسندگان باسابقه که اخیرا مجموعه «آتش و باد» را روی آنتن داشت، درباره رموز موفقیت سریال‌هایی مثل «یوسف پیامبر» حتی در بازپخش‌ها نیز به جام‌جم می‌گوید: من فکر می‌کنم دلیل موفقیت سریال‌هایی از این دست به دلیل خصوصیتی است که در آن‌ها وجود دارد و آن‌ها را کماکان دیدنی می‌کند. به نظر می‌آید گروه سازنده چه کارگردان، چه نویسنده و تهیه‌کننده انتخاب سوژه‌ها را مبتنی بر نیاز مخاطب انجام داده‌اند. مخاطبانی که مایل هستند روایت‌های تاریخی مذهبی را ببینند و بشنوند. گرچه همه آن‌ها کمابیش از داستان مثلا حضرت یوسف خبر دارند، اما می‌خواهند بدانند روایت کارگردان و نویسنده از این واقعه چیست و همین نکته آن را برایشان دیدنی‌تر می‌کند. وی ادامه می‌دهد: اثری که خلق شده با جان گروه سازنده عجین است. یعنی این اثر بخشی از وجود نویسنده و کارگردان است که در پروسه تولید رنج فراوانی برایش کشیده شده است. وقتی ما این اثر را می‌بینیم متوجه می‌شویم با یک جانفشانی و عرق‌ریزی روحی تولید شده است.

بهترینِ خودت باش!

گلبن با ذکر خاطره‌ای از زنده‌یاد سلحشور بیان می‌کند: آقای سلحشور در بستر بیماری بود که من و چند نفر از رفقا به دیدن او رفتیم. زنده یاد سلحشور جمله‌ای گفت که خیلی روی من اثر گذاشت. گفت در دنیای دیگر اگر از من سؤال کنند چه اعمالی انجام داده‌ای، من سریال «یوسف پیامبر» را در دست می‌گیرم و می‌گویم همین را با خودم آورده‌ام. وی ادام می‌دهد: نظر شخصی من این است که این سریال شاهکار نیست، اما با ایمان و جدیت فراوان و اعتقاد ساخته شده و، چون سخنش از دل برآمده بر جان هم نشسته است. باید بگویم متاسفانه برخی سریال‌ها، حکم سری‌دوزی دارند. یک اثر فاخر ثمره یک همکاری تنگاتنگ بین مدیر خلاق فرهنگی و هنرمند دلسوز متعهد است. ازاین‌رو باید بازهم‌چنین همکاری‌هایی اتفاق بیفتد تا شاهد خلق آثار موفق‌تری در رسانه امروز باشیم. 

منبع: جام جم