سفر به عتبات عالیات عراق و شوق زیارت حرم حضرت سیدالشهدا و امیرالمومنین (ع) و دیگر امامان اطهار (علیهم السلام) در کربلا، نجف، کاظمین و سامرا، از دیرباز مورد اقبال عاشقان و شیفتگان خاندان پیامبر (ص) بوده است.

انتخاب شرکت‌های خدمات مسافرتی از سوی زائران به دلیل حصول اطمینان از مهیا بودن بلیت سفر، اقامت مناسب، ایاب و ذهاب و پذیرایی به موقع صورت می‌گیرد تا آنان بتوانند در این سفر زیارتی با آسودگی خاطر، به اعمال معنوی خود رسیده و از زیارت مقابر ائمه دین بهره‌مند شود.

در این بین برخی از شرکت‌های خدمات مسافرتی بدون داشتن مجوز زیارتی از سازمان حج و زیارت، اقدام به انجام تبلیغات گسترده و معرفی شرایط مختلف و متنوع سفر کرده و پس از جذب مسافر، بدون تنظیم و امضای قراداد سفر، زائران را به عتبات عالیات عراق اعزام می‌کنند.

شاکیان حوزه زیارت به دلیل نبود شفافیت در قوانین موجود برای رسیدگی به چنین تخلفاتی از طرف سازمان حج و زیارت و اداره گردشگری و میراث فرهنگی، دچار چالش‌های فراوانی می‌شوند.

این موضوع سبب بروز تخلفات متعددی از سوی این شرکت ها، بی‌تعهدی و نقض عهد نسبت به آنچه با زائر توافق کرده‌اند، می‌شود و چنانچه سوء مدیریت در عوامل اجرایی کاروان‌های اعزامی از سوی این گونه شرکت‌ها نیز وجود داشته باشد، زائران را با دریافت پایین‌ترین سطح خدمات زیارتی، رفاهی، ایمنی، بهداشتی و نیز بی‌اخلاقی و رفتاری دون شان آنان مواجه می‌سازد.

شاکیان این بخش به دلیل نبود شفافیت در قوانین موجود برای رسیدگی به چنین تخلفاتی از طرف سازمان حج و زیارت و اداره گردشگری و میراث فرهنگی، دچار چالش‌های فراوانی می‌شوند.

در مورد خاصی از بروز چنین تخلفاتی در مشهد، وقتی شاکیان پرونده به نتیجه نرسیدند، سرانجام با طرح شکایت از شرکت خاطی در مراجع قضایی توسط اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی، ادامه روند پیگیری قانونی فراهم و شرکت مذکور پلمب شد.

بدون شک چنانچه بر این شرکت‌های متخلف نظارت ویژه‌ای صورت نگیرد و راه حلی دائمی برای جلوگیری از فعالیت شرکت‌های فاقد مجوز زیارتی ارائه نشود و از طرفی ضمانت‌های مالی و قانونی متناسب با شرایط روز از این گونه شرکت‌ها دریافت نشود، باید همچنان شاهد ضایع شدن حقوق مادی و معنوی زائران و از بین رفتن حرمت و شان زائر ایرانی در سفر‌های زیارتی تدارک شده توسط شرکت‌های متخلف خدمات مسافرتی باشیم.

علاوه بر آن برخی افراد یا کاروان‌های آزادبر بدون داشتن مجوز زیارتی از حج و زیارت، با تبلیغ در محلات، مساجد و یا به صورت فردی اقدام به جذب زائر و دریافت هزینه سفر کرده و پس از آن بدون تهیه بلیت با رها کردن زائران در عتبات عالیات عراق، اقدام به کلاهبرداری و سودجویی از آنان می‌کنند.

افزایش شمار گزارش‌ها و شکایات به حج و زیارت خراسان رضوی در خصوص سوءاستفاده و کلاهبرداری و خلف وعده‌های افراد و کاروان‌های آزادبر و شرکت‌های خدمات مسافرتی فاقد مجوز زیارتی از زائران عتبات عالیات عراق، خبرنگار ایرنا را بر آن داشت تا برای افزایش آگاهی و اطلاع سانی عمومی و پیشگیری از تکرار این موارد، گزارشی را تهیه کند.

در این گزارش به دلیل محرمانگی از ذکر اسامی زائران زیان‌دیده، بنا به خواست خود آنان پرهیز شده است.

کلاهبرداری ۷۵۰ میلیون ریالی از زائر عتبات عالیات عراق

یکی از زائران مالباخته که همراه مادر خود توسط یک کاروان غیرمجاز به زیارت عتبات عالیات اعزام شده بود گفت: مدیر این کاروان در نجف اشرف درخواست واریز هفت میلیون و ۵۰۰ هزار ریال بابت تغییر قیمت ارز کرد که و، چون باید مادرم را برای زیارت همراهی می‌کردم، کارت بانکی خود را در اختیار این مدیر قرار دادم تا مبلغ مذکور را برداشت کند.

این بانوی زائر که کارمند یکی از ادارات دولتی است، افزود: در همان موعد اداره ام نیز وامی یک میلیارد ریالی را به حسابم واریز کرده بود که من از آن بی‌اطلاع بودم و این مدیر کاروان وقتی با گرفتن موجودی حسابم، متوجه ماجرا شده و در کمال شگفتی به جای مبلغ مذکور، ۷۵۰ میلیون ریال به حساب خود منتقل کرده بود.

وی با بیان اینکه پس از مراجعه به ایران با پیگیری‌های انجام شده یک چک یکماهه دریافت کردم که آن هم در موعد مقرر پرداخت نشد، ادامه داد: با گذشت حدود ۲ ماه از برگشت از سفر، با راهنمایی حج و زیارت استان و همکاری مراجع قضایی تاکنون تنها موفق به دریافت ۴۰۰ میلیون ریال از فرد مزبور شده ام.

فروش ارز زائران در بازار آزاد

زائر مالباخته دیگری نیز که از طریق تبلیغ یکی از کسبه محل در مسجد در خصوص قیمت ارزانتر سفر هوایی کاروان آزاد نسبت به کاروان‌های حج و زیارت، اقدام به ثبت نام و پرداخت وجه کرده بود، گفت: مدیر این کاروان ارز دولتی زایران را شخصاً دریافت کرده بود و در بازار آزاد با اختلاف قابل توجهی فروخته بود.

بانوی زائر دیگری، که اردیبهشت امسال از طریق پیام رسان "واتساپ" با شرکتی سیاحتی در مشهد آشنا شده و با دیدن فیلم‌های تبلیغاتی از هتل درجه "الف" در کربلا و نجف و امکانات رفاهی و پذیرایی عالی، اقدام به ثبت نام خود و ۲ دخترش و پرداخت مبلغ ۱۴۵ میلیون ریال برای هر نفر کرده بود، در هنگام سفر دریافت که تمامی آن وعده و وعید‌ها پوچ و واهی بوده است.

وی اعزام به کربلا بدون حضور مدیر کاروان، نبود روحانی در کاروان، همراهی کردن دختری ۲۲ ساله به عنوان راهنمای کاروان که شوونات اسلامی را نیز رعایت نمی‌کرد، اقامت در هتلی بی‌کیفیت با شرایط بهداشتی بسیار نامطلوب و ناگزیر شدن به تغییر هتل با هزینه شخصی به قیمت شبی ۱۰۰ دلار را از مشکلات این سفر خود برشمرد.

او افزود: دریافت مبلغ ۱۰ میلیون ریال دیگر به بهانه افزایش هزینه خدمات سفر، انجام رفت و آمد‌ها به صورت پیاده به جای استفاده از تاکسی و یا پرداخت هزینه آن، از دیگر موارد خلف وعده‌ای بود که از طریق این شرکت متقلب صورت گرفت.

یک زائران دیگر نیز که از طریق فضای مجازی در پیام رسان "ایتا" با یک شرکت خدمات مسافرتی آشنا شده و اقدام به ثبت نام عتبات عالیات عراق کرده بود، عدم عقد قرارداد شرکت با زائران، خانم بودن مدیر کاروان، بزرگنمایی در تبلیغات سفر زیارتی و خلف وعده، تحویل ندادن بیمه‌نامه زائران، عدم تهیه بلیت قطار، اقامت در هتلی در حد مسافرخانه، ضایع کردن وقت زائران و رعایت نکردن حال زائران و برخورد‌های نامناسب را از جمله موارد نقض تعهد و خلف وعده این شرکت خدمات مسافرتی برشمرد.

واریز هزینه سفر و عدم تهیه بلیت

زائر مالباخته دیگری نیز گفت: مهرماه امسال به همراه ۶ نفر دیگر نفری ۱۸۰ میلیون ریال برای ثبت‌نام سفر به کربلا به فردی که از طریق تلگرام با وی آشنا شده بودیم و مدعی بود دفتر زیارتی دارد واریز کردیم، اما این فرد با بهانه کردن سختی تهیه بلیت، مدام سفر زیارتی را به تعویق می‌انداخت.

این زائر زن افزود: پس از مراجعه به حج و زیارت استان خراسان رضوی متوجه شدیم که این فرد کلاهبردار بوده و چنین شرکت زیارتی اصلا وجود خارجی ندارد و ما با پیگیری‌هایی که انجام دادیم توانستیم پس از چند ماه مبلغ واریزی را، آن هم در چند نوبت تا آذرماه امسال به حساب خود بازگردانیم.

رها شدن کاروان دارای زائر سالمند و خردسال در کربلا

یکی دیگر از افرادی که در اسفندماه سال ۱۴۰۱ از طریق آگهی با دفتر سیاحتی و خدمات مسافرتی در مشهد آشنا شده بود، برای اعزام پدر، مادر و مادر بزرگ خود به عتبات عالیات عراق نفری ۱۷۰ میلیون ریال واریز کرده بود که نماینده این شرکت در روز سوم این سفر زیارتی، کاروان ۵۰ نفره را که افراد سالمند و خردسال نیز داشت، در کربلا رها کرد و زائران مجبور شدند بلیت برگشت را خود تهیه کنند.

نماینده یک شرکت متخلف در روز سوم سفر زیارتی، کاروانی را که افراد سالمند و خردسال به همراه داشت در کربلا رها کرد که زائران مجبور شدند بلیت برگشت را خود تهیه کنند.

به گفته این فرد، شرکت مزبور مبلغ ۲ میلیارد ریال به زایران این کاروان بدهکار است و زائران و خانواده آنان پس از برگشت از سفر برای شکایت به دفتر امور رفاهی زائران استانداری خراسان رضوی، حج و زیارت استان و انجمن صنفی خدمات مسافرتی مراجعه کردند، اما تا کنون نتیجه‌ای حاصل نشده است.

وی با بیان اینکه شرکت مذکور پس از مدتی از طریق اماکن پلمب شده، اما همچنان با عناوین مختلف اقدام به جذب زائر و اعزام آن‌ها به عتبات و سپس رها کردن آن‌ها می‌کند، افزود: متاسفانه هیچ نظارتی بر این دفاتر کلاهبردار صورت نمی‌گیرد و روز به روز بر آمار کلاهبرداری‌ها افزوده می‌شود که از مسوولان مربوطه انتظار داریم ماجرا را جدی گرفته و پیگیری کنند.

ضرورت توجه زائران به اعزام با کاروان‌های زیارتی مورد تایید حج و زیارت

شکایت‌های رسیده به خبرگزاری جمهوری اسلامی مبنی بر سوء استفاده مالی بعضی از کاروان‌ها که به صورت آزاد و بدون مجوز حج و زیارت زائران را برای زیارت عتبات عالیات به عراق اعزام می‌کنند و نیز ادعای بی نتیجه بودن شکایت بردن به استانداری خراسان رضوی، ایرنا را بر آن داشت تا این موضوع را از طریق مدیرکل امور رفاهی زائران استانداری استان پیگیری کند.

محمدعلی توسلی گفت: زائرانی که از سوی افراد یا کاروان‌های آزادبر مورد سوءاستفاده قرار گرفته اند، می‌توانند با مراجعه به اداره کل بازرسی عملکرد و امور حقوقی استانداری خراسان رضوی، شکایت خود را اعلام کنند تا این اداره کل بر اساس نوع شکایت آن را از مراجع ذیربط پیگیری کند.

وی ادامه داد: راه دیگر مراجعه زائران به مراجع قضایی و ثبت شکایت برای احقاق حقوق خود است.

مدیرکل امور رفاهی زائران استانداری خراسان رضوی بیان کرد: افرادی هم که از طریق شرکت‌های دارای مجوز زیارتی از سوی حج و زیارت اقدام به سفر زیارتی می‌کنند در صورت مواجهه با تخلفی از این شرکت‌ها، می‌توانند شکایت خود را از طریق سازمان حج و زیارت استان پیگیری کنند.

توسلی افزود: افرادی نیز که توسط شرکت‌های دارای مجوز سیاحتی و گردشگری و خدمات مسافرتی مورد تایید اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی اقدام به سفر زیارتی می‌کنند در صورت مشاهده تخلفاتی از سوی این شرکت‌ها می‌توانند شکایت خود را به دفتر انجمن صنفی خدمات مسافرتی در اداره میراث فرهنگی مشهد در "بلوار مدرس" ارائه کنند.

افزایش کلاهبرداری کاروان‌های غیرمجاز از زائران

مدیر حج و زیارت خراسان رضوی گفت: از ابتدای امسال ۴۸ پرونده شکایت در زمینه سوء استفاده مالی و کلاهبرداری افراد و کاروان‌های آزادبر غیرمجاز عتبات عالیات عراق در محاکم دادگستری استان طرح شده در حالی که این تعداد در کل سال گذشته ۳۵ فقره بوده است.

جواد شاد کریق افزود: متاسفانه افراد و کاروان‌های آزادبر غیرمجاز فاقد دفتر و مجوز حج و زیارت با فعالیت در فضای مجازی، نصب تراکت در سطح شهر و گاهی حضور در مجالس مذهبی با تبلیغ سفر‌های ارزان قیمت و قسطی، از مشتاقان سفر به عتبات عالیات عراق در مکان‌های نامشخص ثبت‌نام می‌کنند.

وی ادامه داد: این موضوع سبب بروز مشکلات فراوانی برای زائران شده و پرونده شکایات بسیاری از زائران اعزامی از این افراد کلاهبردار در مراجع قضایی در دست بررسی است.

به دلیل نداشتن مجوز زیارتی افراد کلاهبردار، هیچ ابزار کنترلی برای احقاق حق زائران در اختیار حج و زیارت نیست

مدیر حج و زیارت خراسان رضوی گفت: کلاهبرداری و عدم اعزام زائران، اسکان زائران در هتل‌های فاقد استاندارد‌های لازم و یا اماکن نامعلوم، جاگذاشتن زائران در عراق و عدم تسویه حساب با هتل، استفاده از اتوبوس‌های فرسوده از جمله شکایات زائران از افراد و کاروان‌های کلاهبردار است.

شاد افزود: همچنین زائران از عدم رعایت موارد امنیتی، استفاده از تغذیه نامناسب، عدم پوشش بیمه‌ای مناسب، دریافت ارز تخصیصی به زائران پرواز‌های هوایی و فروش در بازار آزاد و عدم رعایت مسایل اخلاقی توسط این افراد شاکی هستند.

وی اضافه کرد: متاسفانه به دلیل نداشتن مجوز زیارتی افراد کلاهبردار، هیچ ابزار کنترلی برای احقاق حق زائران در اختیار حج و زیارت نیست و صرفا زائران این کاروان‌ها باید از طریق مراجع قضایی شکایت تنظیم و پیگیری کنند.

شاد افزود: توصیه می‌شود مشتاقان سفر به عتبات عالیات عراق با مراجعه به دفاتر زیارتی زیر پوشش حج و زیارت و یا از طریق سایت https://atabatorg.haj.ir/login.aspx کاروان خود را انتخاب کنند تا در صورت بروز هر گونه مشکل، حج و زیارت امکان پیگیری شکایت زائران از شرکت‌های متخلف را داشته باشد.

فعالیت ۲ هزار و ۶۰۰ دفتر زیارتی دارای مجوز سازمان حج و زیارت

مسوول روابط عمومی حج و زیارت خراسان رضوی گفت: هم اکنون حدود ۲ هزار و ۶۰۰ دفتر زیارتی فعال در سراسر کشور وجود دارد که زیر نظر سازمان حج و زیارت فعالیت دارند که از این تعداد ۲۹۴ دفتر مربوط به استان خراسان رضوی است که ۲۰۹ دفتر در مشهد و ۸۵ دفتر در ۲۸ شهرستان دیگر استان فعال هستند.

۲۹۴ دفتر خدمات زیارتی در استان خراسان رضوی شامل ۲۰۹ دفتر در مشهد و ۸۵ دفتر در ۲۸ شهرستان استان فعال است.

عباس خداشناس افزود: متقاضیان برای سفر‌های زیارتی یا سایر اقدامات مرتبط با موضوعات زیارتی همچون نقل و انتقال قبوض حج تمتع، عمره مفرده، به روزرسانی اسناد حج و غیره، می‌توانند با مراجعه به سامانه جامع کارگزاران سازمان حج و زیارت به نشانی اینترنتی https://kargozaran.haj.ir/ و به قسمت دفاتر فعال زیارتی مراجعه کرده و با اعلام نشانی شهر سکونت خود، نزدیکترین دفتر زیارتی را انتخاب کنند.

منبع: ایرنا