شهرستان بابل با جمعیت بالغ بر ۵۵۰ هزار نفر و با دارا بودن هفت شهر و شِش بخش به عنوان پرجمعیت‌ترین شهرستان مازندران شناخته می‌شود.

یکی از بخش‌های زیبای بابل، بخش بابلکنار است که به دلیل برخورداری از فضای طبیعی بکر و زیبا به عنوان یکی از شاهکار‌های خلقت معروف است، اما ۲۴ سال است اهالی بومی این طبیعت شگفت‌انگیز، شاهد یک فاجعه زیست‌محیطی هستند که سلامتی آن‌ها و محل زندگی‌شان را به خطر انداخته است؛ فاجعه‌ای به نام "زباله اِنجیلسی".

سندی که ۲۵ سال خاک خورد

در ۲۵ کیلومتری شهر بابل و در بالادست جنگل‌های هیرکانی بخش بابلکنار، روستای زیبای اِنجیلسی قرار دارد. این روستا در سال ۱۳۷۷ با وجود مخالفت شدید مردم به عنوان محل دپوی زباله انتخاب و معرفی شد.

بر اساس نامه موجود در فرمانداری بابل قرار بود این مکان فقط برای یک‌سال به انباشت زباله اختصاص پیدا کند و در سال بعد مکان دیگری برای دپوی زباله معرفی شود که اجرای این وعده سنددار و مکتوب، ۲۵ سال به طول انجامید و همچنان محقق نشده است.

در قرارداد اولیه آمده بود که دپوی زباله با حجم ۷۰ تن به منظور تهیه کمپوست در این مکان انجام و مابقی زباله‌ها به صورت اصولی و استاندارد دفن شود، درحالی که با گذشت زمان، حجم زباله‌ها افزایش یافت و کمپوستی هم بر اساس قرارداد مذکور و به اندازه تعیین شده، تهیه نشد و فقط حجم کمی از زباله‌ها به تهیه کمپوست اختصاص یافت.

شیرآبه‌های جاری خطرناک از اِنجیلسی تا دریای خزر

مسئله فقط انباشت زباله در طبیعت بکر و هیرکانی اِنجیلسی نیست، بحث شیرابه‌های بدبو، متعفن و آلوده هم درمیان است؛ شیرابه‌هایی که طی ۲۴ سال گذشته از کوه‌های زباله به سمت زمین‌های پایین‌دست و رودخانه بابلرود و دریای خزر راهی برای خود پیدا کرده و در تمام این سال‌ها تا توانسته‌اند به عمق زمین و خاک و آب‌های سطحی و زیرزمینی نفوذ کرده‌اند. زباله‌ها و شیرابه‌های آلوده آن‌ها فقط برای زمین و خاک و آب رود‌ها و دریا و زیستمندان آن‌ها تهدید جدی به شمار نمی‌روند، آن‌ها سلامت مردم را هم تهدید می‌کنند و محلی‌ها می‌گویند در سال‌های اخیر شاهد افزایش بیماری‌های پوستی و حتی سرطان و بیماری‌های مشترک بین دام و انسان بوده‌اند.

آلودگی ۷۰ کیلومتریِ ۲۴ ساله از جنگل تا دریا

از چند کیلومتر مانده به سایت اِنجیلسی توده‌ای قابل مشاهده است؛ ابر سیاهی در حال حرکت است؛ نزدیکتر که می‌شوی ابر‌ها پراکنده‌تر می‌شوند و با فاصله از یکدیگر به حرکت در می‌آیند؛ ابر‌هایی سیاه؛ کلاغ‌هایی که بر فراز زباله‌ها به پرواز درآمده و دنبال زندگی مرداری خود هستند. 

کمی مانده به سایت، گاو‌هایی در میان زباله‌های پراکنده در حاشیه جاده مشغول چریدن هستند و خدا می‌داند چه می‌خورند و چه شیر و گوشتی تحویل مردم می‌دهند!

حسین حیدرپور، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بابل درباره تهدیدی که این حجم از زباله می‌تواند برای طبیعت و محیط زیست منطقه داشته باشد به تسنیم گفت: از آنجا که مرکز دپوی زباله در بالادست قرار دارد، شیب تند اراضی باعث سرازیری و نفوذ شیرابه در طول ۲۴ سال به مناطق پایین‌دست شده است. این مسئله آلودگی شدید منطقه از انجیل‌سی تا دریای خزر و همچنین بروز بیماری‌های گوناگون در بین مردم را در پی داشته است.

وی ادامه داد: اگر همه این زباله‌ها را در حاشیه دریای خزر دپو می‌کردیم، دست کم فقط دریای خزر آلوده می‌شد و این فاصله ۷۰ کیلومتری پاک می‌ماند و خطر زیست‌محیطی آن کمتر بود. در طول سال‌های گذشته شیرابه زباله‌ها به حدی زیاد بوده که باعث سیراب کردن عمق زمین شده است. در روز‌های گرم تابستان، ورود شیرآبه‌ها به رودخانه و آلودگی آن، با تغییر رنگ آب خود را نشان می‌دهد.

حیدرپور با گلایه افزود: قرار بر این بود این منطقه فقط برای یک‌سال محل دپوی زباله باشد که متأسفانه ۲۴ سال به طول انجامید و اکنون در سایه سکوت و بی‌توجهی مسئولان به یک فاجعه زیست محیطی تبدیل شده است.

فرصت یک‌ساله رو به پایان است

تکلیف زباله‌های انجیلسی در حالی هنوز روشن نشده، که محمد صادق اکبری، رئیس دادگستری مازندران اسفند ماه ۱۴۰۱ برای رفع مشکل دپو و دفن بهداشتی زباله انجیلسی یک سال فرصت داده بود و معاون عمرانی استاندار هم متعهد به پیگیری موضوع به طور جد شده بود.

 این شرایط درحالی در بابل حاکم است که چندی پیش نوروزی، عضو شورای شهر بابل در جمع خبرنگاران گفته بود انتخاب مکان جدید بر عهده وزارت کشور است و ما منتظر برنامه این وزارتخانه هستیم.

شهرداری به تعهدات خود عمل نکرد

برای اطلاع از آخرین وضعیت تعیین‌تکلیف معضل زباله انجیلسی سراغ برخی از مسئولان شهرستان بابل رفتیم تا هم پیام مردم منطقه را به آن‌ها برسانیم و هم بدانیم در اندک‌مهلت باقی‌مانده، این معضل قابل برطرف‌شدن هست یا نه؟

قاسم عزیززاده گرجی، فرماندار ویژه شهرستان بابل  گفت: فرمانداری یک نهاد نظارتی است نه اجرایی، مسئول رفع این مشکل نیز شهرداری به عنوان زیرمجموعه‌ای از وزارت کشور است.

وی با بیان اینکه مشکل زباله اکنون یک مشکل کشوری و استانی است، افزود: در بحث زباله بابل هم شهرداری این شهرستان به عنوان یک نهادِ زیرِ نظر وزارت کشور باید به تعهدات خود عمل کند.

معاون سیاسی امنیتی استاندار مازندران تصریح کرد: یکی از تعهدات شهرداری این بود که زباله بابل را در منطقه اِنجیلسی دپو و شیرآبه‌های این زباله‌ها را تصفیه کند و پساب‌های تصفیه‌شده را در اختیار کشاورزان برای آبیاری مزارع و باغات قرار دهد که متأسفانه تاکنون نتوانسته به تعهدات خود در بخش تصفیه عمل کند.

عزیززاده گرجی گفت: در منطقه اِنجیلسی مشکل شیرآبه باید با ایجاد تصفیه‌خانه با ظرفیت تصفیه بالا برطرف و مشکل زباله نیز به شکل اصولی و اساسی حل شود.

فرماندار بابل با بیان اینکه قرار نبود شهرداری زباله‌ها را فقط در این منطقه دپو و به حال خود رها کند تا شیرآبه آن به سفره‌های زیرزمینی نفوذ کند، افزود: شهرداری باید شیوه دفن زباله‌ها را عوض کند و به شیوه کاملا بهداشتی زباله‌ها را ابتدا تفکیک و سپس دفن بهداشتی کرده و شیرآبه آن‌ها را هم تصفیه کند.
شهرداری در حال ساخت یک تصفیه‌خانه بزرگ است

نرگس نوروزی مسئول کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر بابل گفت: در فرصت یک‌ساله‌ای که دادگستری به شهرستان بابل برای رفع مشکل زباله اِنجیلسی داده است، وظیفه شهرداری افزودن یک تصفیه‌خانه به تصفیه‌خانه فعلی در این سایت بود که شهرداری هم تاکنون تلاش کرده به این تعهد عمل کند.

عضو شورای شهر بابل افزود: تصفیه‌خانه فعلی که در سایت اِنجیلسی مستقر است، ۳۰ مترمکعب حجم دارد و قرار شد شهرداری یک تصفیه‌خانه ۱۲۰ مترمکعبی به این سایت اضافه کند که این کار در دست اجراست و مناقصه آن در حال طی کردن مراحل قانونی است.

وی با بیان اینکه در مورد جذب سرمایه‌گذار برای همکاری هم اخیراً با چند نفر مذاکره داشته‌ایم، گفت: نشست با یکی از این سرمایه‌گذاران که با محوریت استانداری مازندران صورت گرفت، هنوز به نتیجه نرسیده است، چون شهرداری و شورا به ضمانت اجرایی کامل برای عقد قرارداد نیاز دارند.

نوروزی ادامه داد: این سرمایه‌گذار در بخش تولیدِ یک نوع بیوبنزین فعالیت دارد که تمام محصول به‌دست آمده، قابلیت صادرات دارد و تمام ماشین‌آلات برای اجرای این طرح باید از خارج وارد کشور شود. حال این نگرانی وجود دارد که اگر پس از عقد قرارداد با شرکت مذکور، صادراتی صورت نگیرد، شهرداری با مشکل مواجه خواهد شد، برای همین شهرداری به ضمانت کامل جهت همکاری با این سرمایه‌گذار نیاز دارد.

 این عضو شورای شهر بابل تصریح کرد: شهرداری و شورای اسلامی بابل این آمادگی را دارند که با هر سرمایه‌گذاری که برای این بخش برنامه دارد، گفتگو کنند.

نوروزی درعین حال تاکید کرد که معضل بزرگ زباله شهرستان بابل به‌تن‌هایی توسط شورا و شورای شهر حل نمی‌شود و همه دستگاه‌ها و مسئولان در بخش‌های مختلف باید پای کار بیایند. تغییر مکان سایت و انتخاب مکان جدید برای انتقال زباله‌های سایت انجیلسی بر عهده وزارت کشور است و شهرداری و شورا دراین‌خصوص وظیفه‌ای ندارند.

معرفی سایت جدید برعهده فرمانداری است

مرتضی کاردگر، رئیس سابق شورای شهر بابل نیز یادآور شد که شهرداری درباره تغییر سایت فعلی و انتخاب مکان جدید، وظیفه و اختیاری ندارد و فرمانداری شهرستان بابل به عنوان متولی امر باید با نظارت اداره حفاظت محیط زیست مکان جدیدی را انتخاب کرده و برای ادامه کار به شهرداری معرفی کند.

۲۳ مکاتبه شهرداری بی‌جواب ماند

مهدی حیدری معاون خدمات شهری شهرداری بابل نیز گفت: اسفند سال گذشته جلسه شورای حفظ حقوق بیت‌المال با محوریت تعیین‌تکلیف سایت انجیلسی در فر‌مانداری بابل و با حضور فرماندار ویژه شهرستان و معاون عمرانی وقت استاندار، دادستان و رئیس محیط زیست شهرستان و معاونانش و برخی دیگر از مسولان بابل تشکیل شد.

وی با بیان اینکه در بند ۳۰ صورت‌جلسه آمده است که شهرداری نسبت به تکمیل سایت اقدام کند و معاونت عمرانی استانداری نیز هماهنگی لازم درخصوص تخصیص اعتبار پروژه تکمیل انجیلسی را انجام دهد، افزود: در این مدت شهرداری بابل ۲۳ مکاتبه با مراجع بالادستی برای تخصیص اعتبار به منظور پیشبرد کار داشته، اما متاسفانه این مکاتبات تاکنون به نتیجه نرسیده است.

وعده‌های وزیر کشور عملی نشد

معاون خدمات شهری شهرداری بابل گفت: حتی علی کریمی، نماینده مردم بابل در مجلس شورای اسلامی نیز با همراهی فرماندار به دیدن وزیر کشور رفتند و وزیر درمورد مهمترین مشکل بابل پرسید و نماینده شهرستان سه بار کلمه زباله بابل را بر زبان آورد، وزیر کشور هم در پاسخ قول‌هایی برای تسریع در رفع مشکل فوق صادر کرد که هیچ‌یک از آن‌ها تاکنون عملی نشده است.

حیدری افزود: پس از تلاش‌های فراوان چه در استان و چه در سطح وزارتخانه که نتیجه‌ای در بر نداشت، فرماندار بابل دستور داد با استفاده از بودجه و منابع داخلی تصفیه‌خانه دوم که بالغ بر ۳۰ میلیارد تومان هزینه دارد، به جریان بیفتد. مناقصه این کار در دو مرحله در سامانه ستاد بارگذاری شد، اما متاسفانه برنده‌ای نداشت.

همکاری‌های فرااستانی لازم است

وی با بیان اینکه ایراداتی بر این مناقصه وارد بود که شهرداری درحال رفع آنهاست تا برای بار سوم در سامانه ستاد قرار بگیرد، گفت: به هر حال شهرداری با تمام قوا در حال طی کردن فرآیند قانونی این طرح است.

حیدری با تاکید بر اینکه برای برون‌رفت از این مشکل بزرگ، هماهنگی و همکاری‌های فرااستانی لازم است، خاطرنشان کرد که در هر روی درب شهرداری به روی تمام سرمایه‌گذاران باز است.

 معاون خدمات شهری شهرداری بابل درنهایت گفت: در نشست اخیر که با آخرین سرمایه‌گذار داشتیم، وی برای همکاری چند شرط داشت که شرط اول، تهیه ۶ هکتار زمین و شرط دوم هم قرار دادن ۴۰۰ تن زباله در اختیار این شرکت برای تهیه بنزین و گازوئیل بود، درحالی‌که شهرداری بابل فقط می‌تواند تامین‌کننده ۲۰۰ تن زباله باشد و مابقی باید از شهر‌های اطراف تهیه شود.

حیدری افزود: ما همچنان منتظر هستیم تا دو شرط تهیه زمین و تامین زباله‌های مازاد از طرف فرمانداری و استانداری به نتیجه برسد.

 در هر روی اگرچه مسئولان مختلف شهرداری و شورای شهر   از تلاش برای حل معضل زباله انجیلسی خبر دادند، اما به نظر نمی‌رسد این معضل بزرگ تا بازه زمانی ۱۵ اسفند یعنی مهلت تعیین‌شده توسط دادگستری برطرف شده و وضعیت انبوه پسماند‌های منطقه تعیین تکلیف شود. 

در چنین شرایطی انگار باید منتظر ماند و دید که دادگستری پس از اتمام مهلتِ صادره، چه رویه‌ای را در پیش گرفته و چه پاسخی برای مردم به ستوه آمده انجیلسی و طبیعت درحال نابودی اش خواهد داشت.

منبع: تسنیم