همان‌طور که بعضی از افراد ترس از ارتفاع و ترس از مکان‌های تاریک و ترس از محیط‌های تنگ و باریک و سقف‌کوتاه و ترس‌های دیگر دارند، عده‌ای از افراد هم هستند که هراس شدیدی از آب دارند که به آن "آکوا فوبیا" می‌گویند.

این ترس شدید یا فوبیا در افراد مختلف، متفاوت است. بعضی‌ها از آب زیاد مثل آب دریا و استخر هراس شدیدی دارند و هرگز نمی‌توانند شنا یاد بگیرند یا داخل آب شوند، یا با آن که با فنون شنا به خوبی آشنا هستند، با اضطراب زیاد وارد آب می‌شوند. بعضی‌ها حتی از آب وان و آب دوش هم هراس دارند و مثلا فکر می‌کنند هر لحظه ممکن است زیر دوش حمام خفه شوند. البته این ترس در دوران کودکی و به دلیل کم‌تجربگی کودک، بیشتر است. اما ممکن است رشد کند یا تشدید شود و وارد بزرگسالی فرد شود و روح و روان او را درگیر کند.

گاهی رخ دادن حوادثی منفی در گذشته منجر به ایجاد یک فوبیا در ما می‌شود. مثلا کسی که یک بار تجربه غرق‌شدگی دارد، ترس از آب با او می‌ماند و تا زمانی که با این ترس مواجه نشود و آن را درمان نکند، این ترس با او می‌ماند. بعضی از افراد نیز در محیط‌های آبی دچار اضطراب شدید می‌شوند و همین اضطراب می‌تواند ترس از آب را نیز تشدید کند.

بیشتر بخوانید

• راه‌های درمان فوبیا را بشناسید

فوبیا‌ها یا هراس‌های خاص معمولا از نظر کسانی که فوبیایی ندارند، بی‌اهمیت، غیرمنطقی و حتی خنده‌دار است. افرادی که فوبیای شدید مثل فوبیای گربه، فوبیای پرندگان، فوبیای حضور در جمع، فوبیای آسانسور یا محیط‌های زیرزمین مثل مترو دارند، معمولا هراس‌شان مورد اهمیت جدی قرار نمی‌گیرد و حتی گاه مورد تمسخر دیگران قرار می‌گیرند. اما واقعیت این است که این هراس‌های شدید یا همان فوبیا می‌تواند زندگی فردِ مبتلا را عملا فلج کند.

چطور فوبیای آب را کنترل کنیم؟
مطهره شریفی، روانشناس  می٬گوید، قبل از پرداختن به دلایل ابتلا به فوبیای آب یا آب‌هراسی، توضیح کوتاهی درباره فوبیا و تفاوت آن با ترس می‌دهد و می‌گوید: ترس، یک واکنش طبیعی به خطر است و معمولاً از واقعیت‌ها نشأت می‌گیرد و زود هم از بین می‌رود. در ترس، فرد به موقعیت خاصی مرتبط با خطر یا تهدید واکنش نشان می‌دهد. اما فوبیا یک نوع اختلال اضطرابی است که در مواجهه با یک شیء یا موقعیت خاص در فرد ایجاد می‌شود و با ترس، اضطراب شدید و آشفتگی رفتاری همراه است و اگر خیلی قوی باشد، موجب بروز پَنیک (حمله اضطرابی) در فرد می‌شود. درضمن اگر درمان نشود، برای همیشه با او می‌ماند یا ممکن است با هراس‌های دیگر آمیخته شود.

این روانشناس می‌گوید: این ترس گاهی طوری شدت می‌گیرد که فرد تا حدی از مواجهه با آن موقعیت خودداری می‌کند و این مسئله به کیفیت زندگی او تأثیر منفی می‌گذارد. به عنوان مثال، ترس از ارتفاع ممکن است در یک شخص به صورت طبیعی و در مواجهه با ارتفاعات باشد، اما اگر این ترس به حدی برسد که فرد قادر به انجام فعالیت‌های روزمره در مواجهه با ارتفاعات نباشد، این می‌تواند به فوبیای ارتفاعات تبدیل شود. در مورد فوبیای آب هم همین طور است.

این روانشناس درباره دلایل ترس شدید از آب یا همان فوبیای آب توضیح می‌دهد: عوامل متعددی در ایجاد یک فوبیا در فرد نقش دارند؛ از ویژگی‌های فردی گرفته تا ژنتیک، تجربیات تلخ دوران کودکی، تجربیات ناخوشایند گذشته مثل تجربه غرق‌شدگی، استرس، فشار‌های روانی و اختلال اضطراب. گاهی اوقات هم علت هراس شدید از آب برای خود فرد ناشناخته است که به آن می‌گوییم "تجربه‌های فراموش‌شده" و ممکن است به ضمیر ناخودآگاه او مرتبط باشد.

شریفی درباره ترس غیرطبیعی از آب استخر می‌گوید: بعضی از افراد ممکن است فوبیای آب داشته باشند، اما به استخر هم بروند و شنا هم بکنند، اما ناگهان وسط شنا کردن دچار حمله اضطرابی شوند. احتمالاً تجربه این افراد از اضطراب در آب، یک ترس ناگهانی یا حمله اضطرابی (Panic Attack) است. این حالت ممکن است نتیجه عوامل مختلفی مثل استرس، فشار روانی یا حتی فراموش کردنِ ناگهانیِ تکنیک‌های صحیح تنفس باشد.

این روانشناس ادامه می‌دهد: حمله اضطرابی ممکن است در شرایط مختلف و ناگهان ظاهر شود و باعث از دست رفتن تعادل و ترس از غرق‌شدن شود.

این روانشناس چند راهکار به افرادی که ترس از آب استخر دارند، ارائه می‌دهد و می‌گوید: برای مقابله با آب‌هراسی مثلا در استخر لازم است فرد تمرینات تنفسی خود را تقویت کند، عضلات پای خود را تقویت کند، به تدریج با محیط‌های آبی دوست شود و از خود انتظار نداشته باشد که ناگهان یا طی یک هفته ترسش بریزد، در جلسات ابتدایی در قسمت کم‌عمق تمرین و شنا کند، از تکنیک‌های ذهنی مثل تمرینات آرامش برای مدیریت اضطراب استفاده کند، در بخش‌هایی که ضعیف است، بیشتر تمرین داشته باشد و در تمرین حتما استمرار داشته باشد، برای اصلاح تکنیک‌ها از یک مربی شنا کمک بگیرد. اگر مشکل ادامه پیدا کرد و ترسش همچنان با او همراه بود، بهتر است حتما از یک روان‌شناس کمک بگیرد.

این روانشناس درباره افرادی که فوبیای آب دارند و به این دلیل، اصلا سمت آب نمی‌روند و قید شنا کردن را برای همیشه می‌زنند، می‌گوید: اصلا منطقی نیست که به خاطر فوبیای آب، شنا کردن را برای همیشه کنار بگذاریم. مقابله با فوبیای آب، فرآیندی تدریجی است و ممکن است زمان ببرد، اما باید دانست که این ترس قابل مدیریت است. به شرطی که از راه درست ورود کنیم و حتما تدریجی با ترس‌مان برخورد کنیم. نه ناگهانی و انتحاری. چون در این صورت ممکن است ترس در ما ریشه‌دارتر شود و هیچ وقت بهبود پیدا نکند.

منبع: همشهری آنلاین