زباله‌های خانگی حجم زیادی از پسماند‌های شهری را به خود اختصاص می‌دهند به طوری که بر اساس اعلام متولیان ذیربط بیش از ۷۰ درصد آن‌ها مربوط به پسمانده‌های غذایی خانواده‌های شهری و روستایی در قالب زباله های‌تر بوده و قابل تبدیل به کمپوست یا مواد آلی است البته حدود ۲۰ درصد بقیه نیز قابل بازیافت بوده و نهایت ۱۰ درصد این زباله‌ها غیرقابل استفاده هستند.

بخش دیگری از زباله‌های شهری مربوط به زباله‌های خشک و جامد مانند کاغذ و مقوا، مواد پلاستیکی، شیشه و مواد فلزی هستند که قسمت عمده آن‌ها قابل بازگردانی و تجدیدپذیر است.

صنعت بازیافت زباله از صنایع درآمدزا و سودآور بوده و با راه اندازی کارخانجات مربوط، علاوه بر بازیافت حجم قابل توجهی از زباله‌ها و ضایعات جوامع شهری، معضل دفن زباله نیز در شهر‌ها را تا حدود زیادی از بین می‌برد.

در سالیان گذشته ارزش و جایگاه زباله‌ها و پسماند شهری زیاد شناخته شده نبود و عمده آن‌ها در خارج از محیط شهری و روستایی دفن می‌شد به علت آلایندگی زیست محیطی آن‌ها و افزایش روزانه حجم این مواد، یافتن محلی برای دفن زباله بدون برانگیختن اعتراضات محلی ساکنان اطراف و حاشیه این محل‌ها به معضلی برای شهرداری‌ها تبدیل شده بود.

مدیریت پسماند در شهرستان‌های ۲۲ گانه آذربایجان شرقی به ویژه کلانشهر تبریز، از دغدغه‌های اصلی مدیریت شهری و دوستداران محیط زیست و بهداشت است؛ در این کلانشهر روزانه حدود یکهزار تن زباله تولید می‌شود و شهر‌های مراغه، مرند، میانه و اهر نیز هر کدام با تولید روزانه بیش از ۱۰۰ تن زباله با مشکلات عدیده‌ای در زمینه مدیریت بهداشتی و اصولی آن مواجه هستند.

به مرور زمان با پیشرفت تکنولوژی و شناخت از اهمیت این زباله‌ها برای بازیافت و تبدیل به مواد عالی و کمپوست، مدیریت پسماند شهری در شهرداری‌ها از جمله شهرداری تبریز ایجاد شد و در کنار تخصیص اعتبار برای خرید دستگاه‌های بازیافت زباله، اقداماتی برای فرهنگ سازی و تفکیک زباله در خانه‌ها و تعبیه مخازن در برخی مکان‌ها و سطح شهر آغاز شد، ولی به دلیل ضعف عملکرد شهرداری در این زمینه و عدم همکاری جمعیت زیادی از شهروندان، پدیده زباله گردی در این شهر ظهور و بروز یافت.

در سال‌های اخیر پدیده زباله گردی در کلانشهر‌ها به ویژه در تبریز گسترش یافته است و مشاهده این افراد در اقصی نقاط شهر فارغ از درآمدزایی برای آن ها، چهره ناخوشایندی جلوی چشمان سایر شهروندان ترسیم می‌کند.

به عقیده متولیان مدیریت شهری تبریز، پسماند و زباله قابلیت تبدیل به ارزش افزوده را دارند و می‌توانند به یکی از منابع درآمدی شهرداری‌ها تبدیل شوند که برای تحقق این موضوع نیاز به راه اندازی کارخانه کمپوست و فرهنگ سازی در بین شهروندان برای تفکیک زباله، ارایه مشوق‌های لازم در این زمینه به شهروندان و جمع آوری زباله‌ها از در منازل است که با این اقدامات علاوه بر استفاده بهینه از زباله‌های شهری بجای دفن آن‌ها و جلوگیری از مشکلات زیست محیطی، می‌توان معضل زباله گردی را نیز در سطح شهر از بین برد.

روزانه حداقل ۵۰۰ تن از زباله‌های تولیدی در تبریز باید فرآوری و بازیافت شود

شهردار تبریز با بیان اینکه در این شهر روزانه حدود یک هزار تن زباله تولید و جمع آوری می‌شود، گفت: روزانه حداقل ۵۰ درصد و معادل ۵۰۰ تن از این زباله‌ها باید فرآوری و بازیافت شده و به ارزش افزوده تبدیل شود.

یعقوب هوشیار افزود: بخش زیادی از این زباله‌ها قابلیت تبدیل به مواد آلی و کود را دارند و بر این اساس اقدامات لازم انجام شده است.

وی با بیان اینکه با جمع آوری باکس‌های زباله از معابر شهری، معضل زباله گردی نیز از سطح شهر از بین خواهد رفت، اظهار کرد: برای این منظور طرح «اسنپ زباله» یا «جمع آوری هوشمند زباله» با همکاری بخش خصوصی و راه اندازی اپلیکیشن برای جمع آوری زباله‌های شهروندان از درب منازل اجرا می‌شود.

شهردار تبریز با اشاره به اینکه این طرح به عنوان نمونه در ۲ منطقه شهرداری آغاز و سپس در سایر مناطق نیز عملیاتی می‌شود، گفت: این طرح در مدارس نیز اجرا می‌شود و هزینه پرداختی از بابت زباله‌های خشک در مدارس بیشتر از در منازل است این موضوع می‌تواند علاوه بر ایجاد انگیزه در دانش آموزان و فرهنگ سازی برای بازیافت زباله به درآمدزایی مدارس نیز کمک کند.

هوشیار، ادامه داد: با هدف فرهنگ سازی برای تفکیک زباله در بین شهروندان، طرح «گلماند» در سطح شهر در سال آینده اجرا می‌شود و در قالب آن، شهروندان در ازای تحویل زباله‌های خشک خود به باکس‌های (سطل‌ها و جعبه های) جمع آوری زباله می‌توانند گل‌های آپارتمانی دریافت کنند.

طرح «گلماند» در سطح شهر در سال آینده اجرا می‌شود و در قالب آن، شهروندان در ازای تحویل زباله‌های خشک خود به باکس‌های جمع آوری زباله می‌توانند گل‌های آپارتمانی دریافت کنند.

وی با تاکید بر اینکه برنامه شهرداری تبریز در این دوره شورای اسلامی، کاهش ۲۰ درصدی تولید زباله در این شهر است، اظهار کرد: بر اساس برنامه ریزی‌های انجام شده باید میزان تولید زباله از روزانه یک هزار تن به ۸۰۰ هزار تن برسد و حداقل ۵۰ درصد آن فرآوری و بازیافت شود.

شهرداری تبریز از اسارت پسماند خارج شد/ تولید کمپوست از زباله در تبریز آغاز شد

شهردار تبریز با بیان اینکه در ۱۵ سال گذشته، کل پسماند این شهر طی ۲ قرارداد در اختیار ۲ شرکت پیمانکار قرار می‌گرفت، گفت: با توجه به اینکه عملکرد این پیمانکاران در این زمینه ضعیف بود، در دوره مدیریت جدید این پیمانکاران از طریق کمیسیون ماده ۳۸ خلع ید شدند.

هوشیار، با بیان اینکه تا سال گذشته شهرداری تبریز در قالب این قرارداد‌ها در موضوع زباله اسیر بود، می‌افزاید: امسال شهرداری تبریز از اسارت پسماند خارج شد و اکنون برنامه ریزی‌ها و اقدامات لازم برای فرآوری و بازیافت اصولی زباله‌های شهری در حال انجام است.

وی با تاکید بر اینکه زباله‌ها باید به ارزش افزوده تبدیل شود، یادآوری کرد: در این راستا و به منظور جلوگیری از دفن زباله ها، عملیات اجرایی احداث لندفیل‌های چهار و پنج در مجموعه مدیریت پسماند شهرداری تبریز تعطیل شد و اکنون لندفیل ۲ تمام شده و آماده بهره برداری است.

شهرداری تبریز گفت: ۵۰ درصد از عملیات اجرایی لندفیل سه نیز انجام شده و تا پنج ماه آینده تکمیل می‌شود تولید کمپوست از زباله‌ها برای نخستین بار از ماه گذشته در تبریز آغاز شد.

هوشیار، ادامه داد: بر اساس برنامه ریزی‌های انجام شده در سال آینده کود طبیعی مورد نیاز برای فضای سبز این شهر از طریق کارخانه کمپوست تامین خواهد شد.

بر اساس برنامه ریزی‌های انجام شده در سال آینده کود طبیعی مورد نیاز برای فضای سبز این شهر از طریق کارخانه کمپوست تامین خواهد شد.

فرهنگ سازی برای تفکیک زباله و همکاری شهروندان موجب رفع پدیده زباله گردی در آذربایجان شرقی می‌شود

مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی نیز با بیان اینکه بخش عمده‌ای از مسائل زیست محیطی در شهر‌ها با ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی قابل رفع است، گفت: برای رفع پدیده زباله گردی در شهر‌های استان باید در بین مردم برای تفکیک زباله از منازل فرهنگ سازی شود.

شهنام اشتری با تاکید بر اینکه در قانون مدیریت پسماند، تفکیک زباله به ویژه در شهر‌های بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت ضروری است، می‌افزاید: در این زمینه ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی از زیرساخت‌های فنی در اولویت بوده، ولی متاسفانه در این زمینه اقدامات موثری در شهر‌های استان انجام نشده است.

وی با بیان اینکه در دنیا زباله به عنوان طلای کثیف مطرح است، اظهار کرد: نمود عینی این موضوع در زباله گردی دیده می‌شود، زیرا که اگر زباله درآمدی نداشته باشد، کسی سراغ آن نمی‌رود.

در دنیا زباله به عنوان طلای کثیف مطرح است و نمود عینی این موضوع در زباله گردی دیده می‌شود چراکه اگر زباله درآمدی نداشته باشد، کسی سراغ آن نمی‌رود.

مدیرکل محیط زیست آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه برخی از زباله گرد‌ها از توانمندی مالی خوبی بهره‌مند هستند، می‌گوید: شاید درآمد این کار آنقدر بالاست که افراد دارای توان مالی نیز مبادرت به انجام آن می‌کنند.

اشتری، با تاکید بر اینکه بخش قابل توجهی از زباله‌های خانگی قابل تبدیل به مواد آلی و بازیافت است، ادامه می‌دهد: حذف باکس‌های زباله از معابر شهری، تفکیک زباله در مبدا و جمع آوری زباله از درب منازل با راه اندازی نرم افزار و اپلیکیشن جمع آوری هوشمند زباله، می‌تواند پدیده زباله گردی در شهر‌های استان را رفع کند.

وی یادآوری می‌کند: تفکیک زباله در منازل نیز باید اصولی باشد و زباله‌های بهداشتی و عفونی از بقیه زباله‌ها تفکیک شود تا از بروز مشکلات بهداشتی در جامعه جلوگیری بعمل آید.

زباله گردی تخلف بوده و زیبنده تبریز نیست

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند‌های شهری تبریز نیز با بیان اینکه معضل زباله گردی گریبانگیر شهر‌ها و کلانشهر‌ها شده است، گفت: این کار تخلف بوده و نباید در شهر انجام شود و زیبنده تبریز به عنوان شهر اولین‌ها نیست.

حبیبه هراتی می‌افزاید: برخی زباله گرد‌ها توسط افراد خاصی اجیر شده و برای دستیابی به اهداف خود هدایت می‌شوند، ولی برخی نیز برای تامین معاش و زندگی خود دست به این کار می‌زنند.

وی اظهار می‌کند: گسترش پدیده زباله گردی در سطح شهر موجب سوء استفاده برخی افراد از این موضوع و انتشار عکس از زباله گرد‌ها در فضای مجازی و ایجاد بدبینی نسبت به مسوولان می‌شوند.

گسترش پدیده زباله گردی در سطح شهر موجب سوء استفاده برخی افراد از این موضوع و انتشار عکس از زباله گرد‌ها در فضای مجازی و ایجاد بدبینی به مسوولان می‌شوند.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند‌های شهری تبریز با تاکید بر اینکه تا زمانی که باکس‌های زباله در سطح شهر و زباله‌های بازیافتی در آن‌ها وجود داشته باشد، پدیده زباله گردی ادامه خواهد داشت.

هراتی، ادامه می‌دهد: زمانی می‌توان با این پدیده در شهر مبارزه کرد که اقلام بازیافتی در باکس‌های زباله وجود نداشته باشد و جمع آوری زباله به طور اصولی از در منازل انجام شود.

وی یادآور شد: بر این اساس این سازمان با ارایه فراخوان از شرکت‌های دانش بنیان دارای مجوز برای جمع آوری هوشمند زباله‌ها و پسماند‌های شهری در ۲ مرحله دعوت کرده و اکنون به یک شرکت مجوز فعالیت صادر شده است.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند‌های شهری تبریز با بیان اینکه هم اکنون ۲ اپلیکیشن در حوزه جمع آوری نخاله‌ها و زباله‌ها طراحی شده و آماده رونمایی است، می‌گوید: شرکت مذکور زیر نظر مدیریت پسماند از طریق اپلیکیشن به صورت هوشمند اقدام به جمع آوری پسماند و زباله‌ها از در منازل خواهد کرد.

هراتی، می‌افزاید: در سامانه جامع هوشمند پسماند‌های خشک و خشکاله، گزینه‌های مختلف برای انتخاب روز و زمان تحویل زباله و مدیریت هزینه گنجانده شده و شهروندان می‌توانند با انتخاب هر کدام از این گزینه ها، زمان تحویل زباله، نحوه اخذ هزینه پسماند یا اهدا پول پسماند به موسسات خیریه یا برای تسویه عوارض پسماند را انتخاب کنند.

در سامانه جامع هوشمند پسماند‌های خشک و خشکاله، گزینه‌های مختلف برای انتخاب روز و زمان تحویل زباله و مدیریت هزینه گنجانده شده و شهروندان می‌توانند با انتخاب هر کدام از این گزینه ها، زمان تحویل زباله، نحوه اخذ هزینه پسماند یا اهدا پول پسماند به موسسات خیریه یا برای تسویه عوارض پسماند را انتخاب کنند.

وی با بیان اینکه این روش هوشمند جمع آوری پسماند برای شهروندان نیز درآمدزایی دارد، اظهار می‌کند: شهروندان علاوه بر کسب درآمد با تحویل زباله‌های خشک، با خشک کردن پسماند‌های‌تر مانند ضایعات میوه و پسماند‌های غذایی و تحویل آن‌ها به صورت خشک از این طریق نیز درآمد کسب کنند.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند‌های شهری تبریز می‌گوید: شهروندان می‌توانند زباله‌های خود را هم درب منزل و هم به کانکس‌های مخصوص جمع آوری زباله‌ها تحویل داده و پول آن‌ها را دریافت کنند.

هراتی، با تاکید بر اینکه با اجرای کامل این طرح می‌توان با پدیده زباله گردی در سطح شهر مبارزه کرد، ادامه می‌دهد: برای تحویل زباله از سوی دانش آموزان در مدارس در قالب زنگ بازیافت، سه درصد بیشتر از نرخ قیمت پایه تحویل در درب منازل، پول پرداخت می‌شود.

وی یادآوری می‌کند: با اجرای این طرح و به مرور زمان باکس‌های زباله نیز از معابر اصلی جمع آوری می‌شود تا محلی برای فعالیت زباله گرد‌ها وجود نداشته باشد و با انجام این کار و کاهش میزان زباله از سطح شهر و همکاری و همراهی شهروندان این معضل رفع می‌شود.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند‌های شهری تبریز می‌گوید: مدیریت و تفکیک پسماند در محل تولید می‌تواند در تبدیل تهدید به فرصت موثر واقع می‌شود، چون که می‌توان از پسماند‌های‌تر در تامین خوراک مورد نیاز دام‌ها استفاده کرد به طوری که ارزش غذایی این خوراک چندین برابر نهاده‌های دامی مانند یونجه است.

هراتی، می‌افزاید: در کنار اجرای طرح هوشمند جمع آوری زباله و فرهنگ سازی برای تفکیک زباله در منازل، عملیات اجرایی برای دفن زباله‌های غیرقابل بازیافت و تصفیه شیرابه‌های این زباله‌ها در مرکز مدیریت پسماند شهرداری تبریز در حال انجام است.

وی اظهار کرد: هم اکنون لندفیل یا سلول شماره یک مرکز مدیریت پسماند شهرداری تبریز ظرفیت دفن زباله را دارد و سلول شماره ۲ این مرکز نیز آماده بهره‌برداری بوده البته گودبرداری سلول شماره سه نیز انجام شده است.