آیین نکوداشت علی رواقی؛ استاد پیشکسوت زبان و ادب فارسی یکشنبه دهم دی ماه ۱۴۰۲ در تالار اجتماعات شهید مطهری (ره) برگزار شد.

در این مراسم میرجلال‌الدین کزازی چهره ماندگار زبان و ادبیات فارسی، محمود شالویی رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، مهدی ماحوزی استاد ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، سیدحسن امین استاد و پژوهشگر فلسفه و ادبیات، مهدی محبتی عضو هیأت علمی دانشگاه زنجان، مهدی محقق استاد دانشگاه، پژوهشگر ادبی و فلسفی و فقهی، نوش‌آفرین انصاری نویسنده و پژوهشگر علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی و مظفر محمدی رایزن فرهنگی تاجیکستان در ایران حضور داشتند.

رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با بیان اینکه علی رواقی از پژوهشگران در حوزه‌های مختلف بود، گفت: او نسبت به علوم متداول در این روز‌ها آگاه است.

محمود شالویی در ادامه پیام محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را خواند:

استاد علی رواقی، قرآن پژوه شاهنامه‌شناس و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی در زمره این نگاهباتان فرهنگ و تمدن ایرانی - اسلامی است

«جغرافیای پر رمز و راز این سرزمین الهی در دامان پر مهر خود گوهر‌های درخشانی پرورانده است که بیش از هر چیز عشق به وطن اسلامی و نگاهبانی و نگاهداری از میراث این سرزمین اجدادی را وظیفه ذاتی خویش می‌دانند. استاد علی رواقی، قرآن پژوه شاهنامه‌شناس و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی در زمره این نگاهباتان فرهنگ و تمدن ایرانی - اسلامی است که میراث ادبی به جامانده از او در عرصه‌های گوناگون چنان درخشان و مایه‌ور است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن عبور کرد؛ با انبوهی از کتاب‌ها، مقالات پژوهش‌ها ترجمه‌ها و تصحیح متون کهن فارسی و نشان‌های افتخار ملی و بین‌المللی و نیز توصیف‌های بسیار از آنچه بود و آنچه کرد.

استاد رواقی عصاره‌ای از دانش، خرد و فروتنی است و آثارش دری به باغ سرسبز فرهنگ و تمدن ایرانی - اسلامی و زبان فارسی می‌گشاید، در یکایک آثاری که این چهره ماندگار پدید آورده، شعله‌هایی از حقیقت جویی و اصالت‌های ناب انسانی به چشم می‌خورد و از جامعیت در ادب پارسی و عربی و توانایی مثال‌زدنی وی در تصحیح متون کهن و تحقیقات ارزنده ادبی و تاریخی حکایت می‌کند که نشان از دغدغه بازیابی هویت ایرانی - اسلامی و خوانش درست گونه‌های زبانی و فرهنگی زبان فارسی در ادوار و حوزه‌های مختلف دارد اهل فضل به نیکی واقفند که وی در کنار تکاپو‌های پژوهشی سترگ در شناخت زبان شاهنامه و رمزگشایی از واژگان ناشناخته فارسی نوین و نیز گونه‌شناسی تاریخی - تطبیقی زبان در عرصه پژوهش‌های قرآنی و ترجمه‌های قرآن کریم نیز کار‌های ارزنده‌ای انجام داده که از جمله آن‌ها می‌توان به تصحیح قرآن قدس از مجموعه گنج نامه قرآنی آستان قدس رضوی اشاره کرد و بدون تردید یکی از نقاط درخشان کارنامه علمی و فرهنگی این محقق پرکار به شمار می‌آید.

اینجانب ضمن بیان مراتب قدرشناسی خود از این استاد پژوهشگر و با اغتنام فرصت از خداوند جان و خرد، سلامتی و طول عمر با برکت برای ایشان و اهل فضل و تحقیق و عموم خدمتگزاران فرهنگ و ادب را درخواست می‌نمایم. سایه سارشان در این مرز و بوم پاینده باد.»

رواقی پیرنگ جغرافیای زبانی را پی‌ریزی کرده است

پژوهش‌گر زبان و ادبیات فارسی با اشاره به اینکه علی رواقی نزد آگاهان، دانایان، ایران دوستان و به ویژه افرادی که دل در گرو شاهنامه دارند، چهره‌ای آشنا است، گفت: او چهره‌ای آشنا است.

شناخت واژگان در علی رواقی پایه‌ور است و از سالیان دور گروهی پژوهنده را سامان داده است

میرجلال‌الدین کزازی با اعلام اینکه می‌خواهد به یک زمینه از دیدگاه‌ها و اندیشه‌های رواقی بپردازد، گفت: دیدگاه علی رواقی در گونه خود بی‌همتا است و همچنین کارکرد و ارزشی ناگزیر در شناخت زبان پارسی دارد. پروایی ندارم که بگویم در میان پژوهندگان در زبان فارسی علی رواقی از دید واژه‌شناسی چهره‌ای برجسته است، زیرا شناخت واژگان در او پایه‌ور است و از سالیان دور گروهی پژوهنده را سامان داده است.

به گفته او، در نتیجه فعالیت علی رواقی گنجینه‌ای از واژگان فراهم شده است.

کزازی افزود: هنگامی که پرسشی از واژگان پارسی دارم از واژگان او یاری می‌گیرم. پیرنگ و سامانه اندیشه‌ای و پژوهشی که دکتر رواقی پی افکنده است، جغرافیای زبان است.

او با اشاره به ناهم‌روزگاری زبانی به عنوان یکی از ویژگی‌های زبانی، گفت: زبان پارسی زبان خراسانیان کهن بوده است. از آنجا که کانون‌های فرهنگی ایران در خراسان ایجاد شده و فرمانروایان ایرانی بر بخش‌هایی از این سرزمین فرمان می‌راندند، کم‌کم به اندازه پهنه ایران زمین به عنوان زبان گسترش یافته است.

برای تدوین فرهنگ بومی ملی باید به ایران باستان و ایران پس از اسلام بپردازیم

پژوهش‌گر فلسفه و ادبیات با اشاره به اهمیت خرد در شاهنامه بیان کرد: فردوسی در شاهنامه بار‌ها از واژه خرد استفاده کرده است.

سیدحسن امین با اشاره به اینکه علی رواقی در سه موضوع نکات پژوهشی را نشان می‌دهد: او استاد زبان و ادب فارسی است که در این حوزه پژوهش‌های گسترده انجام داده است. این همیشه برای من الگو بوده است تا به گویش‌های محتلف توجه کنیم. نکته دوم اگر بخواهیم فرهنگ بومی ملی خود را تدوین کنیم باید به ایران باستان و ایران پس از اسلام بپردازیم.

به گفته او اگر بخواهیم عصاره فرهنگ و زبان ایرانی را داشته باشیم، باید به شاهنامه بپردازیم، این مساله در آخرین اثر علی رواقی بار‌ها تکرار شده است.

مهدی ماحوزی استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به آثاری که از علی رواقی باقی‌مانده است، گفت: روزگاری درخشان برای ایشان آرزو می‌کنم.

خراسانی‌ها معمولا نگهدار فرهنگ هستند

عضو هیات علمی دانشگاه زنجان با اشاره به ریشه‌های خانوادگی علی رواقی گفت: خراسان سرزمین عجایب است، آنچه که خراسان به فرهنگ تحمیل کرده در پنج تا ۶ حوزه جای می‌گیرد. ادبای خراسانی در حیطه زبان فارسی اقدامات زیادی انجام دادند.

رواقی در تاجیکستان شاگردان زیادی دارد

مهدی محبتی درباره جایگاه علی رواقی در میان ادیبان خراسانی گفت: در خراسان چند گروه ادبی فعال هستند، نخست آن‌هایی که هنرمند هستند، فارسی پردازانی که در این حوزه فعالیت کردند. شاعران این منطقه مانند دیگر مناطق هم به کلاسیک‌ها و نوگرایی تقسیم می‌شوند. دسته دوم محققانی که از آنجا برآمدند. دسته سوم متفکران ادبی که به فرهنگ ایران خدمت کردند.

او درباره نویسندگانی که از خراسان سربر آوردند گفت: گروهی روایی می‌نویسند.

به گفته او خراسانی‌ها معمولا نگهدار فرهنگ هستند. اینکه چرا تا این اندازه فرهنگ‌مدار است، تامل‌برانگیز است. رواقی هم از همین دسته است.

مظفر محمدی رایزن فرهنگی تاجیکستان در ایران به اقدامات و آثار علی رواقی و شناخته بودن آثار او در این کشور اشاره کرد و گفت: رواقی در تاجیکستان شاگردان زیادی دارد، من یکی از آن‌ها هستم.

گونه‌شناسی قرآن را در فرهنگ‌نامه بزرگ قرآنی منتشر می‌کنیم

علی رواقی با اشاره به اشتباه‌هایی که در شاهنامه وجود دارد، گفت: در موزه لندن شاهنامه‌ای وجود دارد که ۴۸ هزار و ۸۰۰ بیت دارد و هزار ۴۰۰ بیت آن اشتباه است.

تصمیم داریم گونه‌شناسی قرآن را در فرهنگ‌نامه بزرگ قرآنی منتشر کنیم، بر این اساس که کدام قرآن در چه زمان و مکانی منتشر شده است

استاد پیشکسوت زبان و ادب فارسی با بیان اینکه مساله گونه‌شناسی بسیار مهم است، گفت: گونه‌ها برای کتاب‌هایی است که از گویش‌های مختلف استفاده کرده‌اند. مقدار اشتباهی که در شاهنامه است، مختص آن نیست، در تعدادی از آثار کلاسیک هم این مساله دیده می‌شود.

او افزود: تصمیم داریم گونه‌شناسی قرآن را در فرهنگ‌نامه بزرگ قرآنی منتشر کنیم، بر این اساس که کدام قرآن در چه زمان و مکانی منتشر شده است. در این فرهنگنامه قرآنی هدف داریم زبان هریک از حوزه‌های فارسی را نشان دهیم.

محسن کریمی نوازنده و موسیقیدان، برنامه موسیقایی دوتار نوازی را برای حاضران اجرا کرد.

علی رواقی، از سال ۱۳۴۹ شمسی تدریس متون زبان فارسی شامل شاهنامه، تاریخ بیهقی و آثار ناصرخسرو را در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران آغاز کرد. سپس در سال ۱۳۵۴ شمسی با استفاده از یک فرصت مطالعاتی به فرانسه رفت و در زمینه فرهنگ نویسی به تحقیق پرداخت و سال ۱۳۵۶ در دانشگاه پل والری مون پلیه، زبان فارسی را تدریس کرد.

وی هم اکنون علاوه شاهنامه پژوهشی و قرآن پژوهی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.