نگرانی‌های زیست محیطی و همینطور محدودیت سوخت‌های فسیلی، توجه دو چندان کشور‌ها را در دهه‌های اخیر به توسعه تجدیدپذیر‌ها و بهره گیری از انرژی‌های بادی و خورشیدی جلب کرده است و میزان سرمایه گذاری در این حوزه رو به افزایش بوده و بیشترین میزان افزایش ظرفیت در سال‌های اخیر رقم خورده است.

بر اساس گزارشی که آژانس بین المللی انرژی اعلام کرده سرمایه گذاری در تولید برق خورشیدی برای اولین بار در سال ۲۰۲۳ از سرمایه‌گذاری در تولید نفت، فراتر می‌رود.

طبق همین گزارش رشد ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر در اروپا، آمریکا و برزیل، به بالاترین حد خود رسیده و البته چین با تسریع در نصب تاسیسات جدید، از بقیه کشور‌ها پیشی گرفته است. چین در سال میلادی گذشته، به اندازه کل جهان در سال ۲۰۲۲، سامانه‌های خورشیدی را راه‌اندازی کرده و تاسیسات نیروی بادی این کشور نسبت به سال قبل ۶۶ درصد رشد داشته اند. 

ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر جهانی در سال ۲۰۲۳، حدود ۵۰ درصد افزایش یافته و به ۵۱۰ گیگاوات رسیده و به طور کلی با پیشرفت فناوری و اقتصادی و ارزان شدن توسعه تجدیدپذیر‌ها سرعت رشد ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان در سال گذشته میلادی بیش از هر زمان دیگری در سه دهه اخیر بوده است.

توسعه ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر یکی از اهداف و برنامه‌های وزارت نیرو در دولت سیزدهم بوده و دولت راهکار‌هایی را اجرا کرده تا موضوع تجدیدپذیر‌ها که غفلت از آن در سال‌های گذشته موجب عقب ماندگی در ظرفیت انرژی پاک کشور شده را جبران کند.

افزایش تعرفه خرید تضمینی برق از منابع تجدیدپذیر، امکان عرضه برق تولیدی در تابلوی برق سبز بورس انرژی، الزام دستگاه‌های اجرایی به تأمین برق موردنیاز از منابع تجدیدپذیر تا ۲۰ درصد صنایع تا ۵ درصد هم از جمله اقداماتی است که برای توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در دولت اجرایی شده است.

مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران در این خصوص گفت: در حال حاضر برای کاهش عدم توازن تولید و مصرف انرژی الکتریکی در شبکه برق ایران، افزایش ظرفیت استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر در اولویت برنامه‌های وزارت نیرو قرار دارد.

سخنگوی صنعت برق ادامه داد: بر اساس برنامه ریزی‌های انجام شده برای عبور از اوج بار سال ۱۴۰۳ مقرر شده است تا ۴۵۰۰ مگاوات نیروگاه تجدید پذیر به ظرفیت موجود اضافه شود و طبق برنامه بلند مدت وزارت نیرو مقرر شده سهم نیروگاه‌های تجدید پذیر در تولید انرژی الکتریکی به ۱۰ هزار مگاوات افزایش یابد.

محمود کمانی معاون وزیر نیرو و رئیس سازمان ساتبا پیش از این نیز در تشریح جزییات اجرای طرح‌های ساخت ۴ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در رسانه ملی اعلام کرد: این نیروگاه‌ها در سال ۱۴۰۳ به بهره برداری می‌رسند و در ۹۵ ساختگاه آغاز می‌شود و امیدواریم در موعد مقرر به بهره برداری برسند؛ این امر به شرط انجام تعهدات توسط بخش خصوصی و بخش دولتی است. ساخت این نیروگاه‌ها در رفع ناترازی‌ها کمک بزرگی خواهد کرد چرا که هم در بخش برق و هم در بخش گاز و تامین سوخت نیروگاهی ناترازی وجود دارد و توسعه نیروگاه‌های فسیلی را با محدودیت مواجه کرده است.

این مقام مسئول ادامه داد: با این محدودیت‌ها باید به سمت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کرد و این روندی است که دنیا به سرعت در حال طی کردن آن است. به طور متوسط ۸۵ درصد فرایند احداث نیروگاه‌ها در دنیا در یک دوره یکساله به نیروگاه‌های تجدیدپذیر اختصاص یافته و قیمت برق این نیروگاه‌ها برخلاف تصور عمومی به شدت ارزان است. با احداث ۴ هزار مگاوات نیروگاه انرژی‌های تجدیدپذیر، بخشی از نیاز شبکه به برق تامین خواهد شد و با توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران، ناترازی انرژی در کشور رفع خواهد شد.

در حال حاضر ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور به بیش از ۱ هزار مگاوات رسیده و با استفاده از همین ظرفیت میزان تولید برق از منابع انرژی‌های تجدیدپذیر در آذر امسال به ۱۲۵ میلیون کیلووات‌ساعت رسیده است. 

باید توجه داشت که این میزان برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر صرفه‌جویی قابل توجهی را در سوخت‌های فسیلی داشته و با این میزان تولید برق، از مصرف معادل ۳۴ میلیون مترمکعب گاز طبیعی جلوگیری شده و علاوه بر این سبب صرفه‌جویی ۲۸ میلیون لیتری آب شده است. در مجموع نتیجه افزایش ظرفیت تولید انرژی پاک و به تبع آن افزایش میزان صرفه جویی گاز در دوره‌های سرد سال که تامین برق نیروگاه‌ها متاثر از محدودیت‌های سوختی است، بیشتر نمایان خواهد شد.