امیررضا مافی میزبان برنامه نقد سینما بیان کرد: چهل‌وپنجمین سالگرد پیروزی انقلاب را تبریک و تهنیت عرض می‌کنم. در چهل‌ودومین جشنواره فجر هستیم و امیدوارم شاهد جشنواره پررونقی باشیم. هر چند روز اول مقداری بی‌برنامه آغاز شد، اما امیدواریم در ادامه این مساله جبران شود.

نقدی بر شکار حلزون

بخش اول برنامه به نقدوبررسی فیلم «شکار حلزون» اختصاص داشت که محسن جسور کارگردان و مصطفی سلطانی تهیه‌کننده این اثر مهمان این قسمت بودند.

مصطفی سلطانی تهیه‌کننده فیلم ابتدا درباره اسم فیلم گفت: اسم فیلمنامه در ابتدا عطر مینو بود که پس از بازنویسی به این اسم چند وجهی رسیدیم. این اسم بیشتر به مضمون کار نزدیک بود و پیرامون شخصیت اصلی قصه است که به لحاظ فرم و شکل شبیه حلزون زیست دارد. تعبیر من اینگونه بود که موتور محرکه ما در فیلم کاشت حلزون در فیلم بود.

تهیه‌کننده درباره زمان تولید فیلم گفت: مراحل فنی فیلم در جشنواره سال گذشته تکمیل نشده بود و برای همین ترجیح دادیم در جشنواره امسال یعنی چهل‌ودومین دوره آن را به نمایش درآوریم. مسائل اقتصادی هم در این ماجرا دخیل شد، همچنین پروانه نمایش ما که در ابتدا به صورت ویدئو بود و نه فیلم، دیر صادر شد. البته که بعدا شورا تصمیم گرفت که پروانه نمایش سینمایی باشد.

تهیه‌کننده درباره سرمایه‌گذار فیلم مطرح کرد: سرمایه‌دار فیلم کاملا اختصاصی و شخصی بود و از ابتدا هم بنا همین بود که بر این اساس پیش برویم. تجربه من در فیلم قبلی با همین روال، موفقیت‌آمیز بوده. ما کار را رفاقتی پیش بردیم.

محسن جسور، کارگردان اثر، درباره حسام محمودی عنوان کرد: آقای میثم محمدی، حسام محمودی را به عنوان پسر فیلمنامه پیشنهاد داد. حسام بسیار همراه فیلم بود و رفاقت ما از آنجا شکل گرفت و ادامه‌دار شد.

کارگردان درباره بازخورد‌ها گفت: ما بازخورد خوبی داشتیم و به جز خبرنگاران متوجه شدم که فیلم توانسته حضار را جذب کند و نشست خوبی داشتیم.

نقدی بر دروغ‌های زیبا

بخش بعدی برنامه «نقد سینما»، آرش فهیم منتقد درباره فیلم «دروغ‌های زیبا» ساخته مرتضی آتش‌زمزم سخن گفت.

وی در ابتدا بیان کرد: این فیلم درباره می‌تو (metoo) در بندگلادش است. در نیمه اول یک کودک ناشنوایی وجود داشت که ما احتمال دادیم باگ فیلم است؛ اما در نیمه دوم متوجه شدیم داستان فیلم همین کودک ناشنواست و فیلم وارد فضای دیگری شد. داستان فیلم ماجرای حل ناشنوایی کودک است که این موضوع تبدیل به مساله نمی‌شود و درنتیجه داستانش هم به خوبی شکل نمی‌گیرد.

فهیم عنوان کرد: من فکر می‌کنم ماجرای اول فیلم که قضیه اذیت و آزار یک خانم در محیط کاری اش است، به دلیل نداشتن قصه در فیلم ساخته شده و از این طریق فضا را دراماتیک و ملتهب کرده است.

فهیم با اشاره به اینکه فیلم نماینده بنگلادش در دیگر جشنواره‌هاست و حتی قرار است که نماینده بنگلادش در اسکار نیز باشد، مطرح کرد: فیلم «دروغ‌های زیبا» دارای سوژه‌های مختلفی است که هیچ ارتباطی بین آن‌ها نیست. ما شاهد روایت منسجم و هماهنگی نیستیم. در اینجا دو فیلم کوتاه و چند فیلم مستند باهم ترکیب شده که خود کارگردان هم عنوان کرد هدفش از ابتدا ساخت مستند از مردم بنگلادش بوده است. باید گفت که نقطه قوت فیلم هم بخش مستندنمایی و مردم نگاری فیلم است. 

این منتقد در ادامه گقت: مخاطب اصلی فیلم به نظر من خود مردم بنگلادش هستند و من تا به حال راجع به سینمای آن‌ها نشنیده‌ام. اینکه یک فیلمساز ایرانی در آنجا فیلم بلند ساخته سبب اعتبار و افتخار برای آن‌ها است. برای مخاطب ایرانی بازنمایی فرهنگ بنگلادش شاید جذابیت چندانی نداشته باشد. من ابتدا فکر کردم فیلم برای هندوستان است و بعد از پیگیری اخبار متوجه این موضوع شدم که برای بنگلادش است چرا که در هیچ‌جای فیلم به آن اشاره نشد.

مافی درباره فیلم «دروغ‌های زیبا» خاطرنشان کرد: مخاطب ما این سبک لباس پوشیدن را فقط محدود به هندوستان می‌بیند، برای همین چنین تصوری داشتند. البته که این دو کشور به لحاظ فرهنگ و زبان بسیار به هم نزدیک‌اند، اما یکی از تفاوت‌هایشان این است که بنگلادش مسلمانان جدی دارد. از نظر من «دروغ‌های زیبا» فتح باب خوبی بوده است چراکه اگر ما بتوانیم با کشور‌هایی که ادعایی در سینما ندارند جذب سرمایه کنیم و به تولیدات مشترک برسیم، نفس ارزشمندی است می‌توانیم به درک و همکاری مشترک برسیم. اما برای ارزشمند‌تر شدن باید کار‌های باکیفیت‌تری ساخت.

نقدی بر دو روز دیرتر

بخش بعدی «نقد سینما» به گفتگو درباره فیلم سینمایی «دو روز دیرتر» ساخته اصغر نعیمی با حضور افشین علیار منتقد سینما اختصاص داشت.

افشین علیار منتقد ابتدا بیان کرد: تاخیر اکران فیلم‌ها مقداری خسته‌کننده بود. من تا به حال هیچ‌کدام از فیلم‌هایی که امروز پخش شد را خوب نمی‌بینم و از نظر من نمره قبولی نمی‌گیرند. شاید در مدیوم جشنواره دیده شوند، اما خیال نمی‌کنم فیلم‌ها در اکران عمومی مخاطب پسند باشند.

وی با اشاره به اینکه اصغر نعیمی از منتقدان قدیمی سینما دیلی و کارگردان نسبتا قدیمی است، عنوان کرد: «دو روز دیرتر» فیلم دغدغه‌مندی است و چالش فرزندآوری است. اما متاسفانه در بطن و مضمون باید گفت که فیلم روایت درستی ندارد و دچار دوپارگی شده است. مثلا فیلم «بی‌پولی» حمید نعمت‌الله و دیگر فیلم‌هایی با این موضوع جریان داشت. من نمی‌توانم باور کنم که دو جوان در کنار فقر مالی بخواهند بچه‌دار شوند و مساله فیلم خانواده باشد، اما خانواده این زوج در فیلم دیده نشوند و به آن‌ها کمک نکنند. من احساس می‌کنم کارگردان می‌خواسته فیلم کمدی به سبک شادروان داشته باشد، اما نتوانسته است.

علیار درباره بازی بازیگران این فیلم مطرح کرد: بازی «سینما مهراد» در این فیلم من را به شدت یاد بازی‌اش در فیلم «شادروان» انداخت. من بازی را ضعیف دیدم؛ زمانی که بازیگر فیلمنامه و نقش را نپذیرفته نمی‌تواند خوب بازی کند. دیالوگ‌هایی در فیلمنامه است که ابتذال را زیاد می‌کند. من تعجب کردم در فیلمنامه به این مهمی چرا چنین دیالوگ‌هایی باید از دهان خانواده دربیاید؟

قرعه کشی برنامه اکران فیلم فجر درست نیست

این منتقد درباره نوع برنامه‌ریزی جشنواره فجر اظهار کرد: فیلم ابتدایی جشنواره مناسب افتتاحیه جشنواره‌ای به این شکوهمندی نیست. من قرعه‌کشی کردن فیلم‌ها را نمی‌پسندم چرا که جشنواره دبیر دارد و این مساله یک سلیقه اشتباه از جانب مدیر است.

در بخش بعدی برنامه «نقد سینما»، امیررضامافی میزبان علی اکبر عبدالعلی‌زاده منتقد سینما شد تا با وی درباره فیلم «شکارحلزون» و افق جشنواره فجر گفتگو کند.

علی اکبر عبدالعلی‌زاده ابتدا بیان کرد: امروز اینطور به نظر می‌رسید که بعد از سال‌ها جشنواره نظم و ترتیب پیدا کرده بود، اما تاخیر در نمایش فیلم‌ها خلاف این را ثابت کرد، اگر این در روز‌های آینده ادامه‌دار شود اهالی رسانه اذیت خواهند شد.

وی درباره ۹ روزه شدن جشنواره عنوان کرد: هنوز مشخص نیست چرا این اتفاق افتاده است. اختصاص دادن برج میلاد به مهمترین جشن هنری انقلاب اسلامی با تاخیر اتفاق افتاد، برج دیروز ظهر در اختیار جشنواره قرار گرفت؛ در حالی که سال گذشته با تمام حواشی برج دو روز زودتر در اختیار برگزار‌کنندگان قرار داشت. آیا برج میلاد متعلق به فرد خاصی است که چنین برخورد‌هایی می‌شود؟ اتفاقات به گونه‌ای است که ما حس می‌کنیم در پشت پرده منافع شخصی و قشری در کار است.

مافی در ادامه بیان کرد: دوستان ما با یکدیگر نمی‌توانند گفتگو کنند و قلدری دارند و ما ناگهان متوجه می‌شویم که جشنواره چند جبهه دارد که در نهایت اتفاق شب گذشته رخ می‌دهد که اتفاق خوبی برای سینمای ایران نبود و ما الان نگران سوء‌مدیریت و اغراض شخصی هستیم.

عبدالعلی‌زاده مطرح کرد: من به عنوان کسی که ۳۰ سال است همراه جشنواره‌ام باید بگویم که جشنواره باید به یک اساسنامه باشد در غیر این صورت مدیریت‌ها در جشنواره سلیقه‌ای می‌شود و شکوه جشنواره به توان مدیر بستگی دارد.

مافی خاطرنشان کرد: جالب است حتی کسانی که سینما نمی‌روند، پیگیر جشنواره هستند؛ لذا باید در برگزاری منظم آن دقت کرد. جشنواره باید به یک سامانی برسد. جشنواره از بحران‌های زیادی عبور کرده است و امروز باید با اقتدار به کارش ادامه دهد. ما باید کمک کنیم جشنواره باشکوه‌تر برگزار شود.

مافی درباره نمایش چهار فیلم در یک روز در کاخ رسانه اظهار کرد: این تعداد نمایش فیلم سبب فراموش شدن تعدادی از آن‌ها خواهد شد. اگر جشنواره در ۱۱ روز پیش می‌رفت باعث می‌شد روزانه سه فیلم اکران شود و در پخش و توزیع اخبار توازن وجود داشت. متاسفانه این ۱۰ روز که فعالیت و تلاش روزنامه‌نگاران باید با لذت همراه شود به یک امر فرسایشی تبدیل خواهد شد. جریان‌های ضدفرهنگی دوست دارند این جشنواره ضعیف شود و من نگران این موضوع هستم.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره فیلم «شکار حلزون» عنوان کرد: فیلم متوسطی بود که به نظرم قابلیت حضور در جشنواره را ندارد. فیلم در هر قالب و ژانری، اگر جهانش خلق شود، موفق است؛ فیلم از این نظر دچار مساله است و گره‌گشایی و پلن‌ها در فیلم سردرگم هستند. البته گویا فیلم طولانی‌تر از چیزی است که ما در جشنواره دیده‌ایم. این مساله در فیلم به چشم می‌آید چرا که تناوب‌های غیرضروری فیلم آزاردهنده بود.

این منتقد سینما ادامه داد: محتوای فیلم پیچیده بود. موضوع ظاهری فیلم پرستاری کردن برای یک قاضی بازنشسته است. ازین منظر ما آینده پرتنش و عجیب غریبی برای افزایش میزان سالمندان در آینده خواهیم داشت به ویژه زمانی که دهه ۶۰‌ به سالمندی برسند. برای همین این اثر سوژه خوبی دارد.

وی ادامه داد: احساس می‌کنم فیلم جا‌هایی می‌خواسته از مخاطب خنده بگیرد، اما توقع مخاطب الان بالا رفته است چراکه فیلم‌های روز دنیا را می‌بینند. البته پیش آمده است فیلم‌هایی که در جشنواره به لحاظ ساختاری ضعیف بوده‌اند، مورد توجه مخاطبان قرار گرفته است.

عبدالعلی‌زاده عنوان کرد: بازار سیاهی برای برخی فیلم‌ها به وجود آمده که از نظر من، جایگزین همان صف‌های قدیمی است.

در ادامه، مقدسیان بیان کرد: بیست سال گذشته، زمانی که ما در سالن مطبوعات می‌نشستیم و جلسه پرسش‌وپاسخ برگزار می‌شد؛ جنسی از سوالات و موشکافی‌ها را می‌شنیدم که لزوما نقد فیلم نبود. اما سوالات جدی بودند و ما بخش زیاد فیلم را می‌فهمیدیم. من بخش زیادی از منتقد بودن را از خواندن نقد فیلم‌های داخلی و خارجی یاد گرفتم.

وی ادامه داد: زمانی مکث، تفکر، مطالعه کردن و بعد حرف زدن مساله مهمی بود. ما هر چه جلوتر آمدیم، غیبت بزرگان مطبوعات در نشست‌ها بیشتر شد و اکثریت با رسانه‌هایی بودند که حتی شناخته شده نبودند. همانقدر که فیلمساز می‌خواهد سریع به نتیجه برسد نقد هم همینطور شده است. ما منتقدان هم، به سطحی شدن سینما کمک می‌کنیم.

مقدسیان خاطر‌نشان کرد: من در ابتدا با ذوق وارد جشنواره می‌شوم، اما طبیعی است که همه فیلم‌ها قوی نباشد. همین که در انتها جشنواره ما سه چهار فیلم خوب داشته باشیم، کافی است. اگر فیلم‌هایی که پذیرفته نشده، بدتر بوده‌اند باید در تعداد فیلم‌هایی که می‌سازیم، تجدید نظر و باید بودجه‌ها را درست‌تر خرج کنیم.

وی ادامه داد: با دیدن سه فیلم امروز یاد این جمله همیشگی در ذهنم که دغدغه آدم‌ها مهم و درست است، اما صرف دغدغه داشتن فیلمسازی درست نیست؛ و در حد یک خط می‌ماند. در نتیجه مقدار زیادی بودجه هزینه می‌شود.