عبور از شب‌های چهارشنبه‌سوری بدون ترس امکانپذیر نیست که این موضوع را در گفتگو با جلال ملکی، سخنگو و معاون اجتماعی آتش‌نشانی تهران بازکاوی کرده‌ایم. 

 همه ساله آتش‌نشانی تهران پویش «نه به چهارشنبه‌سوری خطرناک» را قبل از فرارسیدن چهارشنبه پایان سال اجرا می‌کرد. آیا امسال هم این پویش جریان دارد؟

بله، امسال هفتمین سالی است که این پویش اجرا می‌شود و نه تنها در پایتخت، بلکه در سراسر کشور و با شعار «چهارشنبه‌سوری ایمن کنار خانواده» اجرا می‌شود و بر نقش مهم خانواده و کنار هم بودن برای کاهش حوادث این شب تأکید دارد. اوایل اسفندماه ما جلسه‌ای با حضور همه مدیران روابط‌عمومی آتش‌نشانی سراسر کشور برگزار کردیم و موضوعات مورد توجه از جمله آگاهی‌سازی گروه‌های سنی پرخطر مطرح شد تا بتوانیم با همگرایی صورت گرفته در تعامل روابط‌عمومی‌ها با رسانه‌ها، در کاهش حوادث این شب تأثیرگذار باشیم. از همین‌رو باید تلاش کنیم چهارشنبه‌سوری شب به یادماندنی باشد و حادثه‌ای برای کسی اتفاق نیفتد. یادمان باشد اگر خانواده‌ها اجازه ندهند فرزندانشان چهارشنبه‌سوری را برگزار کنند، بچه‌ها چهارشنبه‌سوری را کنار غریبه‌ها برگزار می‌کنند. در نظر داشته باشیم افراد غریبه بابت اتفاقی که ممکن است برای بچه روی دهد نگرانی ندارند و این امکان وجود دارد وسایل خطرناک در اختیار آن‌ها قرار دهند؛ بنابراین باید تلاش کنیم چالش «نه به چهارشنبه‌سوری خطرناک» در فضای مجازی فراگیر شود و افراد سرشناس به تأثیرگذاری این موضوع کمک کنند. 

* مأموریت آتش‌نشانان بعد از وقوع حادثه صورت می‌گیرد. با وجود اینکه مهم‌ترین اصل در این باره تأکید بر اقدام‌های پیشگیرانه از وقوع حوادث است. در این مورد چه اقدام‌هایی می‌تواند منجر به کاهش حوادث چهارشنبه‌سوری شود؟

همانطور که شاهد هستیم برنامه هدفمند برای بهتر شدن شرایط بحرانی چهارشنبه‌سوری وجود ندارد و وقوع حوادث روی داده نشان می‌دهد کسی قبل از چهارشنبه‌سوری به فکر پیشگیری از وقوع این اتفاق‌های ناگوار نیست. تمرکز رسانه‌ها هم عمدتاً متوجه حوادثی است که روی می‌دهد که این شیوه برخورد تأثیر مقطعی دارد و با گذر از حادثه به فراموشی سپرده می‌شود؛ بنابراین مهم‌ترین رویکرد در این باره رویکرد بلندمدت است که ساختار‌های آموزشی و فرهنگی باید در این باره ایفای نقش کنند. ساختار‌های آموزشی مثل مدارس باید در این‌باره فعال باشند و سرمایه‌گذاری بلندمدت در این‌باره صورت گیرد، چراکه عمده افراد آسیب‌پذیر همین گروه سنی نوجوان هستند که تحت آموزش‌ها و آموزه‌هایی که در مدارس فرا خواهند گرفت، می‌توانند در کاهش خطر‌های این شب نقش مؤثری داشته باشند که این موضوع باید در یک چشم‌انداز چند ساله با برنامه‌ریزی صورت گیرد. 

 عمده افراد آسیب‌پذیر در این باره نوجوانان هستند. براساس تجربیات شما زمینه‌هایی که آن‌ها برای چهارشنبه‌سوری فراهم می‌کنند، چیست و خانواده‌ها روی چه مواردی باید تمرکز کنند؟

گروه سنی نوجوان به دلیل هیجان ناشی از اقتضای سن‌شان در معرض خطر هستند، برای همین والدین در روز‌های نزدیک به چهارشنبه‌سوری بهتر است روی رفتار فرزندان نوجوان خود کنترل بیشتری داشته باشند. البته باید نظارت روی رفتار آن‌ها به نحوی صورت گیرد که به شخصیت فرزندشان خدشه‌ای وارد نشود. در چنین مواردی نوجوانان بیش از گذشته به محل‌هایی مثل انباری، بالکن یا پشت‌بام رفت و آمد می‌کنند و دست به پنهان‌کاری می‌زنند. همچنین ممکن است بچه‌ها در چنین شرایطی دوست تازه‌ای به دایره دوستان قبلی‌شان اضافه کنند و با یک نفر بیش از دیگر دوستان در ارتباط باشند. در این موقعیت ضرورت دارد که والدین مداخله کنند، چراکه مداخله آن‌ها به راحتی می‌تواند از حادثه ناگواری که امکان بروز دارد، جلوگیری کند. در چنین روز‌هایی والدین باید مواد آتش‌زا از جمله کبریت یا فندک را از دسترس کودکان دور نگه دارند. کودکان ممکن است موادی آتش‌زا را جایی پنهان کرده باشند و بخواهند از روی غفلتی که دارند دست به یک رفتار پرخطر بزنند. در مواردی مشاهده می‌شود که کودکان مواد منفجره را دور از دسترس والدین زیر رختخواب یا یک مکان گرم پنهان می‌کنند که به دلیل گرمای حاصل شده، حادثه انفجار و به دنبال آن آتش‌سوزی گسترده در منزل روی می‌دهد. والدین باید این آگاهی‌ها را به فرزندان خود بدهند و خطرات ناشی از پنهان‌کاری را به آن‌ها گوشزد کنند. مثلاً کودکی مواد محترقه را در لباس خود پنهان کرده بود و گرمای حاصل از بدن او سبب انفجار و روی دادن حادثه جبران‌ناپذیری شده بود. کودکان اگر از این خطرات اطلاع داشته باشند خیلی از رفتار‌های پرخطر را انجام نمی‌دهند. 

 پس از نظارت رفتاری روی کودکان همراهی والدین با آن‌ها باید چگونه باشد؟

این موضوع تا حد زیادی احتمال بروز حوادث را کاهش می‌دهد. در چنین شرایطی والدین به فرزندان خود اجازه نمی‌دهند در محل‌های پرخطر یا کنار مواد قابل اشتعال یا پرخطری مثل خودروها، سیم و کابل‌های برق یا درختان آتش روشن کنند. ضمن اینکه آن‌ها را از ورود به محل‌های پرخطر هم دور نگه می‌دارند. والدین باید در نظر داشته باشد که بعد از پایان شادی بچه‌هایشان آتش را حتماً خاموش کنند، چراکه رها کردن آتش هم می‌تواند به اتفاق‌های ناگواری منجر شود. بخشی از حوادث آتش‌سوزی ناشی از پرتاب کردن مواد محترقه است که این پرتاب‌ها ممکن است از پنجره‌های باز عبور کند و وارد ساختمان‌ها و منجر به آتش‌سوزی شود، بنابراین در و پنجره‌ها باید بسته بماند. 

 میزان خسارت‌هایی که نارنجک‌های دست‌ساز ایجاد می‌کند، چقدر است؟

انفجار بسیاری از نارنجک‌های دست‌ساز علاوه بر جراحت و فوت افراد، خسارت‌های مالی زیادی هم بر جای می‌گذارد و منجر به تخریب ساختمان‌ها یا خودرو‌ها می‌شود. در نظر داشته باشیم که انفجار ۲۵۰ گرم از این مواد به راحتی منجر به تخریب فضایی به مساحت ۱۰ تا ۱۵ متر می‌شود. شهروندان باید در نظر داشته باشند اگر شاهد ساخت اینگونه مواد محترقه بودند حتماً آتش‌نشانان یا پلیس را باخبر کنند. همچنین در نظر داشته باشید که انتقال مقدار کمی حرارت یا ایجاد اصطکاک می‌تواند منجر به انفجار مهیب شود و همانطور که همواره اطلاع‌رسانی می‌شود بسیاری از قربانیان این حوادث همان کسانی هستند که مشغول ساخت این نارنجک‌ها هستند.

منبع: روزنامه جوان