سیدابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور کشورمان به منظور شرکت در هفتمین اجلاس سران مجمع کشور‌های صادرکننده گاز و دیدار رسمی با رئیس جمهور الجزایر به این کشور سفر کرده بود. دیداری ۲ روزه که به نظر می‌رسد با رسیدن به تمامی اهداف برای ایران به پایان رسید و این رضایت را نیز می‌توان از بیانیه مشترک و ۲۷ بندی ایران و الجزایر مشاهده کرد.

سیاست خارجه ایران روز‌های شلوغی را پشت سر می‌گذارد و در این مدت شاید دولت سیزدهم نسبت به قاره آفریقا برخلاف دولت‌های پیشین توجه بیشتری را نشان داده است. توجهی که البته می‌تواند برای کشور و در دوران تحریم‌های حداکثری غربی‌ها از اهمیت ویژه‌ای هم برخوردار باشد. اما حضور در قاره آفریقا چه اندازه می‌تواند برای جمهوری اسلامی حیاتی باشد؟

یکی از مناطقی که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی جایگاه خاصی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پیدا کرد، قاره پهناور آفریقا بود؛ ازاین رو، روابط سیاسی، فرهنگی و اقتصادی با کشور‌های قاره آفریقا در اولویت‌های سیاست خارجی کشور قرار گرفت.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، گسترش و تعمیق روابط با کشور‌های قاره آفریقا در تمامی ابعاد آن، یکی از مهم‌ترین رویکرد‌ها در سیاست خارجی جمهوری اسلامی قرار گرفت؛ از این رو، از ابتدای پیروزی انقلاب، به نحو چشمگیری بر میزان سطح همکاری با کشور‌های آفریقایی افزوده شد و در حال حاضر به گونه‌ای با تمام کشور‌های آن قاره روابط سیاسی برقرار است. قاره آفریقا، مجموعه‌ای از کشور‌های در حال توسعه با درجات پیشرفت و توسعه متفاوت است. این قاره در کنار ظرفیت‌های سیاسی و فرهنگی چشمگیر، سرزمینی غنی از لحاظ مواد خام و معدنی، استعداد‌های بسیار کشاورزی، ظرفیت‌های اقتصادی و اجتماعی فراوان، بازار بکر و گسترده، نیروی کارگر ارزان و بدون چالش‌های مربوط به اتحادیه کارگری می‌باشد؛ همچنین مورد توجه جدی قدرت‌های اقتصادی غرب و مقصد برنامه‌های میان و بلندمدت قدرت‌های اقتصادی میانی (چین، هند، برزیل، آفریقای جنوبی و...) و اولویتی مهم در سیاست خارجی این کشور‌ها محسوب می‌شود.

اما وجود عقبه تاریخی غنی، اشتراک دین اسلام میان ایران و کشور‌های آفریقایی و فقدان سابقه استعماری ایران در این قاره همگی بستر حضور ایران در قاره سیاه را فراهم کرده است. همین بستر‌ها باعث شده که کشور‌های آفریقایی برای پیشنهاد پروژه هایشان به ایران اولویت دهند. با این حال ارتباط ایران با کشور‌های آفریقایی و حضور کشورمان در این قاره اندک است.

هم در مقدمه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و هم در بخش سیاست خارجی آن اولویت‌هایی تعیین شده است؛ اولویت اول کشور‌های همسایه هستند چراکه عمق استراتژیک هر کشور، همسایگان آن هستند. اولویت دیگر ارتباط با کشور‌های مسلمان است. نیمی از اعضای سازمان کنفرانس اسلامی آفریقایی هستند. اولویت سوم ارتباط با کشور‌های جهان سوم یا در حال توسعه یا کشور‌های جنوب است. کشور‌های آفریقایی در این چارچوب می‌گنجند. اولویت چهارم هم ارتباط گیری با کشور‌هایی است که به نحوی نیاز‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران را برآورده سازند.

بر اساس این اولویت‌های مندرج در قانون اساسی کشور، ارتباط گیری با کشور‌های قاره آفریقا کاملا توجیه پذیر است.

جعفر قنادباشی سفیر سابق ایران در لیبی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران در ارتباط با سفر رئیس جمهور به الجزایر و همچنین روابط کشورمان با قاره آفریقا  با بیان اینکه آفریقا قاره پهناوری دارای ۵۴ کشور با قابلیت‌های بسیار اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است، ادامه می‌دهد: بخشی از این ظرفیت‌ها با وجود بهره‌برداری طولانی کشور‌های استعماری و اقدامات استثماری قدرت‌های بزرگ، همچنان باقی مانده است که ایران می‌تواند سهم خوبی در بهره‌برداری از این قابلیت‌ها داشته باشد.

وی افزود: الجزایر یکی کشور‌های ثروتمند آفریقاست. آن‌ها به دلیل داشتن ذخایر گازی و نفتی همواره می‌توانند در عرصه اقتصادی همکاری خوبی با ما داشته باشند. می‌توانند پذیرای برخی از شرکت‌های ما باشند خصوصا آن‌ها که قابلیت صدور خدمات فنی و مهندسی دارند و می‌توانند سود آور باشند.

وی اظهار کرد: در احداث خطوط انتقال برق، سد سازی، ساختن پالایشگاه سرآمد هستیم و الجزایر هم کشور ثروتمندی است که می‌تواند با ما همکاری‌های سودمندی داشته باشد.

کارشناس بین‌الملل گفت: ما عضو سازمان همکاری‌های اسلامی هستیم و در این مجموعه، بخش‌هایی جدا مانند اتحادیه عرب در آن قرار دارد و الجزائر هم عضور آن است و اگر ما زمانی بخواهیم که این اتحادیه همسو با اسرائیل حرکت نکند، با اتحاد با الجزایر و کشور‌هایی مثل عراق و لبنان می توانیم سازمان همکاری‌های اسلامی را به اهداف اولیه خود یعنی حمایت از فلسطین بازگردانیم. چرا که این سازمان اکنون در حال در جا زدن است و از اهداف اولیه اش دور شده است.

قنادباشی درباره جایگاه الجزایر در جهان اظهار کرد: الجزایر از چند جهت در آفریقا اهمیت دارد. یکی از کشور‌های است که بیشترین سابقه را در مبارزات ضد استعماری دارد و بیشترین تلفات را نیز در مقابله با استعمار داده و آن‌ها یک میلیون نفر تلفات را برای همین مبارزه داده اند. از این جهت آفریقایی‌ها همواره الجزایر را تحسین می‌کنند.  

وی افزود: الجزایر در اتخاذ مواضع سیاسی همواره یکی از اصلی‌ترین کشور‌های محور جنبش عدم تعهد است. الجزایر همو اره سیاست خارجی مستقلی داشته به طوری که در ایران قبل و بعد از انقلاب اگر معاهده‌هایی می‌خواستیم امضا کنیم در این کشور انجام می‌دادیم. این کشور از لحاظ سیاسی و دیپلماتیک مورد احترام همه است و هیچگاه در بلوک بندی‌ها مانند برخی از کشور‌های عربی دست نشانده‌ی غربی‌ها نبوده است.