رزمایش مرکب کمربند امنیت دریایی ۲۰۲۴ ایران، چین و روسیه، با حضور فرماندهان یگان‌های شناور و پروازی نیرو‌های دریایی ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و نیروی دریایی ارتش کشور‌های چین و روسیه و همچنین نمایندگانی از کشور‌های عمان، پاکستان، آفریقای جنوبی، قزاقستان و جمهوری آذربایجان به عنوان کشور‌های ناظر در شمال اقیانوس هند برگزار شد.

این رزمایش امسال برای پنجمین سال متوالی با شعار با هم برای برقراری صلح و امنیت، برگزار و این چهارمین رزمایش مرکب بود که با حضور کشور‌های ایران، چین و روسیه برگزار شد.

رزمایش مرکب کمربند امنیت دریایی ۲۰۲۴ با شعار «با هم برای برقراری صلح و امنیت» و در منطقه‌ای به وسعت ۱۷ هزار کیلومتر مربع، با پیام صلح و دوستی کار خود را به اجرا رساند.  

در این رزمایش یگان‌های شناور ایران، چین و روسیه تمرین‌های تاکتیکی متنوعی از جمله نجات شناور دچار حریق، آزادسازی شناور ربوده شده، تیراندازی علیه اهداف مشخص، تیراندازی شبانه به اهداف هوایی و سایر تمرینات تاکتیکی و عملیاتی را اجرا خواهند کرد.

اما برگزاری این رزمایش چرا از اهمیت بالایی برخوردار است؟

رزمایش امسال در شمال اقیانوس هند برگزار شد و بد نیست از اهمیت این منطقه آگاه شویم. این منطقه از اهمیتی راهبردی، به‌ویژه برای ایران برخوردار است. ایران به‌دلیل قرارگیری در شمال اقیانوس هند و همچنین مجاورت با خلیج‌فارس، تنگه هرمز و دریای‌عمان از موقعیت ژئوپلتیک ویژه‌ای در منطقه و حتی در جهان برخوردار است و برگزاری رزمایش مشترک با چین و روسیه، نمودی بر عزم جمهوری‌اسلامی ایران به‌منظور تقویت صلح، ثبات و امنیت دریایی در خلیج‌فارس و اقیانوس هند به‌شمار می‌رود. این‌درحالی است که با توجه به تهدید‌های دریاپایه کنونی از یک‌سو و حجم گسترده صادرات و واردات ایران از طریق دریای عمان و اقیانوس هند، بر اهمیت برگزاری چنین رزمایش‌هایی، آن‌هم به‌صورت مشترک با قدرت‌های دریایی مانند روسیه و چین، افزوده‌است.

اقیانوس هند، اقیانوسی راهبردی، مهم و اقتصادی درجهان است و پل ارتباطی میان جنوب غرب آسیا، استرالیا، آفریقا، اروپا و آمریکا است و حجم سنگینی از آمد و شد دریایی جهان را در خود دارد. با نگرش به موقعیت راهبردی اقیانوس هند، بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در این منطقه هستند که بعضا ً ممکن است زمینه بروز بحران‌های امنیتی در این منطقه را پدید آورد.

به طور کلی شمال اقیانوس هند یکی از مهم‌ترین و راهبردی‌ترین آبراه‌های جهان بوده و نقش مهمی در تجارت و حمل و نقل دریایی در سطح جهان دارد.

علاوه‌بر اهمیت ژئوپلتیک و اقتصادی منطقه شمال اقیانوس هند برای ایران، این محدوده به‌دلیل قرارگیری در میان سه تنگه راهبردی جهان، شامل «تنگه هرمز» در شمال، «تنگه مالاگا» در شرق و «تنگه باب‌المندب» در غرب، برای امنیت و تجارت بین‌المللی نیز اهمیت راهبردی ویژه‌ای برخوردار بوده و همواره مورد توجه بسیاری از قدرت‌های جهانی بوده‌است.  

در چنین شرایطی تقویت «دیپلماسی دفاعی» باهدف تقویت امنیت دریایی در حوزه اقیانوس هند، دریای‌عمان و خلیج فارس، طی سال‌های گذشته به صورت مستمر در دستورکار جمهوری‌اسلامی قرار داشته است.

آقائیان کارشناس مسائل امنیتی درباره رزمایش مشترک ایران، روسیه و چین در اقیانوس هند اظهار کرد: اطراف اقیانوس هند چندین تنگه مهم و استراتژیک دنیا مانند تنگه هرمز و مالاگا و باب المندب قرار دارد که در تجارت و  موضوعات دریایی از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی ادامه داد: یکی از اهداف این رزمایش تمرینات دریایی و حفاظت و حراست از کشتی‌های تجاری و نظامی و همچنین برقراری صلح و امنیت است. ایران، روسیه و چین از قابلیت‌های خوب دریایی برخوردار هستند و کشور‌هایی مانند آمریکا و انگلیس تمام توان نظامی خود را در دریا قرارد دادند و  دریا برای آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. ما در تنگه هرمز قرار داریم و این مکان استراتژیک همیشه برای ما تحولات زیادی از سمت سایر کشور‌های دنیا بوده و با برگزاری چنین رزمایش‌هایی تا به اکنون توانستیم قدرت دفاعی و نظامی خودمان را بالا ببریم و هدف خودمان در برقرای صلح و امنیت دریایی بالا ببریم.

وی افزود: در این رزمایش یگان‌های قابل و بزرگی از نیروی دریایی ارتش، سپاه پاسداران با شناور‌های جدیدی در این رزمایش شرکت کردند و نکته دیگر هم حضور چندین ناظر در این رزمایش است. کشور‌هایی مانند پاکستان، عمان و چندین کشور دیگر باعث افزایش اعتبار این رزمایش شده‌اند.

وی ادامه داد: ما در موقعیتی هستیم که بسیار حائز اهمیت است و دنیا نیز در این نقطه تمرکز دارد و ما هم چندین سال است که توانستیم در این نقاط استراتژیک دریایی چه ارتش و چه سپاه پاسداران رفت و آمد‌هایی داشته باشیم و اهداف خود را عملی کنیم. ما اکنون به این توانایی رسیدیم که بتوانیم با اقیانوس پیما‌ها و امکانات خود بتوانیم امنیت منطقه را حفظ کنیم و این چند روز هم به امید خدا شاهد اتفاقات خوبی هستیم.

آرشام عباسیان پژوهشگر مسائل نظامی در ارتباط با اهمیت این رزمایش گفت:این رزمایش‌ها نشان دهنده همکاری راهبردی سه کشور در زمینه امنیت و دفاع دریایی است و فرصتی را برای نیروی دریایی خود فراهم می‌کنند تا با یکدیگر آموزش ببینند، دانش و تخصص را تبادل کنند و قابلیت همکاری را افزایش دهند.

وی ادامه داد: شمال اقیانوس هند بین سه تنگه راهبردی از پنج تنگه راهبردی دنیاست، تنگه هرمز در شمال، تنگه مالاکا در شرق و تنگه باب المندب در غرب منطقه اقیانوس هند واقع شده که در حقیقت بیضی انرژی دنیا را احاطه کرده است. با توجه به تردد شناور‌های تجاری و نفتکش در این منطقه حساس ضرورت برقراری امنیت تجارت دریایی را دوچندان کرده است. در واقع با چنین رزمایش‌هایی هماهنگی و همکاری راهبردی همه جانبه خود را به سایر کشور‌های جهان اعلام می‌کنند.

عباسیان افزود: «از سویی با توجه به اینکه در حال حاضر چین با تایوان، روسیه با اوکراین و ایران نیز به واسطه نیرو‌های نیابتی در خاورمیانه شاهد درگیری‌هایی هستند، این رزمایش مشترک دریایی و در کل تمام رزمایش‌های این چنینی به عنوان نمایش قدرت و عامل بازدارندگی در برابر تهدیدات یا دشمنان احتمالی عمل می‌کند. ایران، روسیه و چین با نمایش توانایی‌ها و هماهنگی‌های دریایی خود می‌توانند پیامی قوی در مورد توانایی خود در دفاع از منافع ملی به سایر کشور‌ها ارسال کنند».

وی در پایان گفت: «حضور ایران، روسیه و چین در این رزمایش دریایی می‌تواند به عنوان چالشی برای حملات غرب و ایالات متحده و انگلیس در منطقه تلقی شود که منجر به افزایش تنش‌ها در دریای سرخ و باب المندب شده است. از سویی چین که حضور خود را در منطقه دریای سرخ به عنوان بخشی از ابتکار یک کمربند و جاده (BRI) افزایش داده و هدف آن افزایش ارتباطات و تجارت بین آسیا، آفریقا و اروپا است با مشارکت در این رزمایش آمادگی کامل خود را برای برقراری امنیت دریایی نمایش می‌دهد. همچنین حضور ایران در مناطق کلیدی دریایی و به نمایش کشیدن قدرت و آمادگی دریایی خود به عنوان یک اقدام استراتژیک برای مقابله با نفوذ رقبای منطقه‌ای خود و دخالت‌های بازیگرانی همچون ایالات متحده بشمار می‌آید».