پانزدهم مهر ۱۴۰۱ (هفتم اکتبر ۲۰۲۳) واحد‌های نظامی جنبش اسلامی حماس موسوم به عزالدین القسام در عملیاتی غافلگیرکننده و برق آسا وارد عمق ۲۴ کیلومتری اطراف غزه شده و برای چند روز بازپس‌گیری سرزمین‌های اشغالی را تجربه کردند. در جریان عملیات طوفان الاقصی بیش از ۱۳۰۰ صهیونیست کشته و قریب به ۲۵۰ نفر به اسارت گرفته شدند. پس از ضربه شدید به ساختار‌های نظامی- امنیتی رژیم صهیونیستی، نتانیاهو از تشکیل کابینه اضطرار ملی با حضور بنی گانتز و یوآو گالانت جهت برنامه‌ریزی برای آغاز تهاجم همه جانبه به نوار غزه و نابودی حماس خبر داد. همزمان واشنگتن و تروئیکای اروپایی ضمن محکوم کردن حمله حماس، اقدام به اعزام ناو‌های جنگی، هواپیما‌های جنگی- اطلاعاتی و ارسال کمک‌های نظامی به تل‌آویو و پایگاه‌های ناتو در شرق مدیترانه کردند.

در واکنش به بسیج نیرو‌های ذخیره و اصلی ارتش اسراییل برای آغاز حمله بزرگ به باریکه غزه، گروه‌های وابسته به شبکه «محور مقاومت» تصمیم گرفتند تا براساس راهبرد «وحدت میدان‌ها» و با توجه به شرایط داخلی هر یک از اعضای مقاومت، عملیات علیه منافع اسراییل و متحدان آن را در منطقه آغاز کنند. ایجاد این حلقه بازدارنده در سه لایه «فلسطین اشغالی»، «جبهه شمالی- جنوبی» و در نهایت حوزه «شرق عربی» تقسیم بندی شد. هدف از این سیاست تشدید فشار نظامی، سیاسی و اقتصادی به تل‌آویو با هدف پایان جنگ و اعلام آتش‌بس در غزه اعلام شده است. در ادامه این گزارش سعی خواهیم کرد تا نگاهی به تقابل محور مقاومت با اسراییل و متحدان غربی آن در منطقه خاورمیانه داشته باشیم.

تحقیر در جبهه شمالی

تنها ساعتی پس از عملیات طوفان الاقصی حزب الله لبنان به همراه شاخه‌های حماس و جهاد اسلامی در جنوب لبنان اقدام به هدف قراردادن ایستگاه‌های جاسوسی، پادگان‌ها و نیرو‌های نظامی اسراییل در جبهه شمالی کرد. سلسله حملات محدود، اما هدفمند حزب الله سبب شد تا پس از گذشت مدت کوتاهی ارتش اسراییل یک‌سوم از استعداد‌های نظامی خود را در یگان‌های مختلف راهی مرز مشترک با لبنان کند. پس از مدت کوتاهی طرفین منازعه با انتخاب نقاط نظامی و در مناطق مرزی سعی کردند تا به نقطه موازنه دست یابند؛ اما روند پیش‌روی ارتش اسراییل در غزه سبب افزایش تبادل آتش در نقاط مرزی شد. همین موضوع موجب انتقال بین ۸۰ هزار (منابع عبری) الی ۲۰۰ هزار شهرک‌نشین (منابع لبنانی) در شعاع ۱.۲۵ مایلی آواره شد و آسیب جدی به اقتصاد اسراییل وارد کرد. تشدید بار امنیتی- اقتصادی اقدامات حزب الله در شمال فلسطین اشغالی موجب تهاجمی‌تر شدن اقدامات ارتش اسراییل در جنوب لبنان شد. به عنوان مثال در ماه ژانویه ۲۰۲۴ جوخه ترور ارتش اسراییل اقدام به ترور صالح العاروری نائب رییس دفتر سیاسی حماس در بیروت، ترور وسام الطویل معاون فرمانده یکی از یگان‌های نیرو‌های تکاوری رضوان و عباس الدبس مسئول عملیات حزب الله در استان نبطیه کرد.

از روز هشتم اکتبر تا نوزدهم فوریه حزب الله بیش از ۲۰۰ شهید در راه دفاع از قدس و امنیت ملی لبنان تقدیم کرده است. پنجم فوریه حزب الله به بهانه گذشت صدوبیستمین روز از عملیات طوفان الاقصی اقدام به انتشار آماری در خصوص آخرین اقدامات این جنبش علیه ارتش اسراییل کرد. به گزارش واحد رسانه‌ای حزب الله در مدت یاد شده به دنبال حملات مقاومت لبنان بیش از ۲ هزار صهیونیست کشته و زخمی شدند، ۲۶ مرکز فرماندهی مورد حمله قرار گرفت، ۴۳ شهرک تخلیه و ۲۳۰ هزار نفر آواره شدند. با ورود جنگ به ماه پنجم حال به نظر می‌رسد خطوط قرمز میان حزب الله و رژیم صهیونیستی تغییر کرده باشد. ارتش اسراییل با زیرپا گذاشتن خطوط قرمز نبرد با مقاومت، هدف قرار دادن نقاط غیرنظامی در مناطقی همچون نبطیه (از پایگاه‌های شیعیان) و صیدا (مرکز اهل سنت لبنان) را در دستور کار خود قرار داده است. در پاسخ به این حمله حزب الله پایگاه هوایی میرون و شهر صفد را هدف قرار داد. اکنون برخی تحلیلگران معتقدند با آنکه همچنان حزب الله علاقه‌ای به گسترش دامنه جنگ با تل‌آویو ندارد، اما ممکن است نتانیاهو و متحدان راست‌گرای وی برای فرار از سقوط به دنبال باز کردن جبهه جدیدی در شمال فلسطین اشغالی باشند.

دریای ناامن سرخ برای اسراییل

همزمان با حملات هدفمند مقاومت لبنان به اهداف نظامی در شمال فلسطین اشغالی، ارتش ملی یمن نیز با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که براساس رسالت دینی، عربی و انسانی خود جنوب سرزمین‌های اشغالی؛ به ویژه بندر ایلات را هدف قرار خواهد داد. سلسله حملات مقاومت یمن به شهر بندری سبب شد تا تقریباً فعالیت عادی تجاری در ایلات متوقف شود. با آغاز حمله زمینی ارتش اسراییل به غزه و محاصره کامل این باریکه سبب شد تا ارتش ملی یمن از نوزدهم نوامبر ۲۰۲۳ عملیات ضدصهیونیستی علیه کشتی‌های وابسته به رژیم صهیونیستی را آغاز کند. به گزارش بلومبرگ اقدامات صنعا علیه اسراییل سبب به خطر افتادن ۱۲ درصد تجارت جهانی در محدوده شمال اقیانوس هند شد. مجموع این حملات سبب شد تا شرکت‌های بزرگ کشتیرانی مانند مدیترانه، گروه سی. ام.‌ای سی. جی. ام، مرسک، هاپاگ- لوید و کشتی‌های شرکت نفتی بریتیش پترولیوم با انتشار بیانیه‌های مختلف اعلام کنند که به جای عبور از مسیر سنتی سوئز- باب المندب (۲۴ روز) از مسیر دورتر یعنی دماغه امیدنیک (۳۴ روز) برای رسیدن به بازار‌های هدف اقدام خواهند کرد. اتخاذ چنین تصمیمی سبب افزایش قیمت سوخت و بیمه کشتی‌ها در بازار‌های جهانی و تشدید فشار شرکت‌های چندملیتی به دولت‌های غربی برای مقابله با اقدامات صنعا شد.

نخستین گام آمریکا برای مقابله با ارتش ملی یمن و عقب راندن مقاومت، ایجاد سازوکار امنیت دریایی «نگهبانان سعادت» با حضور قریب به ۱۰ کشور بود. پس از مدتی کشور‌های استرالیا و یونان نیز به این ائتلاف پیوستند. براساس اعلامیه منتشر شده از سوی سنتکام، مأموریت این گروه دریایی ایجاد خط امن برای عبور کشتی‌های تجاری از دریای سرخ و دفع حملات مقاومت اعلام شد. شکست طرح اولیه واشنگتن برای بازگشت امنیت به دریای سرخ سبب شد تا این کشور به همراه ژاپن اقدام به ارائه پیش‌نویس و تصویت قطعنامه ۲۷۲۲ در شورای امنیت سازمان ملل کند تا از این طریق زمینه قانونی برای اقدام علیه صنعا فراهم شود.

پس از تصویب این قطعنامه آمریکا و انگلیس با همراهی استرالیا، کانادا، هلند و بحرین در بامداد دوازدهم ژانویه ۲۰۲۴ به وسیله ۷۰ حمله هوایی بیش از ۶۰ نقطه راهبردی را در سی سایت به وسیله ۱۵۰ موشک هدایت شونده در صنعا، الحدیده، تعز، زمار، ریمه، عبس، کمران و زبید هدف قرار دادند. در نیمه شب شنبه سیزدهم ژانویه ناو آمریکایی یو اس اس کارنی به وسیله موشک هدایت شونده تاماهاوک سایت راداری انصارالله را هدف قرار داد. پس از موج اولیه حملات علیه اهداف مقاومت یمن، واشنگتن- لندن پس از هر اقدام مقاومت یمن سعی کردند تا با حمله هوایی- موشکی به آن پاسخ دهند. نکته جالب توجه آن است که این اقدام نیز تاکنون به نتیجه نرسیده و صنعا همچنان اهداف مرتبط با رژیم صهیونیستی و اخیراً آمریکا- انگلیس را هدف قرار می‌دهد. به عنوان مثال روز دوشنبه نوزدهم فوریه ۲۰۲۴ یحیی سریع سخنگوی نیرو‌های مسلح یمن اعلام کرد که کشتی انگلیس به نام «RUBYMAR» و پهپاد آمریکایی «MQ ۹» را در محدوده خلیج عدن و استان الحدیده هدف قرار داده است. صنعا اعلام کرده است که تنها راه توقف اقدامات این کشور در دریای سرخ اعلام آتش‌بس در غزه و رفع محاصره این منطقه فلسطینی‌نشین است.

سنتکام زیر آتش مقاومت

منطقه شامات دیگر میدان برخورد میان محور مقاومت و سنتکام است. گروه‌های مقاومت عراقی- سوری پس از آغاز جنگ طوفان الاقصی با هدف قرار دادن پایگاه‌ها و منافع مرتبط با آمریکا و در برخی موارد حمله به اهدافی در سرزمین‌های اشغالی، ضمن ایجاد بازدارنگی در برابر بازیگران فرامنطقه‌ای، زمینه صلح در باریکه غزه را فراهم آورند. به گزارش فاکس نیوز از هفتم اکتبر تا پنجم فوریه نیرو‌های مقاومت ۱۶۸ حمله موشکی- پهپادی علیه منافع آمریکا در عراق و سوریه ترتیب دادند. اما شاید اوج حملات مقاومت هدف قرار دادن «برج ۲۲» در نزدیکی پایگاه سری التنف در مرز سوریه- اردن در روز یکشنبه بیست‌وهشتم ژانویه ۲۰۲۳ باشد. در جریان این حمله حداقل ۳ آمریکایی کشته و ده‌ها نفر زخمی شدند.

در پاسخ به این حمله شامگاه جمعه دوم فوریه نیرو‌های فرماندهی مرکزی آمریکا با انتشار بیانیه‌ای از حمله هوایی به ۸۵ هدف در ۱۲ نقطه در المیادین، البوکمال و گذرگاه القائم خبر داد. در جریان این تجاوز آشکار به حاکمیت و تمامیت ارضی عراق- سوریه، ارتش آمریکا از ۱۲۵ مهمات دقیق استفاده کرد. براساس اخبار تایید نشده از سوی منابع عراقی در مورد این حمله حداقل ۱۶ شهروند عراقی در غرب استان الانبار شهید و ۲۵ نفر دیگر مجروح شدند. به فاصله چند روز آمریکا در حمله‌ای پهپادی به بغداد، دو تن از فرماندهان کتائب حزب الله به نام‌های ارکان العلیاوی و ابو باقر الساعدی را به شهادت رساند. با آنکه مقامات و رسانه‌های نزدیک به دولت بایدن در تلاش‌اند تا حمله دوم فوریه و ترور هدفمند فرماندهان میانی کتائب حزب الله را پیروزی نظامی و دستاوردی بزرگ نشان دهند، اما شواهد حاکی از آن است که افکار عمومی این کشور و نیرو‌های اپوزیسیون حملات هوایی آمریکا به مراکز متروکه را شکستی بزرگ توصیف کرده و لب به انتقاد از بایدن گشودند.

بهره سخن

با گذشت بیش از ۵ ماه از جنگ اسراییل و جنبش حماس به نظر می‌رسد همچنان واشنگتن- بروکسل گروگان سیاست‌های تهاجمی نتانیاهو در باریکه غزه و اخیراً شمال سرزمین‌های اشغالی هستند. در حالی که محور مقاومت و آمریکا، به دلایل مختلف، خواستار توقف جنگ در غزه و جلوگیری از صدور بحران به سایر نقاط منطقه هستند، اما جنگ سالاران در تل‌آویو برای حفظ قدرت برنامه‌ای برای پذیرش شروط آتش‌بس و پایان بحران در شرق مدیترانه ندارند. برهمین اساس به نظر می‌رسد تا زمانی که تغییر جدی در وضعیت میدانی- انسانی غزه رخ ندهد، گروه‌های وابسته به شبکه مقاومت همچنان براساس راهبرد «وحدت میدان‌ها» به منافع تل‌آویو و واشنگتن در سراسر منطقه حمله خواهند کرد تا از این طریق ابزار چانه‌زنی و اعمال فشار بر صهیونیست‌ها برای پذیرش آتش‌بس پایدار فراهم شود.

منبع: مهر