احمد نادری، در سلسله جلسات علمی - سیاسی «گذر» در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی (ره) با موضوع کار و کارگر و بررسی مسائل رفاهی کارگران که در دفتر جماران برگزار شد، گفت: با بررسی پیشینه کلمه کارگر متوجه قدمت طولانی این واژه در ادبیات فارسی می‌شویم؛ پس از آنکه محمدعلی فروغی در سال ۱۳۱۵ کلمه کارگر را در فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی استفاده کرد، این واژه در اندیشه‌های مارکسیست‌ها و کمونیست‌ها معادل پرولتاریا تعریف شد و گفتمان دهه ۳۰، ۴۰ و ۵۰ حول این مفهوم شکل گرفت. این کلمه در اندیشه‌ی مائوئیست‌های ایرانی معادل «دهقان» قرار می‌گرفت.

وی ادامه داد: پس از انقلاب اسلامی، از اواخر دهه ۴۰ و اوایل دهه ۵۰، کارگر به عنوان اندیشه و گفتمان دینی مطرح شد و حضرت امام (ره) این واژه را معادل استضعاف یعنی وارث چیزهائی که در دست ستمکاران است، قرار دادند که همان معادل مستضعف در ادبیات دینی است. این اتفاق را امام راحل رقم زدند و تا یک دهه کارگر محترم بود تا جایی که حضرت امام در جایی اشاره دارند که خود خدا هم (مطابق آیه) کارگر است و این احترام و ارزش کارگر را در انقلاب اسلامی ایران نشان می‌دهد.

این نماینده مجلس شورای اسلامی یادآور شد: پس از دهه اول انقلاب و پشت سر گذاشتن دفاع مقدس، یک انحراف در جمهوری اسلامی پدید می‌آمده و نئولیبرال‌ها حکم‌فرما می‌شوند. پس از آن در دهه ۷۰ این واژه به مفهوم قشر آسیب‌پذیر تغییر ماهیت داد. این انحراف توسط آقای هاشمی رفسنجانی رخ داد که در مجله گل آقا به شدت شاهد پررنگ شدن آسیب‌پذیر بودن این قشر می‌شویم؛ اما اگر کارگر ولی نعمت انقلاب اسلامی است جایگاه او باید حفظ شود که از دهه هفتاد به این طرف این اتفاق نیفتاده است.

وی ادامه داد: اکنون سوال این است؛ اگر با همین فرمان جلو رویم می‌توانیم عباراتی همچون کارگر ولی نعمت و چرخ تولید است را اجرایی کنیم؟ اساسا ما برای چه چیزی انقلاب کردیم؛ اگر انقلاب کردیم تا گفتمان نئولیبرال حاکم بشود که شاه ادامه می‌داد. باید این مسیر که از دهه ۷۰ شروع شده، متوقف شود.

نادری در عین حال گفت: در این بین متاسفانه سازوکار‌های ریشه‌ای و قوانین در طول سال‌ها، طوری برنامه‌ریزی شده که با روی کار آمدن دولت‌ها، ناخواسته یا خواسته روی گفتمان نئولیبرال جلو می‌روند نمونه‌ی بارز آن هم همان حذف ارز ترجیحی بود که بنده در مجلس به آن اعتراض کردم؛ این اتفاق واقعا به ضرر طبقات پایین‌تر است، اما متاسفانه زور ما نرسید و در نهایت توانستیم قیودی برای اجرای طرح در دولت قرار دادیم که متاسفانه آنها هم به نحوی انجام نشد.

این عضو هیات رییسه مجلس شورای اسلامی در ادامه با بیان اینکه بحث‌های زیادی در شورای عالی کار درباره حقوق کارگران شده است، گفت: شورای عالی کار مرکب از وزیر تعاون، ۲ نفر به تصویب هیئت وزیران، ۳ نفر از نمایندگان کارگران و ۳ نفر نماینده کارفرمایان و رئیس سازمان ملی استاندارد است که وظیفه تعیین دستمزد کارگران را دارند؛ باید ضمن بررسی دلایل این شورا در تعیین حقوق کارگران به این موضوع نیز توجه شود که طبقه متوسط هم رو به رنج است و اوضاع معیشتی مناسبی ندارد. ما باید طبقه متوسط جامعه را هم در کنار طبقات محروم ببینیم.

وی با بیان اینکه ما باید دنبال بهبود معیشت تمام طبقات متوسط و پایین جامعه با هم باشیم، گفت: در بحث کارگران سوال این است که آیا با حقوق ۱۰ میلیون تومانی می‌توان زندگی کرد؟ اگر به من نماینده مجلس، وزیر، معاون و سایر مسئولان فقط ۵ ماه از سال حقوق ۱۰ میلیون تومانی بدهند، می‌توانیم زندگی کنیم؟ خیلی واضح است که نمی‌شود حتی با ۱۵ میلیون هم نمی‌شود مگر اینکه خانه داشته و مجبور به دادن اجاره نباشیم لذا دولت و کارفرمایان بایستی رئالیستی‌تر عمل کنند. درباره اینکه می‌گویند کارفرمایان به سمت تعدیل نیرو پیش می‌روند هم باید دولت با ایجاد فرآیند‌ها مدیریت کند.

دبیرکل جماران گفت: ما اعم از دولت و مجلس در برخورد با کارگر تحت تاثیر گفتمان نئولیبرال هستیم؛ کارگر در جهان نئولیبرال کسی است که باید در حد توان استثمار شود و فقط معیشت داشته تا زنده بماند و کار کند. یعنی طبقه منعطف ضدفشاری که نباید صدایش دربیاید و باید از من کارفرما نئولیبرال متشکر باشد. متاسفانه ما غیر از دهه اول انقلاب در سالیان بعد تحت تاثیر این تفکر هستیم.

نادری در پاسخ به پرسشی درباره مصوبه مجلس برای افزایش سن بازنشستگی گفت: وقتی دولت لایحه به مجلس ارائه می‌کند، ما فقط توانایی ۲۰ درصد تغییر در آن را داریم برای مثال سقف بودجه رو نمی‌توانیم تغییر دهیم. حال سوال پیش می‌آید که ما مجلس را کجا می‌بینیم؟ اصولا مجلس تاثیرگذاری کلان دارد و تغییرات در قوانین و ریشه‌ای صورت می‌گیرد. برای مثال در موضوع هفت تپه با ورود مجلس دستاورد‌های خوبی پدید آمد، اما متأسفانه در حذف ارز ترجیحی توفیق نداشتیم.

وی اضافه کرد: نئولیبرال‌ترین دولت جمهوری اسلامی، یعنی دولت حسن فریدون هم به این نتیجه رسیده بود که باید ارز ترجیحی بگذارد. بحث ما این بود که به جای این کار‌ها شما هزینه کرد‌های اشتباه مانند رانت واردات موز و ... را مدیریت کنید. انتظار می‌رفت در این دولت پازل نئولیبرالی ادامه پیدا نکند، اما متأسفانه شایعات و تهمت‌هایی مطرح شد که شما از ارز ترجیحی نفع می‌برید. برای مثال در همین برهه موضوع دلارزدایی را در فضای مجازی رصد کنید، کسانی که از گفتمان دلارزدایی حمایت می‌کنند تحت شدیدترین هجمه‌ها هستند و نگاه نئولیبرالی مقابل صدای بلندتری دارد.

نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این پرسش که نمایندگان چه شناختی از نئولیبرال طبقه متوسط دارند، گفت: وقتی نئولیبرالیسم در اقتصاد پیاده می‌شود، نمی‌توانید توقع داشت که فقط در اقتصاد باقی بماند؛ وقتی اقتصاد نئولیبرال شد نباید انتظار داشته باشیم فرهنگ و سبک زندگی این اتفاقات را نپذیرد. برای مثال تهران یک جامعه چند لایه و متکثر است و قبل از حرکت به سمت مدرنیته، وارد پست مدرن شده است. شما در این جامعه نمی‌توانید با روش‌های سنتی کار کنید؛ در جامعه امروزی گشت ارشاد جواب نمی‌دهد، شاید دهه ۶۰ جوابگو بود، اما جامعه دیگر جامعه سنتی نیست و با سیاست‌های سنتی پیش نمی‌رود.

نادری در پاسخ به این پرسش که با توجه به انتخابات اخیر آیا دو جامعه‌ای شده‌ایم، گفت: من دو جامعه‌ای شدن را قبول ندارم؛ ما حکمرانان در جمهوری اسلامی، حکمرانی بلد نیستیم یا درک‌مان از حکمرانی درکی سنتی است، ما در عرصه حکمرانی با کنشگرانی مواجه هستیم که حتی گا‌ها بلد نیستند ایمیلی که برای دهه ۸۰ بوده را چک کنند حالا منطق فضای مجازی و موارد دیگر بماند. بر این اساس نگاه به حکمرانی همان نگاه سنتی هست و شکل اول قدرت و نگاه بر این منطق حاکم است.

وی ادامه داد: در این شرایط شکل دیگر قدرت پخش در جامعه که فوکو بحث می‌کند را نگاه نمی‌کنند؛ اگر این درک را داشته باشد که از پایین به بالا هم فشار وارد می‌شود، نوع تصمیم‌گیری‌ها هم تفاوت می‌کند، اما در بسیاری از مواقع این ساحت حکمرانی درک نمی‌شود. فوکو قدرت را پخش می‌داند که همه دارای قدرت هستند پس نمی‌توان این مفهوم را به دوجامعه‌ای شدن بسط داد.

نادری گفت: وقتی ۶۰ درصد در انتخابات شرکت نمی‌کنند یعنی اعمال قدرت می‌کنند و می‌گویند حکمران! این مدل حکمرانی اشتباه است؛ من حکمران باید به این فکر کنم که کجای کار من اشتباه است. در بحث اقتصاد اگر قائل به تکثیر باشیم، نئولیبرال در همه ساحت‌ها قرار گرفته است. برای طبقه‌ی متوسط زندگی روزمره مهم است و مهم نیست چه کسی در مجلس است؟ رییس جمهور روحانی باشد یا رئیسی فرقی نمی‌کند، مهم این است که در زندگی روزمره او چه تاثیری دارد. حرف جامعه این است که حکمران، من را ببین و بشناس؛ البته این بدان معنا نیست که نظام را قبول ندارد این یعنی نوع نگاه سنتی را قبول ندارد.

وی خاطرنشان کرد: اینکه رای رئیس مجلس فعلی کمتر از آرای باطله می‌شود، پیام دارد و آن هم عدم رضایت از وضع موجود است که این گونه نمایش داده می‌شود. اتفاقی که در انتخابات اخیر افتاد و به تعبیر شما مجلس چنارستان نشد، باید بگویم ایشان دوستان و عزیزان ما هستند و من یک سوم سوابق آنها در زحمت‌ها و تلاش‌هایی که برای مردم و نظام کشیده‌اند را ندارم، اما نحوه نگاه به حکمرانی متفاوت است و این نگاه مدرن نیست و نگاه سنتی است که نارضایتی ایجاد کرده است. معتقدم حداقل مناسبات سیاسی ۱۰ سال آینده جمهوری اسلامی در همین گروه بندی جناح‌ها، گروه‌ها و این اتفاقات شکل گرفت. در واقع کف گیر خورد ته دیگ و ته‌دیگ‌ها بالا آمد.

دبیرکل جماران در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آیا می‌توان رشد تولید و مهار تورم را با ایده‌هایی به جز نگاه نئولیبرالی به سرمایه‌های موجود و نیروی انسانی محقق کرد، گفت: ما در حال حاضر غرق در ساختاری با عنوان دولت ملت در حال پیشبرد جامعه هستیم. اگر این پیش‌فرض‌ها را بپذیریم که نظام سرمایه داری خود را فرافکنی کرده و ما ذیل سیستم تعریف شده‌ایم، پس یکسری اقتضائات بر ما ورود دارد. اما باید در نظر بگیریم ذهنیت جامعه ایرانی از قدیم به دنبال ایجاد امپراطوری و تمدن‌سازی بوده و فرقی ندارد که جمهوری اسلامی باشیم یا هخامنشی؛ در هر صورت مستقل بودیم هرچند ذیل جامعه جهانی در حال حرکت باشیم. پس باید بدانیم که می‌شود ذیل همین جامعه جهانی بود، اما مفهوم عدالت اجتماعی را بازتعریف کرد، نیازی نیست در مواجهه با مسائل سمت نگاه آمریکایی برویم. نمی‌شود به سمت تئوری‌های غربی حرکت کنیم و تئوری‌های بومی را اجرا نکنیم. چرا باید روی ریلی حرکت کنیم که طبقات پایین و متوسط جامعه را درگیر بقا کنیم که با اسلام، مهوری اسلامی و حتی مدل بومی ایرانی نسبیتی ندارد؟

منبع : ایسنا