زنان چگونه می‌توانند باعث رشد معنوی خانواده شوند؟
همه ما از دوران کودکی خاطرات زیادی از ماه رمضان داریم، از خوراکی‌های سفره‌های افطار و سحر تا نماز جماعت، نقش اصلی در همه اینها مادر‌ها بودند.
خاطراتی که همه ما از ماه مبارک رمضان داریم، حتی آن موقع‌هایی که کودک بودیم و روزه بر ما واجب نشده بود؛ از اشتیاق بیدار شدن برای سحر و نشستن پای سفره افطار است و ما را سر شوق می‌آورد، فارغ از سختی‌های این ماه و برهم خوردن نظم زندگی‌مان.
حالا هم بعد از گذشتن این همه سال، رمضان هنوز یک سبک منحصربه‌فرد برای خودش دارد، یک سبک شخصی که محال است در ماه‌های دیگر تکرار شود، از سفره‌های خوشمزه و خوراکی‌هایی که فقط مخصوص این ماه است و یکسال منتظرشان هستیم تا حال معنوی و عبادتی که یکسال آینده ما را تضمین می‌کنند.
در این بین نقش زنان و مادران خانواده، مثل ناخدایی است که سکان کشتی را به دست گرفته‌اند و باید این کشتی و سرنشینان آن را با ساحل امن و آرامش روحی و جسمی اعضای خانواده برساند. یکی از وظایف پررنگی که این ناخدایان دارند تدارک سفره‌های خوشرنگ افطار است در شرایطی که ضعف روزه بر آنها غلبه کرده و اهالی خانه یا خواب‌اند یا گوشه‌ای نشسته‌اند و منتظر افطار هستند.
آنها پای اجاق گاز می‌ایستند که افطار خانواده را آماده کنند و یا نیمه شب که همه خوابند مادر و زن خانه به فکر سفره‌ای با غذای خوب برای سحری است تا روزه فشار کمتری به فرزندان بیاورد و حتی در این شرایط به فکر ناهار بچه کوچک خانه که روزه کله‌گنجشکی گرفته هم است.
پای ثابت همه اینها مادر و زن خانه است و مثل یک مامور وظیفه شناس و کاربلد حواسش جمع است. علاوه بر اینها پهن کردن سفره‌های افطاری فامیلی، نذری‌هایی که همسایه‌ها می‌آورند و... زنان نقش پررنگ و اصلی را ایفا می‌کنند.
بانوی الگو در خانه، باید ارزش‌های این ماه را بداند
در واقع همه ما، رمضان را در قامت مادر و همسر خانه می‌شناسیم، این بانوان تلاش می‌کند این ماه علاوه بر یک واجب شرعی و سفره‌های خوشرنگ، ارزش‌های معنوی آن هم در بین خانواده حفظ شود. اما برای حفظ این ارزش‌های معنوی که مهم‌تر از ارزش مادی آن است، لازم است زنان خانه؛ نکاتی را بدانند تا در این مسیر بهترین تاثیر را داشته باشند.
سیده فاطمه فاضلی، فعال فرهنگی درباره نقش زنان در تاثیرپذیری معنوی ماه رمضان می‌گوید: بانوان باید شناخت و باور کامل نسبت به ارزش‌های این ماه داشته باشند و در کنار مطالعه عمیق، توانایی تشریح آن را هم داشته باشد. اما نکته مهم آن است که خود فرد عمل کننده به صحبت‌هایش باشد و خانواده اعمالش را به صورت عملی ببینند تا او را به عنوان الگویی کامل بپذیرند. در چنین حالتی نیاز به تحمیل ارزش‌ها نیست و افراد خانواده تبدیل به یک عمل کننده قهار خواهند شد.
فاضلی به ارزش عبادات اشاره می‌کند که نه تنها در ماه مبارک رمضان بلکه در ماه‌های دیگر هم جریان دارد و می‌گوید یک مادر برای ترویج این ارزش می‌تواند با برگزاری دوره‌های تلاوت قرآن و نماز جماعت در خانه فضا‌های معنوی در خانه ایجاد کند. مهم‌ترین عمل در این ماه استغفار است و وظیفه ترویج و گسترش آن بر عهده مادر است و در رابطه با این حدیثی داریم «هزاران هزار نفر در شب‌های ماه مبارک رمضان از آتش جهنم رهایی پیدا می‌کنند.» وظیفه مادر تبیین این احادیث بین اعضای خانواده است.
مسئله مهم بعدی تقویت تقوا و پاک شدن از نفس است؛ یک مادر می‌تواند به عزیزانش بیاموزد که در این ماه مبارک دشمنی، کینه، بد دهانی، تهمت و غیبت را کنار بگذارند و به آنها یادآور شود همانطور که در برابر خوردن صبر پیشه می‌کنید در برابر گناهان هر چند کوچک هم می‌توانید مقاومت نشان دهید.
او درباره نقش زنان در همراهی و همدلی خانواده توضیح می‌دهد: مسئله بعدی همدلی و محبت در ماه مبارک رمضان است که کمک به دیگران چه به صورت انفاق و چه به صورت صدقه و زکات و فطریه و کفاره، از جمله آنهاست؛ همانطور که یک مادر بهترین‌ها را برای خانواده خود می‌خواهد، افراد دیگری را هم به اندازه بضاعتش در این وعده شریک کند و سنت توزیع افطاری را فرهنگ سازی کند؛ یک زن همچنین می‌تواند زکات طلای خود را در این ماه مبارک حساب و به دست مستمندان برساند.
کودکان را با خود همراه کنیم
در آستانه شب‌های قدر هستیم. در این شب‌ها هم مادران و بانوان نقش دوچندانی دارند، زیرا هم باید خودشان به عبادت بپردازند و هم کودک و نوجوان‌شان را همراه خود ببرند و حواس‌شان به آنها باشد.
برخی از مادران به علت شلوغی مراسم و مشکلاتی که ممکن است برای فرزند به وجود بیاید ترجیح می‌دهند در منزل این شب‌ها را احیا بگیرند؛ اما مادر آینده‌نگر بخاطر کمی سختی، فرزندش را از این برنامه تربیتی مفید و موثر محروم نمی‌کند، زیرا به نظر بسیاری از کارشناسان این مراسم در شکل‌گیری شخصیت و آینده تربیتی آنها بسیار مفید و موثر است.
علی سعیدی، روانشناس تربیتی در گفت و گویی در اینباره با تأکید بر جنبه‌های اجتماعی مراسم این شب‌ها بیان می‌کند: حضور در مراسم شب‌های قدر برای کودکان آموزنده و پرورش دهنده است و احساس تعلق به جمع را در آنها افزایش می‌دهد. این حضور جنبه معنوی و اجتماعی دارد و می‌تواند خاطرات خوبی را در ذهن کودکان بر جای بگذارد. درست مانند مراسم محرم که بیشترین خاطرات کودکی همه، زنجیرزنی و سینه زنی است. علاوه بر آن از آنجا که پدر و مادر قوی‌ترین و اثرگذارترین افراد زندگی کودکان هستند، رفتار آنها هم بر کودکان اثرگذار است. وقتی کودک می‌بیند که قوی‌ترین افراد زندگی‌اش، در برابر قدرت و منبعی عظیم و بزرگ خواهش‌ها و تقاضاهایشان را مطرح می‌کنند و به او توکل می‌کنند، یاد می‌گیرد که در این دنیا تنها نیستند و در حوادث و مشکلات زندگی پیش‌رو می‌تواند با آن منبع ارتباط داشته باشد.
کارشناس تربیتی توضیح می‌دهد: اگر کودکان همراه مادر و سایر اعضای خانواده به مساجد و مراسم دینی بروند، برکات زیادی شامل حال خانواده می‌شود و اثرات مفید تربیتی بر فرزندان خواهد گذاشت. کودکی که در این گونه مجامع و در محیطی سرشار از ذکر خدا، آیات قرآن و دعا رشد پیدا کند، بی‌شک از آن تأثیر می‌گیرد. ضمن اینکه افراد حاضر در این محل‌ها عموماً انسان‌هایی متقی، خداترس و با ایمان هستند و از این جهت می‌توانند الگوی خوبی برای فرزندان باشند. علاوه بر آن حضور در این مکان‌ها و فضا‌های مذهبی سبب می‌شود هنگام ورود کودک به سنین بحرانی نوجوانی و جوانی، این گونه محیط‌ها عامل بازدارنده قوی و قابل اطمینانی برای کنترل بحران‌های جسمانی و روانی بلوغ او باشند. همچنین این مراسم معنوی، محیطی امن و پر از آرامش و آسایش روحی را برای نوجوانان فراهم می‌کنند تا این دوران را با دشواری کمتری بگذرانند و در کنار آن به تعالی و عروج معنوی دست پیدا کنند.
سعیدی با اشاره به جاذبه این مراسم می‌افزاید: شاید کودکان قبل از حضور در مراسم شب‌های قدر، با انواع سرگرمی‌های حقیقی یا مجازی مشغول باشند و آن سرگرمی‌های آنی را لذت بخش بدانند، اما با ایجاد انگیزه توسط خانواده علی‌الخصوص مادران، می‌توان آنها را با خود در این مراسم همراه کرد. حتی شروع رفتن به این مراسم می‌تواند با انگیزه‌های بیرونی باشد، مثلاً همراه با جایزه‌ای کوچک یا تشویق کلامی این کار صورت پذیرد. وقتی کودکان وارد آن مراسم بشوند و کودکان دیگر را ببینند و در آن فضا و آرامش قرار گیرند، سبب تقویت حضور و رفتار‌های بعدی خواهد شد.
زن در نهادینه ارزش و ضد ارزش نقش دارد
زن در خانواده به علت پیوند عاطفی مادر با سایر اعضای خانواده نقش مهم و پررنگی دارد. هرچه این پیوند عمیق‌تر و زن بیشتر محور آرامش خانواده باشد، این تاثیرگذاری افزایش می‌یابد. زنان توانایی سوق دادن خانواده به سمت ارزش‌ها یا ضد ارزش‌ها را دارند، اگر زنان به این ماه و فضایل آن ایمان داشته باشد و آنها را بدانند، می‌توانند در برنامه‌های خانواده از تغذیه و خواب گرفته تا فعالیت‌های معنوی این ماه، تاثیر بگذارند.
منبع: فارس
