مردم ترکیه امروز یکشنبه پای صندوق‌های رأی رفته اند. آنان در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۲ برای انتخاب رئیس جمهور و نمایندگان پارلمان رأی دادند، اما حالا قرار است شهردارانی را برگزینند که دوران مسئولیت آنها ۵ ساله است و از بسیاری جهات، اهمیت رقابت احزاب برای این مسابقه بزرگ، کمتر از انتخابات پارلمان نیست.

اردوغان در انتخابات سال گذشته، وعده داده بود که هر چه زودتر به بحران اقتصادی خاتمه داده و تورم را پایین می‌آورد. اما از آن زمان تاکنون، شرایط برای مردم ترکیه سخت‌تر شده و دلار ظرف یک سال از ۲۱ لیره به ۳۲ لیره رسیده است. ولی مشخص نیست که این متغیر مهم، تا چه اندازه بر نتایج رقابت احزاب، اثر بگذارد. البته گفته می‌شود که اردوغان درباره نتایج انتخابات نگران است و اگر شهر‌های مهمی همچون استانبول و آنکارا، تحت کنترل شهرداران مورد حمایت او نباشند، مسیر پیش رو برای دولت و حزب حاکم دشوار خواهد بود.

۶۲ میلیون شهروند واجد شرایط رأی دادن

در حال و هوای ماه مبارک رمضان و در روز تعطیلی یکشنبه، انتظار می‌رود که این بار نیز میزان مشارکت بالایی در انتخابات ترکیه ثبت شود. اما با توجه به شرایط فصلی، اختلاف افق و ساعت غروب آفتاب، زمان رأی‌گیری در ۳۲ استان شرقی ترکیه، یک ساعت زودتر از سایر استان‌ها خواهد بود. اما کل زمان رأی‌گیری در همه استان‌ها بدون امکان تمدید، ۹ ساعت تمام خواهد بود.

بر اساس قوانین ترکیه، «نهاد عالی انتخابات» (YSK) بالاترین دستگاه متولی امور انتخاباتی این کشور است که مستقل از دولت و وزارت کشور است. این نهاد اعلام کرده که ۶۱ میلیون و ۴۴۱ هزار و ۸۸۲ نفر از شهروندان ترکیه، واجد شرایط رأی دادن هستند. یک میلیون و ۳۲ هزار و ۶۱۰ نفر از شهروندان بالای ۱۸ سال، برای اولین بار در این انتخابات رأی می‌دهند. ۳۴ حزب سیاسی کوچک و بزرگ ترکیه، در ۸۱ استان این کشور، در انتخابات امروز رقابت می‌کنند و تعداد ۲۰۶ هزار صندوق در سراسر کشور مستقر می‌شود.

از مجموع ۸۱ استان ترکیه، مراکز ۳۰ استان این کشور، به عنوان شهرداری کلانشهر شناخته می‌شوند که با توجه به بودجه و اعتبارات بالا، برای همه احزاب اهمیت بیشتری دارند و احزاب مختلف، تلاش می‌کنند که تعداد بیشتری از کلانشهر‌ها را فتح کنند.

معمولاً شمارش آرا در ترکیه با سرعت بالا صورت می‌گیرد، اما بعید نیست که این بار هم در برخی حوزه‌های انتخابیه حساس، اختلاف و اشکال پیش آید. در انتخابات سال ۲۰۱۹ میلادی، حزب عدالت و توسعه شاکی شد و اعلام کرد که در شمارش آرای استانبول، تخلف روی داده است. اردوغان که نمی‌توانست قبول کند که رفیق نزدیک او بن علی ییلدرم نخست وزیر اسبق ترکیه از اکرم امام اوغلو شکست خورده، خواهان ابطال نتایج شد. نهاد عالی انتخابات نیز زیر فشار سیاسی حزب حاکم، این درخواست را پذیرفت و رأی به تکرار انتخابات داد. اما در انتخابات بعدی، امام اوغلو آرای بیشتری گرفت و شهردار شد. در نتیجه پیش بینی می‌شود که این بار نیز در مورد شمارش آرا در استانبول، آنکارا و حتی در ازمیر، حواشی جدیدی مطرح شود.

چرا شهرداری‌ها برای احزاب ترکیه مهم هستند؟

شهرداران در نظام سیاسی – اجرایی ترکیه، اختیارات قابل توجهی دارند و احزابی که می‌توانند کنترل شهرداری‌ها را در اختیار بگیرند، ابزار و امکانات متعددی برای تقویت پایگاه سیاسی و اجتماعی خود، در اختیار دارند. از این گذشته، رسیدن به پست شهرداری به ویژه در کلانشهر‌های ترکیه، تمرین حساس و مهمی برای برجسته شدن نام سیاستمدارانی است که می‌خواهند در آینده، وزیر و رئیس جمهور شوند.

خود رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه نیز، روزگاری شهردار استانبول بوده و در همان مدتی که این پست را در اختیار داشت، توانست خود را به مردم ترکیه معرفی کند و بعد‌ها به مقام نخست وزیری و ریاست جمهوری برسد. این قاعده برای مخالفین نیز صدق می‌کند و اردوغان که حالا برای سومین بار متوالی، رئیس جمهور ترکیه شده، تمایل ندارد که شهر‌های مهم و استراتژیک ترکیه، به دست شهردارانی بیفتد که پیرو رویکرد سیاسی احزاب مخالف او هستند.

زمانی که در سال ۲۰۱۹ میلادی، چندین شهرداری مهم و به ویژه شهرداری‌های آنکارا، استانبول و آدانا به دست مخالفان افتاد، عملاً موجی از تضعیف پایه‌های اجتماعی حزب عدالت و توسعه آغاز شد و پس از آن رویداد مهم، مخالفان توانستند مانع از چندین پروژه کلان اردوغان شوند. یکی از این پروژه‌ها، احداث گذرگاه آبی جدید برای عبور کشتی‌ها از دریای سیاه به استانبول، مرمره، اژه و دریای مدیترانه بود که با مخالفت قاطعانه اکرم امام اوغلو، عملاً امکان اجرا نیافت و در نتیجه دولت و حزب حاکم از آورده پیش بینی شده چند میلیارد دلاری این پروژه محروم ماندند.

بازی پیچیده در استانبولِ مه آلود

کلانشهر ۱۴ میلیون نفری استانبول، به عنوان قلب گردشگری، تجارت و تحولات فرهنگی و ورزشی ترکیه شناخته می‌شود. اغلب برند‌ها و هلدینگ‌های بزرگ ترکیه در استانبول هستند و اردوغان بار‌ها در سخنرانی‌های خود به این نکته اذعان کرده «هر که استانبول را ببرد، تمام ترکیه را برده و هر که در استانبول شکست بخورد، در سراسر ترکیه شکست خواهد خورد». این سخن او، گویای این واقعیت است که شهردار استانبول، چنان پست و جایگاه مهمی است که حتی وقتی که دولت و پارلمان در اختیار حزب حاکم باشد باز هم بدون استانبول، احساس می‌کند چیزی مهمی را از دست داده و نمی‌تواند به شکل آسوده خاطر، برنامه‌های خود را پیش ببرد.

در ۵ سال گذشته، شهرداری استانبول در دست اکرم امام اوغلو بوده و شواهد نشان می‌دهد که او محبوبیت قابل توجهی نزد مردمان این شهر دارد. او به عنوان نامزد مورد حمایت حزب جمهوری خلق به میدان آمده که قدیمی‌ترین حزب ترکیه است. حزبی با ۱۰۱ سال سابقه و رویکرد سیاسی و فکری لائیک و کمالیستی، تمام توان خود را برای حمایت از امام اوغلو به کار گرفته و در طرف مقابل، حزب عدالت و توسعه نیز مراد کوروم را نامزد کرده که قبلاً در کابینه اردوغان وزیر مسکن، شهرسازی و محیط زیست بوده و در دوران زلزله، کارنامه قبال قبولی داشته است.

حالا اغلب نظرسنجی‌های میدانی، حاکی از احتمال پیروزی امام اوغلو است. اما اغلب آگاهان سیاسی می‌گویند، رقابت در این شهر، درست مانند حال و هوای مه آلود صبحگاهی که پل عظیم استانبول را در بر می‌گیرد؛ مبهم و نامعلوم است. چرا که امام اوغلو، این بار برخلاف رقابت سیال ۲۰۱۹ میلادی، از حمایت میلیونی کرد‌های مقیم استانبول برخوردار نیست و برخی دیگر از احزاب مخالف نیز، نامزد‌هایی به میدان فرستاده‌اند که باعث سرشکن شدن آرا خواهند شد.

پیش بینی می‌شود در صورت پیروزی مراد کوروم در استانبول، اردوغان و حزب عدالت و توسعه، امکان و مجال بیشتری داشته باشند تا برنامه‌های سیاسی و اقتصادی خود را به شکل تمامیت خواهانه پیش ببرند و حتی از بابت نتایج انتخابات سال ۲۰۲۸ میلادی نیز تا حد زیادی آسوده خاطر شوند. اما در آنکارا، شرایط به نفع منصور یواش نامزد مورد حمایت حزب جمهوری خلق است. حال باید دید نتایج رقابت امروز به کجا خواهد کشید و تا چه اندازه بر تحولات آتی ترکیه اثر می‌گذارد.

منبع: مهر