چهار قمر بزرگ مشتری دیگر فقط لکه‌های تار نیستند.

به نقل از اسپیس، «گالیلئو گالیله» (Galileo Galilei) ستاره‌شناس ایتالیایی، قمر‌های گانیمد، کالیستو، اروپا و آیو را در سال ۱۶۱۰ کشف کرد که توضیح می‌دهد چرا آنها قمر‌های گالیله نامیده می‌شوند. ما در ۴۰۰ سال گذشته اطلاعات بسیاری را درباره این اجرام عجیب آموخته‌ایم که به لطف نما‌های ثبت‌شده با تلسکوپ و تصاویر نزدیک به‌دست‌آمده از فضاپیما‌هایی مانند کاوشگر «جونو» (Juno) ناسا حاصل شده‌اند.

در واقع، جونو اخیرا دو پرواز را از نزدیک قمر آیو انجام داد که فعال‌ترین جرم آتشفشانی در منظومه شمسی است. داده‌های حاصل از این پرواز، دانشمندان را شگفت‌زده کردند.

«اسکات بولتون» (Scott Bolton) پژوهشگر ارشد جونو گفت: آیو مملو از آتشفشان است و ما تعدادی از آنها را کشف کردیم. همچنین، ما نما‌های نزدیک و اطلاعات دیگری را از یک دریاچه گدازه‌ای به طول ۲۰۰ کیلومتر موسوم به «لوکی پاترا» (Loki Patera) به دست آوردیم. جزئیات شگفت‌انگیزی درباره این جزایر وجود دارد که نشان می‌دهد آنها در میان یک دریاچه ماگمایی پر از گدازه داغ قرار گرفته‌اند. انعکاس تماشایی ثبت‌شده با فضاپیما‌های ما از دریاچه نشان می‌دهد که بخش‌هایی از سطح آیو مانند شیشه صاف هستند و شیشه‌های آتشفشانی «ابسیدین» (Obsidian) روی زمین را یادآوری می‌کنند.

جونو طی دو پرواز که در دسامبر ۲۰۲۳ و فوریه ۲۰۲۴ انجام داد، به فاصله حدود ۱۵۰۰ کیلومتری از سطح چرخان آیو رسید. اعضای گروه ماموریت، داده‌های پرواز را در یک انیمیشن پردازش کردند که منظره خیره‌کننده‌ای را از ماه ارائه می‌دهد.

اعضای گروه ماموریت گفتند: نقشه‌هایی که اخیرا با داده‌های جونو ایجاد شده‌اند، نشان داده‌اند که سطح آیو نسبت به سایر قمر‌های گالیله صاف‌تر است و قطب‌های آیو سردتر از مناطق عرض جغرافیایی میانی آن هستند.

جونو اخیرا با استفاده از دستگاه «رادیومتر مایکروویو» (MWR) خود، اطلاعات جالبی را نیز در مورد قطب‌های مشتری جمع‌آوری کرده است که از جمله آنها می‌توان به تفاوت میان طوفان‌های جذاب قطب شمال این غول گازی اشاره کرد.

«استیو لوین» (Steve Levin) دانشمند پروژه جونو در «آزمایشگاه پیش‌رانش جت» ناسا گفت: شاید بارزترین نمونه از این نابرابری را بتوان با طوفان مرکزی در قطب شمال مشتری یافت. این به وضوح در تصاویر فروسرخ و نور مرئی قابل مشاهده است، اما ردپای پرتو مایکروویو آن به اندازه سایر طوفان‌های نزدیک نیست. این به ما می‌گوید که ساختار زیرسطحی آن احتمالا بسیار متفاوت از طوفان‌های دیگر است.

گروه جونو در حال یادگیری بیشتر درباره فراوانی آب در مشتری هستند. آنها به دنبال دریاچه‌ها و رودخانه‌های جاری نیستند، بلکه مولکول‌های اکسیژن و هیدروژن را در جو ضخیم آن جست‌وجو می‌کنند. این کار به دنبال ماموریت مدارگرد گالیله ناسا انجام می‌شود که کار خود را با یک شیرجه مرگبار عمدی در جو مشتری در سال ۱۹۹۵ به پایان رساند.

بولتون گفت: گالیله کار علمی شگفت‌انگیزی را انجام داد، اما داده‌های آن به قدری با مدل‌های ما از فراوانی آب مشتری فاصله داشتند که ما حس زدیم مکان نمونه‌برداری‌شده توسط آن ممکن است خارج از محدوده باشد. در هر حال، پیش از جونو نمی‌توانستیم آن را تایید کنیم. اکنون با نتایج جدید به دست‌آمده از داده‌های MWR دریافتیم که فراوانی آب در نزدیکی استوای مشتری تقریبا سه تا چهار برابر فراوانی آن در خورشید است. این نتیجه به طور قطع نشان می‌دهد که محل ورود کاوشگر گالیله، یک منطقه خشک و بیابانی غیرعادی بوده است.

اگرچه هنوز پرسش‌های بسیاری درباره چگونگی شکل‌گیری مشتری وجود دارد، اما دانشمندان همچنان بر داده‌های به‌دست‌آمده از ماموریت گسترده جونو تکیه می‌کنند. پرواز بعدی این کاوشگر از نزدیک مشتری که شصت و یکمین پرواز است، در ۱۲ مه انجام خواهد شد.