سیاوش آریا فعال و پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی در فارس با انتشار تصاویری از بنای «چهارصفۀ نادری» در روستای دوسیران اظهار کرد: روستای دوسیران یکی از روستا‌های کوهستانی است که در آن ۷ بنای تاریخی نامدار به «چهارصُفه» وجود دارد که همگی به ثبت ملی رسیده است، اما به جز ۲ تا از این بنا‌های «چهارصُفه» درِ همگی بسته است.

او ادامه داد: همچنین در چندین دهۀ گذشته و زمانی ناروشن، روی همۀ بنا‌های «چهارصُفه»، خانه‌های مردم روستا ساخته شده است که یکی از آسیب‌های بزرگ به این بنا‌های تاریخی به شمار می‌رود.

آریا افزود: در این میان، بنای نامدار به «چهارصُفۀ نادری» که مالک خصوصی دارد و دارای سنگ نبشته‌ای (کتیبه) در بالای تاق ورودی بنای آن نیز است، در بدترین شرایط نگهداری و حفاظتی به سر می‌برد و به زباله دانی تبدیل شده است.

پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی در فارس تصریح کرد: همچنین درون یکی از اتاق‌های این بنای تاریخی، کَند و کاو‌های غیرمجاز افراد سودجو برای یافتن گنجی نمایان است که آسیب‌های برگشت ناپذیری را بر جای گذاشته است.

او بیان کرد: مرمت‌های غیراصولی و شلخته‌ای که در نمای بنای سنگی و بیرون عمارت «چهارصُفۀ نادری» انجام گرفته، از دیگر مشکلات این یادمان تاریخی است.

آریا اظهار کرد: از طرفی، لکه‌های تیره و مشکی رنگ، که هم به سبب روشن کردن آتش در گذشته و هم به بر اثر رِخنۀ رطوبت است، چهرۀ این یادگار ملی، تاریخی و فرهنگی را خدشه دار کرده و آسیب‌های فراوانی به آن رسانده و صحنه‌ای بسیار زشت و زننده با بوی بد و آزاردهنده برجای گذاشته است.

گچ بری‌های چهارصفۀ نادری فرو ریخته است

او افزود: یکی از آسیب‌های بنای «چهارصُفۀ نادری» فرو ریختن گچ بری‌های زیبای آن است که بخشی به علت گذشت زمان و عوامل طبیعی رخ داده و بخش دیگری از آن به علت عوامل انسانی روی داده است و بیشتر گچ بری‌ها با طرح‌ها و نقش‌های ایرانی بسیار زیبا که همگی متعلق به دورۀ ایلخانی است بر روی زمین فرو ریخته و بیشتر تزئینات به کار رفته در بنا از میان رفته و نابود شده است.

فعال میراث فرهنگی در فارس اضافه کرد: همچنین رها شدن بنا و بی توجهی به آن سبب شده است که یکی از ارزشمندترین یادمان‌های ملی و تاریخی در بدترین شرایط حفاظتی قرار گرفته و روز به روز به نابودی نزدیک‌تر شود.

پژوهشگر تاریخ ایران و میراث فرهنگی به نقل از علی رضا جعفری زند، باستان شناس با گرایش دورۀ تاریخی اظهار کرد: «بنا‌های چهارصُفه» همگی مربوط به دورۀ اسلامی است که برای اجرای آئین‌های مذهبی همانند تصوف پدید آمده است و بیشتر آن‌ها از سدۀ چهارم به بعد شکل گرفته اند. 

او افزود: بنا‌های «چهارصفه» در روستای دوسیران، تاریخی میان سدۀ چهارم تا هفتم قمری را دارند که گچ بری‌های بنا مربوط به دورۀ ایلخانی است و چیزی که امروز نمایان است و می‌بینیم تاریخی کهن‌تر از سدۀ چهارم اسلامی ندارد و نمی‌توان آن را به دورۀ ساسانیان نسبت داد. از سویی، نیاز به یادآوری است که بیشتر بنا‌های سدۀ چهارم قمری از دورۀ آل بویه و دیلمیان، بسیار همانند یادمان‌های ساسانی هستند و برخی از پژوهشگران و نویسندگان به سبب پیروی این بنا‌ها از شیوۀ معماری دورۀ ساسانیان، آن‌ها را به اشتباه به این دوره نسبت می‌دهند.

 بنای «چهارصُفه» در شمال روستای دوسیران و در بلندای ۸۹۳ متری از سطح دریا قرار دارد. روستای دوسیران یک منطقۀ کوهستانی در بخش کوهمره نودان شهرستان کوه چنار و در شمال غربی شهرستان کازرون واقع شده است. مالکیت این بنا خصوصی و در اختیار غلام حسین نادری است.

لکه های تیره و مشکی رنگ بر اثر آتش سوزی بر گچ بری های بنای چهارصفه نادری

گچ بری های بنای تاریخی چهارصفه که در حال نابودی است

وضعیت بنای چهارصفه نادری در روستای دوسیران

پسماندهای رها شده در بنای چهارصفه نادری

شرایط و وضعیت بنای چهار صفه

بنای جدیدتر که روی چهار صفه در روستای دوسیران ساخته شده است

حفاری غیرمجاز در درون یکی از اتاق های بنای چهارصفه

سقف بنای تاریخی چهارصفه

سنگ حوضچه ای شکلِ بنای چهارصفه که مربوط به مراسم آئینی صوفیان بوده و رها شده است

سنگ نبشته بالای در ورودی بنای چهارصفه نادری در روستای دوسیران

وضعیت گچ بری های بنای چهارصفه که در حال از میان رفتن است

گچ بری های بنای تاریخی چهارصفه که در حال نابودی است

گچ بری های بنای تاریخی چهارصفه که در حال نابودی است

گچ بری های بنایی که بر روی بنای چهارصفه و در زمان های بعدی ساخته شده است

رخنه نم و رطوبت به درون بنای چهارصفه

ورودی بنای چهارصفه که مرمت های غیراصولی بر روی آن انجام شده است

وضعیت غم بار درون بنای چهارصفه نادری در روستای دوسیران

وضعیت درون بنای چهارصفه نادری در روستای دوسیران