کلاهک مرگ (آمانیتا فالوئیدس) یک نوع قارچ سمی است که پس از مصرف، فرد را دچار علائم گوارشی می‌کند و ممکن است چند ساعت بعد بهبود یابد، اما غافل از آنکه روی کبد عوارض ایجاد می‌کند و به مرور باعث زردی و خونریزی کبد می‌شود که دیگر اقدامات درمانی جوابگو نیست.

همه ساله با آغاز فصل بهار و بهبود شرایط مساعد در رشد قارچ‌های خود رو با موجی از مسمومیت‌های اتفاقی ناشی از مصرف قارچ‌های سمی مواجه هستیم که منجر به فوت، نارسایی کبد و بستری شدن بسیاری از افراد شده است.

همین چند روز پیش در روز‌های پایانی فروردین بود که قارچ سمی ۶ عضو خانواده نهاوندی را راهی بیمارستان کرد و پنج نفر از آنها زن و یک نفرشان مرد بودند که سه نفرشان سرپایی مداوا شدند و سه نفر دیگر به علت مشکلات شدید گوارشی بستری شدند.

سازمان اورژانس کشور، هشتم اردیبهشت با اعلام رشد سه برابری مسمومیت با قارچ وحشی نسبت به پرهیز از مصرف قارچ در طبیعت هشدار داد و از مسمومیت ۵۳ نفر در بازه زمانی هشتم فروردین تا پنجم اردیبهشت ۱۴۰۳ در کشور خبر داد و اعلام کرد که ۱۴ نفر از این مسمومان همچنان بستری و تحت نظر هستند.

فارس، لرستان و کرمانشاه بیشترین مسمومان با قارچ وحشی

طبق اعلام این سازمان، استان‌های فارس با ۱۶، لرستان با ۱۲ و کرمانشاه با ۱۰ نفر بیشترین مسمومان با قارچ وحشی را در کشور داشته‌اند که هیچ یک از آنها، جان خود را از دست نداده است.

همین که فصل بهار و پاییز آغاز می‌شود و بارندگی‌ها افزایش می‌یابد، زمان مناسبی برای رویش قارچ‌های سمی فراهم می‌شود و از سویی دیگر نیز شمار بازدیدکنندگان از طبیعت و تفریح در ارتفاعات و دشت‌ها به دلیل طروات بهاری هم بیشتر می‌شود و بسیاری از مردم در حین گشت در طبیعت از گیاهان و سبزی‌ها خود رو برداشت می‌کنند و در این میان بسیاری هم ترغیب می‌شوند از قارچ‌های خود رو در طبیعت برداشت کنند.

بیشترین مسمومیت ناشی از قارچ‌های سمی در مناطق غربی، کوهستانی یا مرطوب کشور به ویژه استان‌های کرمانشاه، آذربایجان غربی، لرستان، گلستان، کردستان، لرستان، همدان، قزوین و چهارمحال و بختیاری است.

بسیاری از مردم به دلیل لذیذ بودن قارچ و همین طور خواص غذایی آن از ضرر و خطر سمی بودن آن غافل می‌شوند و با مصرف مقداری اندک از آن دچار مسمومیت‌های شدید و گاهی هم مرگ می‌شوند؛ از اینرو، از مصرف قارچ‌های خود رو به خصوص قارچ‌هایی که در کنار تنه درختان می‌رویند یا قارچ‌های فله‌ای جمع‌آوری شده توسط افراد بومی باید خودداری شود، زیرا شناسایی انواع قارچ از انواع سمی آنها تن‌ها بر اساس خصوصیات ظاهری مانند شکل، رنگ، بو، قوام و مزه مشکل است و فقط متخصصان و کارشناسان مجرب قارچ شناسی و گیاه شناسی امکان شناسایی انواع سمی را دارند.

با قدری دقت و هشدار‌های لازم و پرهیز از مصرف قارچ‌های خود رو می‌توان جلوی این نوع مسمومیت‌ها و احتمالا مرگ‌ها را گرفت و بهتر است که در رسانه‌ها در این باره اطلاع رسانی شود همچنین می‌توان با پخش بروشور یا نصب بنر در مناطقی که مستعد رشد این نوع قارچ‌ها هستند مردم را از خطر مصرف آن آگاه کرد.

از سویی دیگر با انتشار مطالبی در زمینه عوارض و علائم مصرف قارچ‌های سمی در مراکز درمانی به‌خصوص در مناطق کوهستانی و شهرستان‌ها، کارکنان بخش بهداشت و درمان هرچه سریعتر این نوع مسمومیت‌ها را تشخیص دهند و درمان کنند تا زمان طلایی برای نجات یک انسان از دست نرود.

سمی بودن قارچ از طریق ظاهر آن قابل تشخیص نیست

رئیس مرکز کنترل کیفی آزمایشگاه‌های سازمان پزشکی قانونی کشور در گفتگو با خبرنگار ایرنا گفت: ظاهر و شکل قارچ‌های سمی مثل قارچ‌های خوارکی است و اصلا از طریق ظاهر و شکل قارچ، سمی بودن آن قابل تشخیص نیست و افراد عادی نمی‌توانند سمی بودن آن را تشخیص دهند.

دکتر مریم اخگری با بیان اینکه حدود پنج هزار نوع قارچ در طبیعت وجود دارد، افزود: مصرف حدود ۱۰۰ نوع از آن برای انسان سمی است.

سال گذشته حدود ۷۰۰ نفر به دلیل مصرف قارچ‌های خود رو و سمی مسموم شدند که برخی از آنها نیز فوت کردند

وی ادامه داد: در بهار و پاییز به دلیل تغییرات آب و هوایی همچنین تشدید بارش‌ها و فراهم بودن رطوبت، زمان مناسب برای رشد و تکثیر بیشتر قارچ‌ها است و از سویی هم هموطنان دراین فصول بیشتربرای تفریح و گردش به طبیعت می‌روند و احتمالا با رشد قارچ‌ها مواجه می‌شوند و شاید هم از آن برداشت کنند و فکر کنند که خوراکی است.

عضو هیات علمی سازمان پزشکی قانونی با اشاره به اینکه آمار مجزایی از مرگ‌های ناشی از مصرف قارچ‌های سمی در دست نیست و این نوع مرگ‌ها در ردیف مسمومیت‌ها دسته بندی می‌شوند، گفت: سال گذشته حدود ۷۰۰ نفر به دلیل مصرف قارچ‌های خود رو و سمی مسموم شدند که برخی از آنها نیز فوت کردند.

به هیچ عنوان از قارچ‌های خود رو مصرف نشود

عضو هیات علمی سازمان پزشکی قانونی تاکید کرد: هموطنان به هیچ عنوان از قارچ‌های خودرو مصرف نکنند.

وی ادامه داد: هیچ نوع فرآوری قارچ مانند پختن، کباب، آب پز و سرخ کردن موجب از بین رفتن سم در قارچ سمی نمی‌شود و اگر هنگام تفریح در دشت یا ارتفاعات متوجه رویش قارچ شدند از چیدن و مصرف آن خودداری کنند، زیرا مصرف آن عوارض جبران ناپذیری دارد.

هیچ نوع فرآوری قارچ مانند پختن، کباب، آب پز و سرخ کردن موجب ازبین رفتن سم در قارچ سمی نمی‌شود

۹۰درصد مسمومیت‌ها با قارچ شدید است

رئیس مرکز کنترل کیفی آزمایشگاه‌های سازمان پزشکی قانونی گفت: ۹۰ درصد مسمومیت‌ها با قارچ شدید است و علائم مسمومیت شامل دو مرحله است؛ در مرحله اول که از چهار ساعت تا ۱۲ ساعت بعد از مصرف قارچ سمی است و فرد دچار تهوع، استفراغ، ضعف و بی‌حالی و درد شکم می‌شود و در مرحله دوم وقتی علائم تا ۲۴ ساعت ادامه یابد و تشدید شود و به دنبال آن سطح هوشیاری کاهش می‌یابد و سم، کبد و کلیه را درگیر کرده است.

وی ادامه داد: در این مرحله، ممکن است مسمومیت موجب پیوند کبد یا حتی مرگ فرد شود، اما اگر فرد مسموم سریع به مراکز درمانی ارجاع شود و درمان و حمایت‌های لازم انجام شوند امکان نجات وی وجود دارد.

عضو هیات علمی سازمان پزشکی قانونی گفت: حتما خانواده‌ها در مصرف قارچ توجه ویژه‌ای به سالمندان و کودکان داشته باشند و قارچ‌های پرورشی و با مجوز وزارت بهداشت استفاده کنند و به شدت از مصرف قارچ به صورت فله‌ای پرهیز کنند.

اگر فرد مسموم سریع به مراکز درمانی ارجاع شود و درمان وحمایت‌های لازم انجام شوند امکان نجات وی وجود دارد. اخگری در مورد مراحل درمان فرد مسموم با قارچ تاکید کرد: مانند همه مسمومیت‌ها، خارج کردن ماده سمی در اولویت است و اگر مسمومیت شدید باشد نیاز به شست و شو نیز هست، اما اگر مسموم دچار کاهش سطح هوشیاری شده است به هیچ وجه وادار به استفراغ نشود و باید سریع به مرکز درمانی منتقل شود.

وی در توضیح اینکه برخی افراد بعد مصرف قارچ خود رو دچار بی‌حالی و علائم دیگر می‌شوند، اما آن را به علائم طبع سرد قارچ ربط می‌دهند و اعتنایی برای مراجعه به پزشک نمی‌کنند و علایم را جدی نمی‌گیرند، تاکید کرد: نوع طبع خوراکی‌ها و غذا‌ها مربوط به علم سنتی است، اما آنچه در مصرف قارچ خود رو موجب بروز علائم بی‌حالی می‌شود، طبع سرد نیست بلکه سم موجود درآن است که اگر به آن توجه نشود ممکن است این سم جذب بدن و اندام‌هایی مثل کلیه و کبد شود و عوارض جبران ناپذیری در پی داشته باشد.

منبع: ایرنا