کارگاه بین‌المللی «فیلمسازی واقعیت مجازی تعاملی؛ فرصت‌های جدید در تولید خلاقانه فیلم کوتاه» با همکاری انجمن سینمای جوانان ایران و موسسه فرهنگی یونس امره ترکیه روز پنجشنبه ۲۰ اردیبهشت‌ با حضور کنان سوباشی مدرس دانشگاه استانبول -جراح پاشا در موزه سینما برگزار شد.

در ابتدای این کارگاه جاوید سبحانی به نمایندگی از انجمن سینمای جوانان ایران گفت: انجمن به‌عنوان متولی فیلم کوتاه در کشور بر آن شده است تا نگاه ویژه‌ای به کاربرد فناوری‌های نوین در سینما داشته باشد از همین رو قرار است در چهل‌ویکمین جشنواره فیلم کوتاه تهران دو بخش ویژه به واقعیت مجازی و هوش مصنوعی اختصاص داده شود. ما قدم‌های اولیه را در این مسیر برمی‌داریم و برگزاری این کارگاه هم در همین راستاست.

سپس کنان سوباشی مدرس دانشگاه استانبول گفت: پیش از هر چیزی می‌خواهم از موسسه یونس امره و انجمن سینمای جوانان ایران تشکر کنم که این فرصت را فراهم کردند و خوشحالم امروز در ایران ارائه این موضوعات را تجربه می‌کنم. باید بگویم من ۴ سال است که دارم روی مسأله ساخت فیلم به وسیله واقعیت مجازی کار می‌کنم و این موضوع بخشی از تز دکترای من است.

وی بیان کرد: امیدوارم در مناطقی از جهان که سینمای سنتی رایج است، فرآیند فیلمسازی با فناوری جدید همراه شود. در معرفی خودم باید بگویم من لیسانس و فوق‌لیسانس سینما دارم و سال‌های طولانی در یکی از بزرگترین کانال‌های ترکیه در زمینه ساخت فیلم و سریال فعالیت داشته‌ام، در طول زندگی آکادمیک خودم هم همیشه در زمینه سینما و آینده سینما فعالیت داشته‌ام و همین موضوع را در دانشگاه استانبول هم تدریس می‌کنم.

سوباشی در ادامه عنوان کرد: ما گاهی برای روایت برخی موضوعات در سینما سراغ تکونولوژی می‌رویم ولی گاهی تکنولوژی موضوعات جدید را برای ما به همراه می‌آورد، اما سوالی که بار‌ها پیش آمده این است که اساسا سینما چیست؟

بعد از آنکه برخی از حاضران به این سوال پاسخ دادند، سوباشی مطرح کرد: همه مواردی که گفتید درست است، اما پاسخ‌های شما از نگاه سنتی به سینما نشات می‌گیرد، ولی مواردی که در ادامه توضیح خواهم داد مسایلی هستند که پاسخ‌های شما را تخریب می‌کنند، چون گاهی خراب کردن و از نو ساختن، می‌تواند بیش از اصلاح نتیجه بدهد.

این مدرس دانشگاه در ادامه اظهار کرد: به طور کلی سینما «هنر شکستن زمان به بخش‌های کوچک» است در حالی که در زندگی عادی این امکان وجود ندارد. یکی از سوالاتی که من به دنبال پاسخش بودم این بود که آیا ممکن است سینمای دیگری وجود داشته باشد یا نه؟ آیا ممکن است روایت جدیدی وجود داشته باشد یا نه؟

سوباشی توضیح داد: سینمای موجود، سبکی از روایت دارد، اما می‌توانیم در سینمای دیگری با لحن جدید شروع به روایت کنیم. گرچه ما فکر می‌کنیم واقعیت مجازی چیز جدیدی است، اما در واقع اینطور نیست، در گذشته هم وجود داشته است و ابزار‌هایی برای متفاوت دیدن بوده‌اند. مثلا عینک‌هایی در دهه ۱۹۵۰ بوده است که می‌شد تصاویر متفاوتی را از طریق آنها دید و حالا هم عینک‌های واقعیت مجازی تقریبا با همان شکل و شمایل طراحی شده‌اند. طبق تحقیقات شرکت سونی در آینده لنز‌های کوچکی ساخته خواهد شد که می‌توانیم داخل چشم بگذاریم و دیگر از این عینک‌های غول‌پیکر برای استفاده از واقعیت مجازی خلاص شویم.

وی اظهار کرد: به طور کلی فناوری‌های جدید دو چیز را نابود می‌کند؛ یکی صحنه‌های بزرگ برای تولید و دیگری تغییر روش‌های موجود برای فیلمسازی. به این صورت که از رهگذر اولی ما می‌توانیم در یک اتاق باشیم، اما یک فیلم تعاملی بسازیم و از رهگذر دومی هم می‌توانیم در اتاق خودمان باشیم، اما فیلم مکانی را که تا حالا به آنجا نرفته‌ایم، ضبط کنیم.

این مدرس دانشگاه عنوان کرد: شما در روش سنتی یک دوربین دارید و از کوچه و خیابان فیلم می‌گیرید، اما در روش نوین، هوش مصنوعی به ما می‌گوید دیگر نیاز به این کار نیست بلکه شما می‌توانید در خانه بمانید و همان تصاویر را ضبط کنید، اما سوال من این است که با این روش، چه چیزی تغییر می‌کند؟ مهمترین تغییر این است که این روش ارتباط فیلمسازی با واقعیت را از بین می‌برد. وقتی ما یک فیلم ایرانی را که به روش سنتی ساخته شده است، می‌بینیم، تصاویر مرتبط با کوچه و خیابان را واقعی می‌دانیم و دوست داریم بیایم و از نزدیک آنها را ببینیم ولی اگر هوش مصنوعی چنین تصاویری را تولید کند دیگر ماهیت سندیت و مستند بودن را از سینما گرفته‌ایم.