آب‌انبار ابوالفتح خوانی بستک که در فاصله نزدیک از کاروانسرایی با همین نام قرار گرفته است به‌دلیل تعریض جاده توسط مسئولین شهری تخریب شد. مردم محلی می‌گویند، مسئولان میراث‌فرهنگی پیش از تخریب این اثر تاریخی هیچگونه اقدامی در جهت حفظ بنا انجام نداده‌‌اند و پس از تخریب نیز واکنشی از سوی آن‌ها مشاهده نشد. این درحالی است که جاده تاریخی لار به بندرلنگه دارای تعداد زیادی آثار تاریخی از جمله کاروانسرا و آب‌انبار است که از گذشته تاکنون به مسافران و کاروان‌ها خدمات ارائه می‌دادند.

آب انبار ابوالفتح خوانی یکی از آثار دوره قاجار محسوب می‌شد که در کنار کاروانسرای ابوالفتح خوانی یک مجموعه تاریخی را در مسیر تجاری لار به بندر لنگه را تشکیل داده بودند. هر چند که این مجموعه تاریخی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت نرسیده اما در بین مردم بستک بسیار شناخته شده هستند. اهمیت این مجموعه به‌قدری برای مردم بستک مهم بود که پیشتر برای احداث جاده لار به بستک با اینکه بین دو بنا فاصله افتاد اما نه کاروانسرا و نه آب‌انبار در طرح جاده‌سازی تخریب نشدند.

اما حالا به دلیل تعریض و دوبانده شدن جاده لار به بندرلنگه با درنظر گرفتن آب‌انبار به عنوان یک بنای بی‌ارزش و بی‌هویت مسئولان تصمیم گرفتند این بنای تاریخی را برای همیشه حذف کنند به‌طوری که هم‌اکنون هیچ اثری از آن باقی نمانده است.

«علی‌اسدی» باستان‌شناس و هیات علمی دانشگاه هنر شیراز که ۵ فصل کار میدانی و مطالعاتی در بستک انجام داده است در این رابطه به ایلنا می‌گوید: جاده تاریخی لار به بندر لنگه دربرگیرنده بخش مهمی از آثار و بناهای تاریخی غرب هرمزگان است و این آثار شامل آب انبارها و کاروانسرها و به طور کلی آثاری می‌شود که برای ارائه خدمات به کاروان‌ها ساخته شده بودند.

به گفته این باستان‌شناس، تخریب این آثار درواقع باعث از بین بردن شواهد موجود در این جاده تاریخی می‌شود و این شیوه برخورد با آثار و بناهای تاریخی یک ضایعه بزرگ برای میراث‌فرهنگی غرب هرمزگان محسوب می‌شود.

او در پاسخ به این پرسش که آیا مسئولان میراث‌فرهنگی بستک و هرمزگان اقدامی در جهت حفظ بنا انجام داده‌اند، ادامه می‌دهد: تاجایی که اطلاع دارم مسئولان میراث‌فرهنگی در جریان طرح تعریض جاده و تخریب آب‌انبار بودند و جلساتی هم داشته‌اند اما اینکه با تایید میراث‌فرهنگی بوده و یا خیر را اطلاعی ندارم. اما آنچه مشخص است با تخریب این اثر تاریخی ضعف میراث‌فرهنگی استان هرمزگان در نگهداری و حفاظت از بناهای تاریخی کاملا مشهود است چراکه هیچگونه اقدامی عملی از سوی آن‌ها صورت نگرفته و حتی یک اعتراض یا خبری در رسانه‌ها دیده نشده است.

این استاد دانشگاه که در سال ۱۳۸۵ شهرستان بستک را به‌طور کامل مورد بررسی‌های باستان‌شناسی قرار داد و چند مقاله به همراه کتاب بررسی باستان‌شناختی شهر بستک منتشر کرده است، تاکید می‌کند: بستک به لحاظ تاریخی یکی از غنی‌ترین شهرهای غربی استان هرمزگان است در واقع به همین دلیل بررسی‌های باستان‌شناسی از دهه‌های گذشته در این منطقه صورت گرفت به‌طوری‌که هم‌اکنون چندین مقاله به همراه کتاب بررسی باستان‌شناختی شهر بستک نیز منتشر شده است.

او می‌گوید: شواهد باستان‌شناختی سکونت انسان در بستک دستکم از دویست هزار سال قبل تا دوره قاجار موجود است و قوی‌ترین دوره تاریخی در این شهرستان که شواهد آن نیز ثبت و ضبط شده مربوط به دوره ساسانی است. درحال‌حاضر آثار بسیاری از محوطه‌ها و دژهای ساسانی در شهرستان بستک وجود دارد که یکی از این محوطه‌های ارزشمند تنب پرگان است که یک بنای مدور آیینی منحصربه‌فرد است.

او همچنین به آثار دوره اسلامی شهرستان بستک اشاره می‌کند و می‌افزاید: دوره تاریخی دیگری که در شهرستان بستک بسیار اهمیت دارد آثار سده‌های متاخر اسلامی است که هم‌اکنون سیما و منظر شهری بستک با آثار این دوره شناخته می‌شود.

به گفته این باستان‌شناس، منظر فرهنگی شهرستان بستک عمدتا از آب انبارهایی با گنبدهای مخروطی شکل به صورت مجموعه یا تک بنا تشکیل شده که در بخش‌های مختلف شهرستان بستک پراکنده‌اند. همچنین مساجد قدیمی و کاروانسراهای قدیمی از جمله آثار تاریخی این شهرستان به‌شمار می‌روند که با از بین رفتن آن‌ها درواقع اثر دیگری از آثار دوره اسلامی باقی نمی‌ماند و بستک هویت فرهنگی خود را از دست می‌دهد.

اسدی با تاکید براینکه طرح‌های توسعه‌ای و عمرانی نباید بخشی از میراث‌فرهنگی را تخریب کند، ادامه می‌دهد: بستک با پشتوانه تاریخی غنی و طبیعت و فرهنگ مردمی بی‌نظیر یک منزلگاه برای گردشگری ایران است با از بین بردن مواریث فرهنگی این منطقه این شهر با تمام قابلیت‌های فرهنگی و گردشگرپذیر تبدیل به یک شهر گذری می‌شود.

منبع: ایلنا