لباس‌های محلی علاوه بر آنکه نشان دهنده اصالت، تمدن و هویت شهر‌های مختلف کشور هستند؛ با توجه به اینکه در هر منطقه بر اساس اقلیم و شرایط جغرافیایی همان نقطه طراحی شده است، می‌توانند ویژگی‌های منحصر به فردی داشته باشند چنانچه لباس عرب‌زبانان حاشیه خلیج فارس و شهر‌های جنوبی کشور کاملا متفاوت از لباس‌های ساکنان استان‌های شمالی است. هرچند که وجود رنگ‌های متنوع در این پوشش‌ها یکی از نقاط اشتراک لباس اقوام مختلف است. 

البته آنچه که در سال‌های اخیر بیش از گذشته به چشم می‌آید، استفاده کمتر از لباس‌های محلی است تا جایی که پوشیدن این نوع لباس را محدود به مناسبت‌های خاص کرده است. روندی که بیم آن می‌رود در صورتی که آن را جدی نگیریم سبب فراموشی بیشتر لباس‌های محلی هر منطقه فرهنگی کشور شود. 

بر همین اساس در پرونده‌ای قصد داریم  با عنوان «فرهنگ پوشاک اقوام ایرانی» به معرفی لباس‌های محلی اقوام مختلف کشور بپردازیم. آنچه در ادامه می‌خوانید معرفی پوشش عرب‌زبانان ایرانی در خوزستان است که البته انتخاب این پوشش در زندگی روزمره به‌خصوص در میان جوانان کمتر دیده می‌شود.

«ثوب» یا «دشداشه» رایج‌ترین پوشاک عرب‌ها برای مردان است. آنها این لباس بلند را به همراه دستاری به عنوان «گتره» که بر سر می‌گذارند، می‌پوشند. دشداشه لباسی است یکسره و بلند تا مچ پا و معمولاً سفید رنگ برای اینکه در تابستان‌های گرم منطقه، خنک باشد. این لباس در دو نوع عراقی (یقه‌دار) و خلیجی یا اماراتی (بدون یقه) وجود دارد.

از دیگر لباس‌های اعراب «بشت» یا «خاچیه» است که از جنس نخ پشمی نازک تهیه شده و روی دشداشه می‌پوشند. نوع دیگری از «بشت» به نام «مزویه» شناخته می‌شود که جنس آن از پشم ضخیم است که در زمستان‌ها می‌پوشند. حاشیه‌های «مزویه» را با استفاده از تور‌های طلایی‌رنگ حاشیه‌دوزی می‌کنند.

«چفیه» یا «کوفیه» بخشی دیگری از لباس مردم این منطقه است؛ نوعی سربند که روی سر گذاشته می‌شود تا از سر، چشم و دهان در برابر آفتاب محافظت کند. برای نگه‌داشتن چفیه روی سر نیز از حلقه‌ای سیاه‌رنگ به عنوان «عقال» استفاده می‌کنند. معمولا سادات از «چفیه»‌های مشکی یا سبز و دیگر افراد از رنگ‌های سفید یا ترکیب سفید و سیاه استفاده می‌کنند. البته برخی هم چفیه را روی سر نمی‌بندند و آن را دور گردن یا روی شانه می‌گذارند.

یکی از شاخصه‌های پوشاک زنان عرب شالی است سیاه رنگ که با عنوان «شیله» شناخته می‌شود. یک روسری نازک از جنس ابریشم یا نخ خالص که سر و سینه را می‌پوشاند. این روسری با قلابی از جنس طلا یا نقره به نام جُلاب روی سر محکم می‌شود. «فوطه» و «جز» از گونه‌های شیله هستند.

چادری که زنان عرب‌زبان در مناطق جنوبی کشور به سر می‌کنند با چادر سایر نقاط متفاوت است. در دو طرف شانه‌های این چادر که آن را «عبا» می‌نامند، بریدگی‌هایی وجود دارد که دست از آن خارج می‌شود. زنان عرب معمولا زیر عبا لباس بلندی به نام «نِفنوف» به تن می‌کنند. شلوار زنان عرب نیز «الباس» نام دارد که فرقی با شلوار‌های معمولی دیگر اقوام ایرانی ندارد به‌جز این‌که در برخی مناطق پاچه‌ی شلوار تنگ و در بعضی مناطق گشاد دوخته می‌شود.

زنان میانسال نیز از «عُصابه» در پوشش خود استفاده می‌کنند. «عُصابه» پارچه‌ای سیاه رنگ از جنس ابریشم یا کتان است. در این حالت شیله زیر عصابه قرار می‌گیرد. معمولا در مراسم‌های عزاداری اکثر زنان از «عُصابه» استفاده می‌کنند و برای نشان دادن غم و اندوه خود روی آن مقداری گِل می‌مالند. اندازه عصابه به عواملی مانند سن، قشر اجتماعی و سادات بودن زنان وابسته است. درواقع هرچه سن زن بیشتر باشد یا متعلق به طبقه‌ی اجتماعی بالاتری بوده یا از خاندان سادات باشد، به دور‌های عصابه افزوده می‌شود. عصابه‌های بزرگ‌تر نشان‌دهنده منزلت اجتماعی فرد است.

«پوشیه» نیز در گذشته بخشی از پوشش زنان عرب بود که این روز‌ها کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. جنس آن از حریر است و به صورت توری بافته می‌شود. در میان زنان عرب خالکوبی دست‌ها و قسمت‌هایی از صورت به‌ویژه پیشانی و چانه، با توجه به شکل خاص آن به نوعی کنار پوشش آنها دیده می‌شود که مخصوص زنان عربی است که ازدواج کرده باشند.

منبع: ایسنا