محسن جوهری، رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی صنعت CNG در نشست تخصصی صنعت CNG، گفت: CNG در دهه ۸۰ شمسی توانست مانع از موفقیت تحریم‌های امریکا علیه امنیت انرژی ایران شود و یکی از سریع‌ترین و مطمئن‌ترین راهکار‌ها برای قطع وابستگی به واردات بنزین است، امروز با وجود ۲۵۰۰ جایگاه، ظرفیت عرضه روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب CNG معادل ۵۰ میلیون لیتر بنزین را داریم، اما متأسفانه بیش از نیمی از این ظرفیت خالی است.

او گفت: در دهه اول توسعه CNG، تعداد جایگاه‌ها در مقابل تعداد خودرو‌ها کم بود و در دهه گذشته، تعداد خودرو‌ها نسبت به تعداد جایگاه‌ها متناسب نبود و نیاز به افزایش تعداد خودرو‌های گازسوز برای بهره‌گیری از این ظرفیت بزرگ داریم، اما به دلیل سیسات‌های نادرست دولت‌ها، این ظرفیت مغفول مانده است.

وی افزود: در سال گذشته در مجموع ۸ میلیارد مترمکعب عرضه CNG در کشور داشتیم که این مقدار سال به سال در حال کاهش است و سهم CNG از سبد انرژی بخش حمل‌و نقل سال به سال کاهش می‌یابد که این تهدید بزرگی برای امنیت انرژی کشور است.

وی خاطرنشان ساخت: به نظر میرسد برخی تصمیم سازان حوزه انرژی به بهانه ناترازی گاز موافق توسعه سی ان جی نیستند، در حالیکه سوخت سی ان جی به دلیل اینکه کمتر از ۳ درصد از گاز تولیدی کشور را مصرف میکند هیچ تاثیری در تشدید ناترازی گاز ندارد و ناترازی گاز فقط در فصل زمستان وجود دارد که با مدیریت مصرف در بخش خانگی و تجاری امکان جبران ناترازی گاز وجود دارد.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد فقدان یک متولی توانمند دولتی برای حوزه CNG در کشور یکی از دلایل مهم بی توجهی به پتانسیل سوخت پاک و ارزان CNG در تصمیم گیری‌های کلان کشور در حوزه انرژی می‌باشد به این دلیل که بعد از گذشت ۲۰ سال از ورود سوخت CNG به سبد سوخت خودرو‌های سبک کشور هنوز هم  ساختار سازمانی در حد یک مدیریت طرح زیر مجموعه شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی باقی مانده است و  امیدواریم در دولت چهاردهم راهکار مناسبی برای ارتقا سازمانی متولی CNG کشور  اتخاذ گردد.

جوهری با بیان اینکه باور سودده‌بودن جایگاه‌های CNG باور غلطی است که با هزینه‌های بالای جایگاه‌داری در تضاد است، گفت: برای پاسخگویی به هزینه‌ها، امیدوار به تعیین منصفانه حق‌العمل جایگاه‌ها هستیم.

وی ادامه داد: متأسفانه تعیین حق‌العمل غیرمنصفانه منجر شده توسعه جایگاه‌های CNG متوقف شود، اگرچه در برخی شهرها، جایگاه‌هایی با ظرفیت ۳۰ درصدی در حال فعالیت هستند، اما در کلانشهرها، همچنان نیازمند احداث جایگاه‌های جدید هستیم.

رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی صنعت CNG خاطرنشان کرد: محدودیت کشور برای صادرات گاز طبیعی و عدم تحریم پذیری صادرات بنزین، گازوئیل و گاز مایع، از عواملی است که توسعه CNG را الزامی می‌کند، چرا که هرچه استفاده بیشتری از CNG در بخش حمل‌و نقل داشته باشیم، سوخت مایع بیشتری صرفه‌جویی می‌شود و می‌توانیم برای صادرات تخصیص دهیم.

وی افزود: در کشور ما مصرف خودرو‌های بنزینی و گازوئیلی، چندبرابر متوسط جهانی است و تنها راهکار مهار مصرف سوخت مایع، تبدیل این خودرو‌ها به دوگانه‌سوز CNG است.

جوهری با اشاره به آلایندگی بالای هوا در فصول سرد سال به ویژه در کلانشهر‌ها گفت: توسعه CNG تأثیر مستقیم بر کاهش آلایندگی هوا در شهر‌های بزرگ و کلانشهر‌ها دارد.

نیمی از ظرفیت عرضه CNG خالی است

در ادامه این نشست، جان محمدی دبیر و عضو هیات مدیره انجمن صنفی CNG کشور با بیان اینکه "شاهد افزایش بیش از ۱۰۰ درصدی نرخ قطعات جایگاه‌های CNG و افزایش شدید قیمت تعمیرات و نگهداشت تجهیزات جایگاه هستیم"، گفت: این در حالی است که عمده جایگاه‌ها با عمر بالای ده سال فرسوده شده و نیاز به بهسازی دارند و این مسئله از مشکلات مهم در عرضه CNG است.

وی افزود: متأسفانه طی سنوات گذشته کارمزد‌ها متناسب با افزایش هزینه‌ها، افزایش نیافته و در نتیجه با زیان انباشته در جایگاه‌های عرضه مواجه‌ایم و با این میزان افزایش کارمزد سالانه، بهره‌برداری از جایگاه‌ها با مشکل مواجه شده است.

جان‌محمدی با بیان اینکه "هم‌اکنون حدود ۲۵۰۰ جایگاه عرضه CNG در کشور داریم که از این تعداد ۱۳۰ جایگاه مالکیت کاملاً خصوصی دارد"، گفت: سهم ۴ تا ۵ درصدی مالکیت خصوصی جایگاه‌های عرضه نشان می‌دهد که فعالیت فعالان خصوصی در این عرصه، سودآور نیست و به طور متوسط سالانه ۴ درصد بازگشت سرمایه در بخش جایگاه‌داری داریم که رقمی بسیار پایین است.

این عضو انجمن صنفی CNG کشور تصریح کرد: این مسائل درحالی است که جایگزینی مصرف سوخت CNG به جای بنزین در خودروها، فرصت مهم و یکی از راهکار‌های مهم جلوگیری از افزایش بی‌رویه مصرف بنزین و قطع وابستگی کشور به واردات بنزین است.

وی افزود: قانون توسعه CNG در دوره قبلی مجلس به تصویب رسید، اما اقدامات دولت قبل و دولت فعلی، دست‌کم تا به امروز تأثیر چندانی در توسعه این صنعت و افزایش مصرف CNG نداشته است که یکی از دلایل مهم آن عدم توجه به مشکلات صنعت CNG در دو بخش عرضه و تقاضا است.

جان‌محمدی با اشاره به اینکه حدود ۴۴ درصد از ظرفیت فعلی عرضه CNG کشور استفاده می‌شود و حدود نیمی از این ظرفیت بلااستفاده مانده"، گفت: با رفع مشکلات این صنعت، به‌راحتی می‌توان مصرف روزانه CNG‌کشور را دوبرابر میزان فعلی کرد و به همان اندازه از مصرف بنزین کاهش داد.

وی ادامه داد: در حال حاضر حدود ۲۰ تا ۲۱ میلیون مترمکعب به صورت روزانه مصرف CNG داریم و جایگاه‌های عرضه به واقع در فعالیت خود، ایثارگرانه در حال کار هستند که با وجود تمامی مشکلات و زیان انباشته، عرضه روزانه حدود ۲۴ میلیون مترمکعب CNG بدون اختلال در حال انجام است.

ظرفیت ارزش آفرینی ۱۰ میلیارد دلاری CNG در هر سال

در ادامه این نشست، محمودیان، مدیر اجرایی اتحادیه سوخت‌های جایگزین با بیان اینکه "۲۰ سال است که وارد صنعت CNG شده‌ایم"، گفت: از سال ۱۳۸۲ فرآیند تبدیل خودرو‌ها آغاز شد و تا سال ۱۳۸۹ شاهد رشد سالانه ۱۰۰ درصدی در تبدیل خودرو‌ها به دوگانه‌سوز و توسعه CNG بودیم تا اینکه در سال ۱۳۸۹ به دلایل نامشخص، قیمت عرضه CNG رشدی ۸ برابری داشت و این تصمیم عجیب، تأثیر خود را بر توسعه CNG گذاشت.

وی افزود: متأسفانه CNG در دولت‌های مختلف دچار سیاست‌زدگی شده و هر دولتی با CNG سیاسی برخورد کرده، مدیران خوب جابه‌جا شده‌اند و بعضا کل سیاست‌گذاری تغییر کرده است.

محمودیان با بیان اینکه بر اساس تحقیقات کارشناسی ژاپن و نروژ در ایران، CNG راهکار نجات انرژی کشور است، گفت: امروز جایگاه‌های CNG با ۳۰ درصد ظرفیت در حال کار هستند و برای بقا باید منتظر تعیین کارمزد‌ها باشند، درحالی که این صنعت می‌توانست مولد اقتصادی بخش انرژی کشور باشد.

وی ادامه داد: CNG سالانه بابت مصرف روانه ۲۳ میلیون مترمکعبی، ۵ میلیارد دلار به جیب دولت واریز می‌کند، این درحالی است که کل سهم CNG از گاز کشور تنها ۳ درصد است، یعنی اگر این ۳ درصد به ۶ درصد برسد، درآمدزایی صنعت CNG و ارزش آفرینی آن به ۱۰ میلیارد دلار می‌رسد.

مدیر اجرایی اتحادیه سوخت‌های جایگزین و معاون اتاق اصناف ایران در خصوص دلایل وقوع حوادث در جایگاه‌های CNG گفت: بیش از ۹۰ درصد حوادث تا امروز مربوط به خودرو‌های تولید کارخانه‌ای بوده و دلیل عمده حوادث نیز فرسودگی، خوردگی و پوسیدگی مخازن است.

وی افزود: عمر مفید مخازن CNG پانزده سال است و امروز بر اساس محاسبات صورت گرفته، نزدیک به ۲ میلیون خودرو تاریخ انقضای مخازنشان گذشته که از این تعداد حدود ۳۸۰ هزار خودرو اقدام به تعویض مخازن کرده‌اند، در واقع حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار خودرو با مخازن فرسوده در حال تردد هستند.

محمودیان خاطرنشان کرد: از راهکار‌های کلیدی، استفاده از دوربین‌های پلاک‌خوان در جایگاه‌های عرضه است که آمار خودرو‌های تبدیلی که درجایی به عنوان خودرو‌های دوگانه‌سوز ثبت نشده‌اند، بدست آید؛ همچنین پلیس می‌تواند با استفاده از اطلاعات سامانه سیمفا و اطلاعات خودرو‌های کارخانه‌ای که در اختیار دارد، برای خودرو‌هایی که فاقد معاینه فنی هستند، پیامک اخطار ارسال کند.

وی ادامه داد: براساس مصوبه دولت، از تاریخ سوم خرداد ۱۳۹۸ به ازای هر مترمکعب CNG فروخته شده به مردم، ۳۹۲ ریال اضافه دریافت شده تا در صندوقی برای هوشمندسازی جایگاه‌ها، انجام بازرسی فنی و ارتقای کیفیت و تعویض مخازن فرسوده صرف شود که این مبلغ تا امروز به حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان رسیده که ظرفیت خوبی برای هزینه در این بخش است.

محمودیان با بیان اینکه "درحالی که جهان به سمت توسعه استفاده از CNG حرکت می‌کند ما از این ظرفیت بزرگ غافلیم"، گفت: گزدش مالی صنعت CNG در سال ۲۰۲۲ در جهان بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار بوده که بر اساس برنامه‌های توسعه ای، این گردش مالی تا سال ۲۰۳۲ به ۲۲.۵ میلیارد دلار در سال خواهد رسید.

وی افزود: ایتالیات و فرانسه برنامه‌ریزی کرده‌اند که تا سال ۲۰۳۵ ظرفیت فعلی CNG خود را دو برابر کنند، همچنین در کشور‌های پاکستان، هند، برزیل و آرژانتین توسعه صنعت CNG به صورت جدی در حال انجام است.

سالی ۸ میلیارد دلار ناترازی سوخت داریم

در ادامه این نشست، حمید قاسمی ده چشمه معاون سابق شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی اظهار داشت: در ۳ سال گذشته متأسفانه بر سر صنعت CNG جفا شده و این صنعت دچار ناملایمتی‌ها و بی‌مدیریتی‌ها شده و متأسفانه نتوانستند نقشی که قرار بود CNG در رفع ناترازی سوخت کشور ایفا کند را محقق کنند.

وی افزود: پروژه‌هایی که از قبل تعریف شده بود با عدم تحلیل درست، کنار گذاشته شد و متأسفانه از فرصت طلایی که برای کشور در توسعه منطقی بهینه‌سازی مصرف سوخت به‌وجود آمده بود استفاده نکردند.

قاسمی ده‌چشمه با بیان اینکه "تشدید ناترازی بنزین حاصل عدم توجه به توسعه صنعت CNG است"، گفت: امروز باید تقریبا یک‌سوم درآمد غذایی کشور را صرف تأمین بنزین کنیم، چه در قالب واردات و چه در قالب تهاتر، این ثروت کشور است که برای تأمین بنزین از دست می‌رود.

وی ادامه داد: بحث ۷ تا ۸ میلیارد دلار ناترازی سالانه سوخت است که بسیار ساده می‌شد با اتخاذ تصمیمات ساده‌تری کشور را به این لبه‌پرتگاهی که امروز قرار دارد، وارد نمی‌کرد.

معاون سابق شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی تصریح کرد: برای آینده کشور باید جایگزینی CNG با بنزین و گازوئیل را داشته باشیم و علاوه بر اینکه روی تکنولوژی مصرف سوخت خودرو‌ها کار کنیم، خودروسازان را ملزم به تولید خودرو‌های دوگانه‌سوز CNG کنیم.

وی افزود: ما خودرو‌هایی را شاهد هستیم که با یک‌بار سوخت‌گیری CNG حدود ۱۰۰۰ کیلومتر پیمایش داشت، پس می‌توان با توسعه CNG تحولی را در بخش حمل‌و نقل کشور رقم زد.

قاسمی ده چشمه با بیان اینکه باید قوانین روی رونق صنعت CNG تأکید کنند، گفت: افزایش مناسب کارمزد‌ها برای توسعه صنعت CNG بسیار مهم است چرا که جایگاه‌داران با هزینه‌های امروز جایگاه‌داری باید صرفه اقتصادی ادامه فعالیت در این عرصه را برای خود ببینند.

وی ادامه داد: باید رگولاتوری توسعه CNG را در شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی تقویت کنیم، عدم وجود متولی قوی در این عرصه، رهاشدن این صنعت و بخش‌های مختلف آن به حال خود است، چیزی که امروز شاهد آن هستیم از ضعف نظارت و راهبری در صنعت CNG حکایت دارد.

در ادامه این نشست، علی عباسی لرکی دبیرکل انجمن فرهنگ‌سازی و توسعه اقتصاد مقاومتی با سخنرانی خود در این نشست به اهمیت سوخت سی ان جی در حوزه انرژی به عنوان یکی از پیشران‌های مهم اقتصاد مقاومتی اشاره کرد و بر لزوم توسعه صنعت سی ان جی در دولت آینده تاکید نمود.

وی افزود: بر اساس الگوی مصرف که مقام معظم رهبری سیاست‌های آن را اعلام کردند، ما یکی از پرمصرف‌ترین کشور‌ها در بحث سوخت هستیم و برای بهینه‌سازی مصرف سوخت باید برنامه‌ریزی‌های مدون داشته باشیم.

عباسی لرکی خاطرنشان کرد: از راهکار‌های موثر برای مدیریت بهینه مصرف سوخت در بخش حمل‌و نقل، توسعه صنعت CNG است که این امر باید در دولت آینده، بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.

جایگزینی مصرف روزانه ۲۰ میلیون لیتر بنزین فقط با ۳ درصد گاز کشور

محمد صادق یاوری، کارشناس حوزه نفت و انرژی نیز با حضور در نشست صنعت CNG خاطر نشان ساخت: در صنعت CNG پتانسیل بسیار خوبی در کشور وجود دارد که خوشبختانه در حال حاضر با استفاده از این ظرفیت سوخت معادل ۲۰ میلیون لیتر بنزین خودرو‌های کشور با استفاده از کمتر از ۳ درصد گاز تولیدی کشور تامین می‌شود.

وی افزود: مزیت این سوخت عدم امکان قاچاق آن و کاهش آلودگی هوا است و توسعه این صنعت می‌تواند در کاهش مصرف بنزین و ناترازی آن موثر باشد.

عدم پرداخت روتین حق العمل جایگاه‌های CNG از مشکلات مهم جایگاه‌داران است

در این نشست، رضا نیکزاد عضو هیات مدیره انجمن سی ان جی کشور نیز با اشاره به چالش‌های فعالان صنعت سی ان جی، مهمترین چالش صنعت سی ان جی را کمبود تقاضا عنوان کرد که این چالش اقتصاد جایگاهداران را با مشکلات جدی مواجه نموده است.

وی افزود: عدم پرداخت روتین حق العمل جایگاه‌های سی ان جی توسط شرکت‌های گاز استانی نیز یکی از مشکلات مهم جایگاهداران است که امیدواریم با مذاکراتی که در این نشست با نماینده محترم شرکت ملی گاز صورت گرفت، این مشکل حل شود.