آیا آموزش مفاهیم اقتصادی به بچه‌ها لازم است؟ اگر پاسخ مثبت است از چه سنی باید مفاهیم مالی را به کودک خود آموزش دهیم؟ بهترین روش برای آموزش مدیریت مالی به کودک چیست؟ این‌ها فقط بخشی از سؤالات متعددی است که والدین در خصوص تربیت اقتصادی فرزندان خود مطرح می‌کنند. در صورتی که قرار است در آینده، کودک شما در مدیریت اقتصادی زندگی خود موفق عمل کند، باید از دوران کودکی به این موضوع اهمیت دهید. در این مقاله قصد داریم به معرفی چند راهکار مناسب برای آموزش مفاهیم اقتصادی به بچه‌ها بپردازیم پس با ما همراه باشید.

سن آغاز آموزش مفاهیم اقتصادی به بچه‌ها

واقعیت این است که نمی‌توان بازه سنی دقیقی را برای این مسئله تعیین کرد؛ چرا که کودکان از ویژگی‌های فردی متفاوتی در مقایسه با یکدیگر برخوردار هستند. اما روی هم رفته اگر قرار است به آموزش مدیریت مالی به کودک خود بپردازید، باید توجه داشته باشید که قبل از ۴ یا ۵ سالگی زمان مناسبی برای این منظور نیست. چرا که کودک شما درک درستی از موضوعات اقتصادی نخواهد داشت. لزومی هم ندارد که تا قبل از ۵ سالگی در این خصوص با او صحبت کنید. اما از ۵ سالگی به بعد می‌توانید کم کم شروع به توضیح دادن در خصوص برخی از موضوعات اقتصادی برای کودک خود کنید.

چه موضوعاتی در آموزش مفاهیم اقتصادی باید باشد؟

حال که سن و سال مناسب برای آموزش مفاهیم اقتصادی به بچه‌ها را شناختیم، باید در ادامه به این نکته اشاره کنیم که چه موضوعات اقتصادی را باید با بچه‌ها در میان بگذاریم. باید توجه داشته باشید که متناسب با حد درک و فهم بچه‌ها از موضوعات به ساده‌ترین شکل ممکن برخی از مفاهیم پایه‌ای را به آنها آموزش دهید. در همین راستا مهم‌ترین موضوعاتی که باید به فرزندان خود بیاموزید، عبارت‌اند از:

آدم‌ها چطور پول به دست می‌آورند؟

خیلی از بچه‌ها متوجه هستند که برای خرید اسباب بازی‌ها، لباس‌ها و ... باید پول پرداخت کرد؛ اما نمی‌دانند که این پول از کجا می‌آید؟ حتی برخی از آنها فکر می‌کنند که پول همیشه وجود دارد و به هر میزان که نیاز داشته باشند، به آن دسترسی خواهند داشت. والدین باید سعی کنند به فرزندان خود در این زمینه توضیح دهند. در واقع فرزند شما باید بداند که پول در ازای کار کردن به دست می‌آید.

یکی از موضوعات مهمی که در زمینه آموزش مفاهیم اقتصادی به بچه‌ها باید مورد توجه قرار بگیرد، روشن کردن مسئله محدودیت منابع مالی برای بچه‌ها است. کودک شما باید به خوبی بداند که هر چیزی را به هر قیمتی که اراده کند، نمی‌تواند در اختیار داشته باشد. برای آموزش این موضوع در زمان خرید خوراکی کودک را همراه خود ببرید. بودجه‌ای که برای خرید خوراکی کودک‌تان اختصاص داده‌اید را به طور شفاف به او توضیح دهید. در ادامه به او بگویید که با این پول می‌تواند تنها بخشی از خوراکی‌های مورد علاقه‌اش را تهیه کند.

در این شرایط کودک یاد می‌گیرد که با منابع مالی محدودی که در اختیار دارد، باید بین خوراکی‌های مورد علاقه‌اش اولویت بندی کند. این داستان و گزاره به ظاهر ساده بخش عمده‌ای مشکلات اقتصادی امروز جامعه ما را شامل می‌شود. به سادگی از کنار آن عبوری نکنید، زیرا با این کار هنر مدیریت منابع مالی را به فرزند خود آموزش می‌دهید. استفاده از بازی‌های آموزشی که با این هدف طراحی شده اند نیز توصیه میشود. برای مثال «بازی فکری پایاپای هوپا» با هدف آموزش نحوه‌ی داد و ستد به کودکان طراحی شده است. این بازی فکری کارتی برای کودکان ۷ سال به بالا مناسب بوده و فعالیت‌های اقتصادی را به آنها آموزش می‌دهد. طرح داستانی بازی به یک بازار قدیمی اشاره دارد که بازیکنان در آن به عنوان تاجران شهر به داد و ستد می‌پردازند. بازیکنان باید یکی از کارت‌های خود را با بالاترین امتیاز انتخاب کرده و کارت‌های دیگر را با اعضای دیگر بازی تعویض کند. بازی تا جایی پیش میرود که یک تاجر تمام کارت کالای مورد نظر خود را به دست آورده باشد. به این ترتیب کودک در میابد که در مواقع ضروری می‌تواند دست به داد و ستد زده و از منابع مالی محدود خود بهترین بهره را ببرد.

پس انداز کردن

هنر پس‌انداز کردن یکی از مهم‌ترین مهارت‌های اقتصادی است که هر فرد در طول زندگی به آن نیاز پیدا می‌کند. در زمینه آموزش مفاهیم اقتصادی به بچه‌ها حتما پس انداز کردن را با آنها تمرین کنید. کودک شما باید یاد بگیرد که هر مقدار سرمایه‌ای که در اختیار دارد، برای خرج کردن در امروز نیست. بلکه می‌تواند با ذخیره بخشی از آن پول، در آینده یک اقدام بزرگ انجام دهد. آموزش پس انداز کردن به کودکان کار دشواری نیست.

حتما یک یا چند قلک برای کودک خود تهیه کنید. هر قلک را با مشورت کودک به یک کار خاص اختصاص دهید. در ادامه به او توضیح دهید که با پس انداز کردن پول توجیبی‌هایی که می‌گیرد، می‌تواند فلان وسیله یا اسباب بازی مورد علاقه‌اش را تهیه کند. همچنین در زمانی که وسیله‌ای برای خانه خود تهیه می‌کنید هم به کودک‌تان توضیح دهید که آن را از محل پس اندازهایتان تهیه کرده‌اید. این کار تأثیر زیادی خواهد داشت. یکی از موثرترین بازی‌های فکری برای آموزش پس انداز کردن، بازی مشهور «مونوپولی» شناخته می‌شود. این بازی با افزایش دقت، تمرکز و هوش کودک، توانایی‌های اقتصادی را به او آموزش میدهد. همچنین این بازی قدیمی برای کودکان بالای هشت سال مناسب بوده و با ۲ الی ۸ بازیکن برگزار میشود. بازیکنان در طول بازی باید به صورت پنهانی بر روی خانه‌های شهری خیالی سرمایه گذاری کرده و منابع مالی خود را مدیریت کنند. کسی که بیشترین خانه را خریداری کرده و سود خوبی به جیب زده باشد، برنده‌ی بازی خواهد بود. در ورژن جدید بازی مونوپولی یک کارتخوان اسباب بازی نیز تعبیه شده که کودکان را با مفاهیم دیگر اقتصادی آشنا خواهد کرد.

خرید کردن را به بچه‌ها آموزش دهیم

در ادامه آموزش مدیریت مالی به کودکان، باید سعی کنید هنر خرید کردن را نیز به او یاد بدهید. چند مسئله مهم در هنگام خرید کردن وجود دارد که عبارت‌اند از:

- حتما به کودک خود آموزش دهید که برای خرید یک کالا، قیمت چند محصول مشابه را بررسی کند و بهترین گزینه را خریداری کند.

- به آنها یاد بدهید که کدام محصول را باید از کجا تهیه کنند تا قیمت آن مقرون به صرفه شود.

- جمع و تفریق اعداد را برای محاسبه مجموع هزینه خرید به او بیاموزید.

- این موضوعات را به طور طبیعی هنگامی که به خرید می‌روید، می‌توانید به فرزند خود آموزش دهید.

 اسراف نباید کرد

یکی از مشکلاتی که امروز جامعه ما به شدت با آن دست و پنجه نرم می‌کند، مسئله اسراف است. ما در زمینه‌های مختلف از مصرف منابع انرژی گرفته تا مواد غذایی به شدت مسرف هستیم. هزینه‌ها و خسارت‌های سنگینی هم از محل این اسراف‌ها به خانواده‌ها و کشور تحمیل می‌شود. سعی کنید از همان ابتدای دوره کودکی رفتار‌های مصرفی درست را به کودک خود بیاموزید. از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

-خاموش کردن چراغ‌های اضافی

-باز نگذاشتن زیادی آب در حمام در زمان شستشوی بدن

-پوشیدن لباس گرم در منزل در فصل سرد سال برای جلوگیری از هدر رفتن انرژی

-مصرف مواد غذایی به اندازه نیاز

تمام این رفتار‌ها در کاهش هزینه‌های جاری زندگی اثرگذار است. کودک شما اگر زندگی مبتنی بر صرفه جویی را یاد بگیرد، در بزرگسالی می‌تواند مدیریت مالی خوبی روی درآمد خود داشته باشد. برای آموزش مفاهیم اقتصادی به بچه‌ها سعی کنید از روش‌های تشویقی استفاده کنید تا توجه آنها بیشتر جلب شود.

 مضرات حرص و طمع

آز و طمع از خصلت‌های بد اخلاقی هستند که زندگی را به کام انسان تلخ کرده و از پیشرفت او جلوگیری می‌کنند. کودکان نیز رفتار‌های طمع کارانه مخصوصی را از خود نشان می‌دهند. برای مثال لحظه‌ای از عروسک خود جدا نمی‌شوند یا اسباب بازی‌های دیگران را تنها برای خود می‌خواهند. توصیه می‌شود در کنار آموزش مفاهیم اقتصادی به کودک، مفهوم طمع را نیز برای او شرح دهید. همچنین در مورد عواقب این صفت اخلاقی نیز با کودک خود صحبت کنید. به عنوان مثال، اشخاصی که همواره طمع می‌ورزند، به صفات اخلاقی منفی دیگری همچون دروغ، تجسس و… نیز دچار خواهند شد.

شما می‌توانید با قصه گویی مضرات حرص و طمع را برای فرزند خود توضیح دهید. همچنین بازی فکری مثل «نارو Cash and Guns» نیز برای آموزش مضرات طمع به کودک مناسب خواهد بود. بازی فکری رومیزی برای کودکان بالای ۱۰ سال مناسب بوده و مفاهیم اقتصادی همچون سود، تقسیم کردن پول و… را به آنها آموزش می‌دهد. در این بازی سارقان مسلح در این بازی دور هم جمع شده اند و اکنون باید پول و سودی که به جیب زده اند را بین خود تقسیم کنند. اما هر بازیکن در طول بازی طمع کرده و هیچ کدام به توافق نمی‌رسند. در نتیجه باید با استفاده از تفنگ‌های اسباب بازی، بازیکنان دیگر را از بازی بیرون کنند.

استفاده از بازی‌ها و انیمیشن‌ها برای آموزش مفاهیم به بچه‌ها

بازی‌ها، کتاب‌های داستان و انیمیشن‌های بسیار خوبی برای آموزش مفاهیم اقتصادی به بچه‌ها وجود دارد. سعی کنید در این زمینه تحقیق کنید. از جمله بازی‌های مناسب برای این منظور می‌توان به ایروپولی اشاره کرد که کاملا با تمرکز بر ارتقای سواد مالی افراد طراحی شده است. این محصول با الگوبرداری از بازی مشهور «مونوپولی» طراحی شده و هوش اقتصادی کودکان را افزایش می‌دهد. البته نکته حائز اهمیت آن که در این بازی‌ها احکام شرعی اسلام در حوزه اقتصادی رعایت نشده و خوب است که حین بازی با کودک این موضوعات را پیش بکشید تا علاوه بر آموزش‌های سواد مالی و بالا بردن هوش اقتصادی کودکان، آنها را از همین ابتدا نسبت به رعایت موازین شرعی معاملات اقتصادی حساس و آگاه کنید. حتما در طول هفته ساعاتی را به همراه کودک خود صرف این بازی‌ها، تماشای انیمیشن‌ها و مطالعه کتاب‌ها کنید. 

کلام پایانی

واقعیت این است که آمار‌های علمی نشان می‌دهد که وضعیت کشور ما از نظر سواد مالی عمومی مردم در جایگاه مطلوبی در سطح دنیای قرار ندارد. اگر می‌خواهیم که در آینده این وضعیت را دگرگون کنیم، باید از همین امروز به فکر باشیم. با آموزش مدیریت مالی به کودک می‌توان طرحی نو در انداخت و مسیر زندگی آینده او را هموارتر ساخت. شما چه راهکار‌های دیگری برای آموختن مفاهیم اقتصادی به کودکان را پیشنهاد می‌کنید؟ آن را با ما و دیگر خوانندگان این مقاله به اشتراک گذارید.

منبع: ایرنا