مهدی امین فروغی، پژوهشگر تاریخ، ادبیات و هنر آیینی درباره یکسری از انتقاداتی که به مداحان جوان پیرامون موسیقایی بودن مداحی‌ها می‌شود، گفت: در گذشته مداحان ما به دلیل احاطه‌ای که به دستگاه‌ها، آواز‌ها و موسیقی‌های اصیل ایرانی داشتند، نوحه‌هایی می‌ساختند که از بار محتوایی و هنری برخوردار بود. آنها از نغمات ایرانی استفاده می‌کردند و شعری را متناسب با شان اهل بیت (ع) می‌سرودند و در قالب نوحه می‌خواندند. عمده مداحان قدیم موسیقی‌دان بودند؛ یعنی مولف بودند و آهنگسازی می‌کردند. به همین دلیل، آهنگ آن نوحه برداشته از یک تصنیف، ترانه یا موسیقی خارج از فرهنگ دینی نبود.

امین فروغی ادامه داد: شاعران نوحه‌سرا شعر می‌گفتند و آهنگی را متناسب با آن شعر خلق می‌کردند. اما الان متاسفانه می‌بینیم برخی از مداحان جوان آهنگ‌هایی را که مردم با آنها خاطره دارند، که خارج از حوزه معنویت و عزاداری سید الشهدا (ع) است و مناسب مجلس اهل بیت (ع) نیست، بر می‌دارند و شعری روی آن آهنگ، ترانه یا موسیقی فیلم می‌گذارند و در مجالس می‌خوانند. توجیه آنها این است که جوانان این سبک مداحی را می‌پسندند. در حالی که ما قرار نیست ببینیم جوانان چه چیزی می‌پسندند، تا تابع آنها باشیم. بله، در نظر گرفتن سلیقه نسل جوان بسیار مهم است، اما ما نباید در مقام شاعر و نوحه‌سرا تمام زحمات ۱۴۰۰ ساله علمای شیعه و شاعران بزرگ را کنار بگذاریم و بگوییم من می‌خواهم کاری انجام دهم، که جوانان بپسندند.

این پژوهشگر هنر آیینی درباره تاریخچه تغییر شکل مداحی‌ها و تقلید مداحان جوان از موسیقی‌های غربی یا لس‌آنجلسی توضیح داد: از اوایل دهه هفتاد به بعد مداحان به تقلید از موسیقی‌های غربی یا موسیقی‌های نامناسب روی آوردند. هرچند به مرور کپی‌برداری از این شیوه کم شد، ولی هنوز این مداحی‌ها در بین نسل جوان هست. امروزه مداحی‌ها از حالت سنتی خود خارج شده است. هرکس کلیپی تهیه و در فضای مجازی منتشر می‌کند. نظارتی هم به کار او نمی‌شود. البته انتشار این نوع مداحی‌ها را نباید به حساب جامعه مداح گذاشت. 

وی با بیان اینکه الان شاهد ریتم‌های بسیار تند و مهیج در نوحه‌ها هستیم؛ به گونه‌ای که کمتر از ملودی‌های آرام‌بخش استفاده شده است، افزود: از استقبالی که جوانان از این نوحه‌ها دارند می‌توان فهمید که جوان امروز ما در روضه عزاداری‌های عاشورایی چگونه فکر می‌کند! در گذشته مردم در مجلس حضرت سیدالشهدا (ع) شرکت می‌کردند و آرام می‌نشستند. واعظ سخنرانی می‌کرد، مطالب دقیق و عمیق علمی می‌گفت و مردم را به تفکر وا می‌داشت. اما در روزگار ما جوانانمان کمتر به تفکر و درنگ در معارف دینی می‌پردازند. آنها در مناسک عاشورایی شور را بیشتر می‌پسندند. البته هنوز مجالسی هست که به شکل سنتی برگزار می‌شود و هنوز مداحانی هستند که به شکل سنتی مداحی می‌کنند و میراث عزاداری شیعه را حفظ می‌کنند.

امین فروغی در پاسخ به این سوال که یکسری از خوانندگان هستند که در ایام عزاداری حضرت سیدالشهدا (ع) بنا به ارادت قلبی‌شان مداحی می‌کنند. اما نوع مداحی‌شان با همان ریتم و ملودی‌ای است، که پیش از این قطعاتشان را روانه بازار می‌کردند. آیا این نوع مداحی‌ها آسیب‌زننده است؟ گفت: هرکس در حوزه تخصص خود کاری را ارائه می‌دهد. در گذشته هم خوانندگانی را که کارهایشان را با ساز منتشر می‌کردند، در ایام سوگواری به خوانندگی مذهبی می‌پرداختند. وقتی امثال سید جواد ذبیحی، مرحوم احمدیان و ... نوحه‌ای را در ایام سوگواری می‌خواندند، این نوحه با آن چیزی که مردم در مجالس عزاداری می‌شنیدند، تفاوت نداشت.

به گفته این پژوهشگر، ولی الان خواننده پاپ به صورت پاپ مداحی می‌کند. اگرچه ممکن است این سبک مداحی برای طرفدارانش جذاب باشد، ولی برای قشر مذهبی جامعه خوشایند نیست. کسی که به کار مداحی می‌پردازد، چه خواننده باشد، چه مداح، چه نوحه‌سرا و ... باید یک اصل را در نظر بگیرد و آن این است کارش باید در شان اهل بیت (ع) باشد. 

خبرنگار: نفیسه خلیلی