انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری ایران به پایان رسید و مسعود پزشکیان با کسب بیش از ۵۰ درصد آرا به عنوان رئیس دولت چهاردهم انتخاب شد و مراسم تنفیذ و تحلیف وی در روزهای آتی برگزار خواهد شد.

 طبق قانون رئیس جمهور منتخب بعد از تنفیذ حکم ریاست جمهوری توسط مقام معظم رهبری باید کابینه خود را برای کسب رای اعتماد به مجلس شورای اسلامی معرفی کند و اقدامات پزشکیان و تیم همراهش با حضور افرادی مانند محمد جواد ظریف آغاز شده است.  

سـیـاسـت خارجى یکى از مناقشه برانگیزترین حوزه هاى سیاست گذارى در هر جا بوده و هـسـت. در نـگـاهـى عام، سیاست خارجى یکى از متعالى‌ترین امور عمومى در دولت ها است؛ چـرا که وظیفه خطیر تولید امنیت را بر عهده دارد.

 تولید امنیت گستره پـهـنـاورى را از حـفـظ بـقـاى سـرزمین تا توسعه امکانات اقتصادى و فرهنگى در بر مى گـیـرد و صـرفـا بـا ابـزارهـاى نـظامى تحقق پذیر نیست. ابزار دیپلماتیک اگر اصلى تـریـن راه تـامین امنیت نباشد، بى تردید یکى از عمده‌ترین مسیرهاى شناخته شده آن مى باشد.

سـیـاست خارجى و دستگاه اداره کننده سیاست خارجى در حقیقت نیمى از نظام سیاسى است که رابـطـه و حـدود و مـنـافـع کـشـور را در اقـطـار عـالم دنـبـال مى کند. هر چه هم که دنیا از ارتباطات بیشترى و نزدیکترى برخوردار بشود، این نـقـش اهـمـیـت بـیشترى پیدا مى کند. خیلى از مشکلات کشور‌ها را دیپلماسى توام با ابتکار و اقتدار مى تواند حل کند.

در واقع دیپلماسى ابزار کار آمد اقتدار نظام سیاسى است. اقتدار نظام سیاسى را بیش از بسیارى از دستگاههایى که حافظ و موظف به حفظ امنیت ملى هستند، دسـتـگـاه دیپلماسى و اداره کننده سیاست خارجى مى تواند به عهده بگیرد و تحقق ببخشد. 

در دیـدگـاه رهـبـرى سـیـاسـت خـارجـى از جـمـله مـسـائل درجـه اول نـظـام مـحـسـوب شـده و هـمـچون مهم‌ترین مسائل اقتصادى و خطوط اقتصادى کشور که غالبا با نظر مسئولین طراز اول نظام انجام مى گیرد.

به گفته مقام معظم رهبری دیپلماسى کار مجموعه نظام است، یعنى اختصاص به وزارت خارجه ندارد. مجموعه مدیریت کـلان نـظـام، متصدى مسئله دیپلماسى است. اما دستگاه تخصصى و کارخانه دیپلماسى و ستاد اصلى دیپلماسى، وزارت خارجه است. ایشان میدان دیپلماسى را به میدان نبرد نظامى تشبیه مى کنند و معتقدند که در این میدان هم نباید به دشمن اعتماد کرد، زیرا دشمن هم به ما اعتمادى ندارد

سـیـاسـت خـارجـى، خـط مـشـى و روشـى اسـت کـه دولتـهـا در بـرخـورد بـا امـور و مسائل خارج از کشور براى حفظ حاکمیت و دفاع از موجودیت و منافع خود اتخاذ مى کنند. در عرصه روابط بین الملل، سیاست خارجى کشور‌ها از اهمیت و جایگاه ویژه اى برخوردار اسـت.

رفـتـار دولتـهـا در مـحـیـط بـیـن المـللى بـر اسـاس اتـخـاذ سـیـاسـتـهـایـى شکل مى گیرد که به بهترین وجه منافع ملى آنها را تاءمین کند. نـظـام بین المللى در برگیرنده کلیه اعمال و رفتار دولتهاست. دولت‌ها همچنان که بر نظام بین المللى اثر مى گذارند، از آن نیز تاثیر مى پذیرند. اهداف و منافع دولت‌ها در چهارچوب سیاست خارجى مورد مطالعه قرار مى گیرد.

سـیـاسـت خـارجـى در انـدیـشه سیاسى رهبر معظم انقلاب، استمرار سیاست هاى بنیانگذار جـمـهـورى اسـلامـى حـضـرت امـام خـمـیـنـى (ره) اسـت. ایـشـان در بـیـان اصـول سـیـاسـت خـارجـى مـعـتـقـد بـه ادامـه خـط امـام و اصـل تغییرناپذیر ((نه شرقى، نه غربى)) است و بر این نکته تاءکید دارند که مهم تـریـن اصـل در سـیـاسـت خـارجـى مـا، حـمـایـت از هـویـت نـظـام اسـلامـى و پـافـشـارى بر اصـول و ارزشـهـاسـت و سـه اصـل ((عـزت، حـکـمـت و مـصـلحـت)) را یک مثلث الزامى براى چارچوب ارتباطات بین المللى نظام جمهورى اسلامى مى دانند که نباید هیچ گونه خدشه اى به آن وارد شود.

 از دیـدگـاه رهـبـرى، در سیاست خارجى جمهورى اسلامى هیچ گونه گردن کلفتى و ژست ابر قدرتى از هیچ کس پذیرفته نیست. کنار نیامدن با ظالم، رشوه نپذیرفتن از زورمند و زرمـنـد، پـافـشـردن بـر حـقـیـقـت و حـمـایـت از مـظـلومـان و طـرفـدارى از اسـلام، از جمله اصـول مـسـتـحـکـم سـیـاسـت خـارجـى مـحـسـوب مـى شـود کـه جنجال هاى هوچیگرانه دشمنان هم هرگز قادر به منحرف ساختن آن نخواهد بود. مقاله حاضر در برگیرنده برخى از دیدگاههاى مقام معظم رهبرى پیرامون سیاست خارجى نظام جمهورى اسلامى ایران است.

علی باقری سرپرست وزارت امور خارجه درباره دستاورد‌های مهم سیاست خارجی دولت سیزدهم گفت: یکی از سرفصل‌های مهم سیاست خارجی دولت سیزدهم موضوع سیاست همسایگی بود، دیپلماسی اقتصادی و چند جانبه و تحرکات بین المللی و دیپلماسی مقاومت در این دوره به ویژه بعد از عملیات طوفان الاقصی موضوعات درخشان دیگری بودند. بخش دیگر، فعالیت‌های دیپلماسی عمومی در این عرصه بود.  

باقری افزود: تفاوت‌های کشور‌ها را نمی‌توان از بین برد برای مثال زبان دو کشور متفاوت است، اما نکته مهم این است که دشمنان ما در  تلاشند این تفاوت‌ها را به اختلاف و به نزاع تبدیل کنند. سیاست همسایگی این بستر را فراهم کرد که حتی تفاوت‌ها موجب همکاری شود نه اختلاف. در شانگهای بزرگترین تولیدکنندگان انرژی مانند ایران و روسیه و بزرگترین مصرف کنندگان مانند چین و هند را داریم که این سازوکار‌ها می‌تواند تعاملاتی را بین طرف عرضه و تقاضا ایجاد کند. درست است بازیگران دیگری نیز وجود دارند، اما این کشور‌ها به دلیل ظرفیت عظیمی که دارند می‌توانند نقش بزرگی ایفا کنند.  

روح الله مدبر در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان درباره سیاست خارجه دولت چهاردهم گفت: ما امیدواریم همانگونه که رهبر انقلاب عنوان کرده بودند دستاورد‌هایی که در دولت شهید رئیسی خصوصا در سیاست خارجی عملی شده باید پیگیری شود. چرا که ما اکنون در مرحله چیدن دستاورد‌های تعامل خودمان با کشور‌هایی مثل روسیه هستیم و رویکرد روسیه به ایران خصوصا در سال‌های گذشته رویکرد برد و برد و منافع مشترک بوده است. اکنون فصل همکاری و حرکت به سمت منافع عملی است.

وی افزود: دستگاه دیپلماسی امروز برگ برنده‌ای دارد که می‌تواند با آن توانمندی در مذاکرات شرکت کند. ایران امروز در مذاکرات، ایران عضو شانگهای است. ایران عضو مهمترین پیمان امنیتی و اقتصادی جهانی است و تیم مذاکراه کننده بعدی که انشاالله تیم معتدلی باشد می‌تواند در این زمان برای منافع ملی بهترین دستاورد را داشته باشد.

حسن بیادی کارشناس سیاسی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان در این باره اظهار کرد: هر رئیس‌جمهورى با یک سیاست و تفکر خاص خود به میدان رقابت و صحنه انتخابات وارد می‌شود و در این رابطه حتما از مشاوره دوستان متخصص خود استفاده می‌کند.

بیادی گفت: آقای پزشکیان حزبی نیست و تفکراتش مستقل و معتدل است؛ باید منتظر بود و دید چه افرادی را برای کابینه معرفی خواهد کرد.

او درباره سیاست خارجی دولت چهاردهم نیز بیان کرد: در خصوص سیاست خارجی و اجرای هر سیاستی حتما باید با مقام معظم رهبری هماهنگ باشند.

گزارش: محمدحسین نیک‌خوی متین