برای بررسی روند رشد نوزاد ۶ ماهه‌اش به متخصص کودکان مراجعه می‌کند و او را روی ترازو می‌گذارد؛ در این حین از پزشک در خصوص قد و وزن فرزندش سؤال می‌کند و به او می‌گوید: «آقای دکتر من تا امروز همونطور که شما گفته بودید از شیر خودم به پسرم دادم؛ اما شنیدم که شیردهی برای مادر عوارض زیادی داره؛ برای همین می‌خواستم از این به بعد اگر شما اجازه بدید به پسرم شیرخشک بدم...» 

این روز‌ها یکی از دغدغه‌های مادران از ابتدای دوران بارداری تا اتمام دوران شیردهی، عوارض و آسیب‌های ناشی از شیردادن به نوزاد برای مادر است. این دغدغه به طوری ذهن برخی از مادران را درگیر کرده که تصمیم می‌گیرند به جای اهدای شیرِ با ارزش مادر، به فرزند خود شیرخشک بدهند. 

حتی برخی از مادر‌ها پس از زایمان از پزشک خود می‌خواهند تا با استفاده دارو، شیر پستان خود را خشک کنند و از همان ابتدا به فرزندشان شیرخشک‌های کارخانه‌ای بدهند. 

گفتنی است که برخی از پیج‌های به اصطلاح پزشکی فضای مجازی هم به این ماجرا دامن زده و با انتشار مطالبی زرد مانند «شیردهی باعث کمبود کلسیم، پوکی استخوان، خرابی دندان‌ها و... در مادران می‌شود» نوزادان را از تغذیه با مایه حیاتی به نام شیرمادر و مادران را از انجام عملی شگفت‌انگیز مانند شیردهی محروم می‌کنند. 

در حالی که برخی از پزشکان معتقدند که نه تنها شیردهی در مادران عوارضی ندارد بلکه به سلامتی جسمی و روانی و طول عمر مادران تأثیر مثبت خواهد گذاشت. 

برای بررسی تأثیرات، عوارض و فواید شیردهی در مادران به سراغ فرزانه گلبنی متخصص آموزش و بهداشت و ارتقا سلامت و عضو هیأت علمی ستاد وزارت بهداشت رفته‌ایم.

آیا شیردهی به مادر آسیب می‌رساند؟

گلبنی در پاسخ به این پرسش که آیا شیردهی باعث آسیب دیدن جسم مادر می‌شود؟؛ می‌گوید: متأسفانه در زمینه شیردهی دغدغه‌هایی از جمله کمبود کلسیم، خرابی دندان‌ها، ریزش مو و... در ذهن مادران وجود دارد صحیح نبوده و کاملاً برعکس است. 

در دوران بارداری یک سری تغییرات از جمله بالا رفتن حجم خون، اضافه وزن، تورم و افزایش سلول پستان‌ها برای آمادگی در جهت تغذیه کودک پس از زایمان و... در بدن مادر ایجاد می‌شود که در زمان زایمان این تورم و اضافه وزن به اوج خود می‌رسد.

به محض اینکه زایمان انجام می‌شود، تولید شیر آغاز و در روز‌های دوم و سوم شیر از پستان مادر ترشح خواهد شد.

گفتنی است که نه تنها شیردهی برای مادران عارضه‌ای ندارد بلکه بسیار به سلامت و تناسب اندام آنها پس از زایمان کمک خواهد کرد.

تناسب اندام؛ معجزه شیردهی در مادران

وی در خصوص تأثیرات مثبت شیردهی در مادران توضیح می‌دهد: زمانی که شیر ترشح می‌شود، اضافه وزنی که مادر در دوران بارداری پیدا کرده را با تولید شیر از دست می‌دهد؛ زیرا مادر به صورت روزانه تولید شیر دارد.

این تولید شیر باعث می‌شود تا چربی‌های شکم و پهلو و در نقاطی که مادر دچار اضافه وزن شده به راحتی آب شوند؛ در حالی که مادر باید در حالت عادی ماه‌ها زحمت بکشد تا آن چربی‌ها را آب کند؛ بنابراین یکی از سود‌هایی که شیردهی به مادران می‌رساند، کاهش وزن است که اکثر خانم‌ها به دنبال آن هستند. 

وی در پاسخ به این پرسش که آیا شیردهی در مادران باعث کمبود کلسیم خواهد شد؟، توضیح می‌دهد: در سال‌های گذشته این تصور وجود داشت که شیردهی در مادران باعث مصرف شدن کلسیم از استخوان‌ها می‌شود؛ در حالی که در دوران بارداری این اتفاق می‌افتد.

اگر در دوران بارداری ذخیره کلسیم بدن مادر کافی نباشد، ممکن است برداشت کلسیم از استخوان‌های مادر صورت بگیرد و مادر دچار کمبود کلسیم و پوکی استخوان شود. 

در دوران شیردهی و از زمانی که لاکتوژنز فعال می‌شود، برعکس تصور عامه مردم برداشت کلسیم از استخوان‌های مادر کم و جذب از روده او افزایش می‌یابد؛ بنابراین برعکس تصور اکثر مادران، فرآیند شیردهی استخوان‌های مادر را محکم و از پوکی استخوان او جلوگیری می‌کند. 

اتفاقاً پوکی استخوان در خانم‌هایی ایجاد می‌شود که باردار شوند، اما پس از زایمان به نوزادشان شیر ندهند. مادری که شیردهی دارد و تغذیه کافی روزانه دارد به هیچ وجه در اثر شیردهی دچار پوکی استخوان نخواهد شد.

گلبنی در خصوص فواید روانی شیردهی در مادران می‌گوید: یکی از فواید شیردهی در مادران پیشگیری از افسردگی است. در حال حاضر افسردگی در بسیاری از جوامع در حال شیوع است و بسیاری از افراد با این اختلال درگیر هستند.

درصد زیادی از مادرانی که پس از زایمان شیردهی دارند، به هیچ وجه به افسردگی دچار نخواهند شد؛ اما درصد بالایی از مادرانی که سزارین انجام می‌دهند و بعد از زایمان شیردهی ندارند به افسردگی‌های طولانی مدت و شدیدی دچار خواهند شد که نیازمند مصرف دارو‌های روانپزشکی خواهند بود.

چرا شیردهی از بروز افسردگی در مادران پیشگیری می‌کند؟

وی در خصوص پیشگیری از افسردگی با شیردهی در مادران می‌گوید: زمانی که نوزاد سینه مادر را می‌مکد، در بدن مادر هورمون اکسی توسین ترشح می‌شود. با هر بار انجام مکیدن توسط نوزاد، از هیپوفیز خلفی مادر هورمون اکسی توسین ترشح خواهد شد.

در واقع هورمون اکسی توسین هورمون عشق و اِمپاتی مادر و کودک است. 

ارتباط مادر و فرزند زیباترین و پاک‌ترین ارتباطی است که با شیردهی اتفاق می‌افتد؛ گفتنی است که میزان عشق میان مادر و فرزند در افرادی که از شیر مادر تغذیه کردند و افرادی که در کودکی شیرخشک خورده‌اند متفاوت است. 

شیردهی ارتباط میان مادر و فرزند را تقویت می‌کند. همچنین کودکانی که از شیر مادر تغذیه کرده‌اند به احتمال کمتری دچار اختلالات ارتباطی مانند دیر سخن گفتن، تکامل دیرهنگام و... خواهند شد.

تاکنون مطالعات بسیار گسترده‌ای صورت گرفته است که نشان می‌دهد احتمال آنکه این کودکان در آینده دچار اختلالات ضداجتماعی، تخلف و... شوند بسیار کمتر از کودکانی است که از شیرخشک استفاده می‌کنند. 

حتی شیردهی مادر به فرزند دارای آثار اجتماعی در طولانی مدت است.

زایمان طبیعی، شیر مادر را افزایش می‌دهد؟

وی در خصوص تأثیر نوع زایمان مادران در شیردهی می‌گوید: نوع زایمان بر روند شیردهی تأثیرگذار است. معمولاً مادرانی که سزارین «سزارین انتخابی» انجام می‌دهند، درصد بالایی از شیردهی انحصاری فرزند خود باز خواهند ماند.

در زمانی که جان مادر و نوزاد با سزارین نجات پیدا می‌کند و اندیکاسیونی برای انجام سزارین وجود دارد و راهی به جز سزارین در این موارد نادر وجود ندارد چاره‌ای نیست!

مادرانی که به دلیل نا آگاهی سزارین را بدون هیچ دلیل انتخاب می‌کنند، ناخود آگاه به سلامت فرزند خود آسیب می‌زنند؛ زیرا زودتر از موعدی که سیگنال زایمان شروع شود نوزاد متولد می‌شود که آسیب زا بوده و درصد شیردهی هم به شدت کاهش می‌یابد.

در واقع این مادران به نسبت مادرانی که زایمان طبیعی انجام می‌دهند، درصد شیردهی پایین‌تری دارند؛ این مسئله هم برای جامعه آسیب‌های اقتصادی خواهد داشت و هم به سلامت نوزاد آسیب می‌رساند.

منبع: فارس