تاریخ ۵۰ هزارساله را در دره خرم‌آباد قدم بزنید
دره خرم‌آباد را از نخستین سکونتگاه‌های بشر می‌دانند، جایی که می‌توان تاریخ ۵۰ هزارساله را در آن قدم زد و بهانه‌ای برای ثبت جهانی آن باشد.
ثبت جهانی دره تاریخی خرم‌آباد از مهم‌ترین پروژه‌های حوزه میراث‌فرهنگی و گردشگری لرستان محسوب می‌شود، شهری که آثار تاریخی و طبیعی زیادی را دل خود جای‌داده است.
لرستان بیش از پنج هزار اثر تاریخی دارد که از این تعداد بیشتر از دو هزار و ۶۰۰ اثر تاریخی ثبت ملی شده‌اند، جایگاه لرستان آنجا بیشتر آشکار می‌شود که بدانیم این استان رتبه دوم ثبت آثار تاریخی ملی را دارد؛ اما همچنان در حوزه ثبت جهانی آثار تاریخی توفیقی نداشته است.
اهمیت ثبت جهانی خرم‌آباد از جنبه‌های مختلف قابل‌بررسی است؛ اما نهایی‌شدن این امر می‌تواند شاه‌کلید توسعه مرکز لرستان در حوزه گردشگری باشد.
عطا حسن‌پور مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان با اشاره به موضوع ثبت جهانی دره خرم‌آباد، اظهار داشت: خوان اول این امر ارسال پرونده ثبت جهانی دره خرم‌آباد به یونسکو بوده است.
تهیه پرونده ثبت جهانی دره خرم‌آباد در هزار صفحه و سه جلد به زبان انگلیسی
وی با بیان اینکه تا مهرماه سال ۱۴۰۲، حتی یک خط درباره ثبت جهانی دره خرم‌آباد وجود نداشت، عنوان کرد: از تاریخ هشت مهرماه سال گذشته به دستور معاون وزیر میراث‌فرهنگی، توانستیم تهیه پرونده ثبت جهانی دره خرم‌آباد را در دستور کار قرار دهیم.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان با تأکید بر اینکه تهیه این پرونده حدود هشت ماه زمان برد، افزود: یک تیم ۱۰ نفره در این راستا در تهران مستقر شدند، از لرستان اطلاعات و خوراک علمی به این تیم تزریق می‌شد، در نهایت پرونده ثبت جهانی دره خرم‌آباد در هزار صفحه و سه جلد به زبان انگلیسی آماده شد.
حسن‌پور، بیان داشت: همچنین یک فیلم ۱۵ دقیقه‌ای در این راستا تحویل یونسکو شد.
وی با اشاره به اینکه این پرونده با تمام مصائبی که داشت، با پای‌کار بودن همه همکاران و یک کار تیمی و گروهی این پرونده به شکل منسجم و به‌منظور ثبت جهانی دره خرم‌آباد احصا و تهیه شد، ادامه داد: تدوین این پرونده حدود ۸۰ شبانه‌روز زمان برد.
«دره خرم‌آباد» یکی از کهن‌ترین سکونتگاه‌های بشر
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان در بخش دیگری از سخنان خود به ویژگی‌های دره تاریخی خرم‌آباد اشاره کرد و گفت: در هیچ جای دنیا و در هیچ منطقه‌ای از دنیا نداریم که هفت غار و پناهگاه صخره‌ای در درون یک دره‌ای کوچک، کم‌عرض و با طول کم وجود داشته باشد و بقایای زندگی انسان پیش از تاریخ تا کنون در کنار هم در آن وجود داشته شد.
حسن‌پور، ادامه داد: دره خرم‌آباد، یکی از کهن‌ترین سکونتگاه‌های بشر است که هیچ‌گاه تداوم زندگی در آن قطع نشده و همواره از دوره‌ای به دوره بعد منتقل شده است و گونه‌های مختلف انسان در قسمت‌های مختلف این دره زندگی و حیات فرهنگی داشته‌اند.
وی با بیان اینکه این یک ارزش بی‌نظیر است، افزود: در همه جای دنیا غار وجود دارد، در همه جای دنیا این قدمت‌ها و تاریخ‌ها وجود دارد، اما به شکل دانه‌های تسبیح پیوسته و متصل‌به‌هم که هیچ‌گاه قطع نشده باشند، در این هیچ جای دنیا به این شکل نداریم.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان در ادامه با تأکید بر اینکه جمله معروفی از «فرانگ هول» باستان‌شناس معروف آمریکایی داریم که می‌گوید: «کمتر جایی را در دنیا می‌توان یافت که بتوان تاریخ ۵۰ هزارساله آن را قدم زد»، منظور این باستان‌شناس معروف، تداوم زندگی از «هجر تا قجر» در دره خرم‌آباد است و هنوز هم حیات در این دره وجود دارد و هنوز هم تاریخ در این دره نفس می‌کشد.
حسن‌پور، تصریح کرد: همچنین این دره کهن، یک نشانی از تعامل انسان و محیط‌زیست پیرامون آن است، انسانی که توانسته از عصر یخ‌بندان با آن هم مخاطره جان سالم به در ببرد و از آن یخ‌بندان‌ها در غارها، جنگل بلوط، حیات‌وحش کافی و آب فراوان زندگی کند و از آن عصر خطرناک یخ‌بندان تا امروز این حیات ادامه پیدا کند.
«دره خرم‌آباد» همان چهارراه تاریخ است
وی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه همچنین دره خرم‌آباد همواره گذرگاه تاریخ بوده است، عنوان کرد: همواره تمدن‌های جنوب به شمال و فلات مرکزی را به بین‌النهرین متصل کرده است، در واقع این دره همان چهارراه تاریخ است و به لحاظ امنیتی نیز همواره کنترل‌کننده امنیت برای کاروانیان، ایل راه‌ها، انسانی که توانسته از آفریقا خارج شود، وارد آسیا شود و سپس به اروپا برود، بوده است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه برای ثبت جهانی دره خرم‌آباد از سوی یونسکو، شش معیار مدنظر است، ادامه داد: هر کدام از آثار، چه طبیعی و چه تاریخی یکی از این شش معیار را کسب کنند، آن اثر واجد ثبت جهانی خواهد بود.
کشف ابزار زندگی بشر در غارهای هفت‌گانه «دره خرم‌آباد»
حسن‌پور، تصریح کرد: تا کنون توانسته‌ایم دو معیار را برای ثبت جهانی در یونسکو احصا کنیم، یکی از این معیارها، تعامل انسان با طبیعت است که بر روی یک صخره آهکی در مرکز دره خرم‌آباد یک قلعه بنا شده است و طبق آخرین کاوش‌های باستان‌شناسی، به حدود شش هزار سال پیش قدمت در زیر این تپه رسیده است.
وی با اشاره به اینکه این یعنی انسانی که از غار خارج می‌شود، دوره شکارورزی را ترک می‌کند و وارد دوره کشاورزی می‌شود، در این مکان سکونت کرده است، افزود: رابطه غار و قلعه «فلک‌الافلاک» اینجا مشخص می‌شود.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان، بیان داشت: معیار دوم برای ثبت جهانی، «نمایان گر یک سنت فرهنگی یا تمدن ازمیان‌رفته» بودن است که ما برای تعیین این معیار به غارها پناه بردیم، انسان‌هایی که در این غارها زندگی می‌کرده‌اند، از خودشان ابزارهایی از جنس سنگ به یادگار گذاشته‌اند، کشف این ابزار را یک «سنت فرهنگی» می‌گویند که باستان‌شناسان توانسته‌اند این ابزار را در تمام غارهای تاریخی خرم‌آباد مانند غار «کلدر»، «قمری»، «گیلوران»، «یافته»، «کنجی»، پناهگاه صخره‌ای «پاسنگر» و «گره ارجنه» کشف کنند.
حسن‌پور، گفت: این ابزار هم‌زمان و یا بعد از کشف آتش بوده است و انسان توانسته در دوره پیش از تاریخ به‌عنوان کارهای روزمره از این ابزار استفاده کند، این ویژگی تاریخی است که در معیار شماره دو ثبت جهانی قرار می‌گیرد
منبع: مهر
