به گزارش سرویس وب گردی باشگاه خبرنگاران؛ شخصيت حضرت علي بن موسي الرضا(ع) ابعاد مختلفي دارد که بايسته است همگان براي شناخت آن تلاش کنند، اما به نظر مي رسد، تأثيرگذاري فرهنگي، علمي و معنوي شخصيت آن امام همام بر تحول تشيع در ايران انکار نشدني باشد در اين باب با «آيت ا... رضا استادي» از استادان برجسته حوزه علميه قم گفتگو انجام داده ايم تا مطالبي خواندني و آموزنده را از وي در اين باب بشنويم:

همان طور که مي دانيد، بزرگترين ميراث افتخار تشيع در ايران وجود نازنين حضرت علي بن موسي الرضا(ع) است. در ابتدا کمي در مورد عظمت اين ميراث ديني جهان تشيع که ايران زمين افتخار ميزباني آن را دارد بفرماييد.

آیت الله استادی: در ابتدا بايد اشاره کنم به خاطره اي از شيخ لطف ا... جبل عاملي که مسجد شيخ لطف ا... در اصفهان براي او يا به نام او ساخته شده. وي در برخي تأليفاتش، خود را به عنوان خادم الامام الرضا(ع) معرفي کرده و در زماني ناظر خادمان حرم رضوي بوده است. بنگريد که خدمت به آستان رضوي چقدر ارزشمند است که عالمي بزرگ و فقيه، خود را خادم آن آستان مي داند و افتخار هم مي کند.

مطلب ديگر از محدث قمي(ره) است که به متولي وقت آستان قدس سفارش کرد، اين چند بيت را يک طرف بالاي ضريح مقدس بنويسند:

بيا که مظهر آيات کبريا اينجاست

بيا که تربت سلطان دين رضا اينجاست

طواف کعبه سلطان طوس کن ز خلوص

که زمزم و حجر و مروه و صفا اينجاست

از اين سفينه رحمت مپوش چشم اميد

چه غم ز موج حوادث که ناخدا اينجاست

آيت ا... صافي گلپايگاني از مراجع تقليد هم در ستايش امام رضا(ع) شعري دارد که در وصف ايشان سروده و در کتاب «بزم حضور» چاپ شده که اين مطلع را دارد:

اي ملتجي به حضرت سلطان دين رضا

حاجات خود بخواه که گردد همه روا

اين مطالب نشان دهنده عظمت شخصيت و ميراثي است که در اختيار ايرانيان است و بايد قدر آن را به نحو شايسته اي دانست.

ـ در مورد تأثيرات زيارت حرم رضوي بر روح و جان مشتاقان بفرماييد و اينکه چه آثار مثبتي بر تربيت اخلاقي، روحي و معنوي زائران برجا مي گذارد؟

آیت الله استادی: زيارت بارگاه ملکوتي حضرت علي بن موسي الرضا(ع) تأثير گذاري عميقي بر معرفت و اخلاق زائران مي گذارد. در ميان زائران حرم رضوي حتماً بندگان خالص خداوند که از روي خلوص و اخلاص به مشهد مشرف مي شوند، فراوانند که فقط و فقط عشق آنها زيارت است و بس؛ و در پي خوشگذراني و تفريح و مانند آن نيستند و حضرت بدون ترديد در مورد اين عزيزان دعا مي کند و لطف دارد.

به ما دستور داده اند که در پيشگاه آن امام رئوف بگوييم: « نصيب مرا از زيارت اين قرار ده که مرا با زائران خالص خود که براي آنان دعا مي کني و از خدا آزادي شان از جهنم و اعطاي ثواب براي آنها مي خواهي مخلوط کن که دعايت شامل حال اين بنده ناخالص هم بشود»

در احاديث وارده براي زيارت امام هشتم(ع) آثاري ده گانه ياد شده است که شامل زوال غم و غصه، ضمانت بهشت، امان از جهنم، شفاعت امام رضا و پدرانش(ع)، آمدن حضرت به زيارت زائرش در قيامت، نجات نزد ترازوي اعمال که يکي از مواقف قيامت است، نزد صراط که باز هم از مواقف قيامت است، هنگام دادن نامه اعمال که آن هم از مواقف قيامت است، آمرزش گناهان و تجديد عهد و پيمان با آن حضرت و اهل بيت(ع) مي باشد.

زيارت با اخلاص و معرفت، آثار معنوي و مثبت زيادي بر زائران آن حضرت مي گذارد که مي تواند چراغ راه زندگاني آنان باشد.

ـ تأثيرگذاري فرهنگي شخصيت والاي حضرت علي بن موسي الرضا(ع) را چگونه ارزيابي مي کنيد؟

آیت الله استادی: در زمان حضرت رضا(ع) توجه عامه مسلمين به اهل بيت(ع) روز افزون بود و حضرت در شرايطي قرار داشت که بايد حتي المقدور مردم را با متن دين و اسلام ناب محمدي آشنا کرده و توطئه فرهنگي ديگران را خنثي نمايد. يکي از نمونه هايش حديث سلسلة الذهب در نيشابور و در حضور انبوه جمعيت بود که حضرت در دو جمله اساس دين را بيان کرد: توحيد و ولايت آل محمد و امامان معصوم(ع). کلمة لااله الاا... را فرمود، سپس با فاصله شايد براي جلب توجه بيشتر فرمود بشروطها و انا من شروطها. يعني توحيد ناب و صحيح بدون ولايت امکان ندارد.

-همان طور که مي دانيد، حضرت امام محمد باقر(ع) و حضرت امام جعفر صادق(ع) نقش و تلاش زيادي در ترويج علوم آل محمد(ص) داشتند، اما حضرت رضا(ع) ملقب به عنوان عالم آل محمد شده است، رمز اين لقب به ايشان چيست؟

آیت الله استادی: معروف است که «الاسماء تنزل من السماء» يعني نامها براي اشخاص از عالم بالا نازل مي شود. اين جمله درباره رسول خدا (ص)و فاطمه زهرا(س) و دوازده امام معصوم(ع) واقعيت دارد و نام و لقب اين بزرگواران از آسمان نازل مي شود و هر نام و لقبي يک بعد از ابعاد شخصيت آنها را بيان مي کند، اما اين طور نيست که اگر يکي از آنان رضا نام دارد، بقيه رضا نباشند. اگر امام ششم را صادق گويند، مقصود اين نيست که ديگران صادق نيستند. اگر به امام هشتم عالم گويند نبايد برداشت کنيم که ديگران عالم نيستند، همه آن بزرگواران صادق، کاظم، رضا و عالم هستند.

اما مشهور شدن هر کدام از اين بزرگواران به يکي از اين القاب وجهي دارد؛ امام هشتم در شرايطي قرار گرفت که همه عالمان عصر خود و حتي آنها را که به صورت مناظره به فکر توطئه عليه آن بزرگوار بودند همه را به خضوع در مقابل خود واداشت و عقلاني بودن و عملي بودن اعتقادات شيعه و معارف اهل بيت(ع) را به بهترين وجه براي همگان و آيندگان بيان کرد. پس جا داشت که در محافل و مجالس حتي مخالفان او را عالم آل محمد(ص) بنامند.

نکته ديگر اين است که هر کدام از امامان معصوم(ع) ما گرفتار توطئه يا توطئه هاي خاصي بودند و بايد با درايت ويژه توطئه ها را خنثي و بي اثر نمايند. امام هشتم(ع) گرفتار مأمون شد که خود از عالمان و به اصطلاح دانش دوستان بود.

با اين ابزار مي خواست نور وجود آن گرامي را کمرنگ، کم سو و خاموش نمايد و اما حضرت با اظهار مقامات علمي الهي خود اين توطئه را ريشه کن کرد. مأمون به فکر افتاد با ترفندهاي ديگر با حضرت منافقانه مقابله کند که حضرت همه نقشه هاي او از جمله مسأله ولايتعهدي را به بهترين وجه نقش بر آب کرد و بايد گفت، مأمون را رسوا نمود و همين برخوردهاي بصيرت افزا و روشنگر امام(ع) مأمون و اطرافيان او را به وحشت انداخت و نقشه قتل آن حضرت مطرح شد.

ویژه نامه امام رضا را اینجا بخوانید./د