استان کرمانشاه یکی از قطب‌های تولید دانه‌های روغنی کشور به خصوص آفتابگردان است. براساس اعلام واحد زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان امسال از سطح زیر کشت چهار هزار و ۵۰۰ هکتار زمین زیر کشت آفتابگردان پیش‌بینی می‌شود هشت هزار تن تخمه آفتابگردان آجیلی در استان تولید و روانه بازار شود.

در استان ۲ میلیون نفری کرمانشاه حدود ۱۲۵ هزار بهره بردار در بخش کشاورزی مشغول فعالیت هستند، این استان با بیش از ۹۵۰ هزار هکتار زمین کشاورزی و تولید سالانه چهار میلیون و ۲۰۰ هزار تن انواع محصولات کشاورزی، دامی و باغی یکی از قطب‌های کشاورزی کشور است.

رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه گفت: مهمترین رسالت وزارت جهاد کشاورزی و سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی تامین امنیت غذایی با افزایش تولیدات کشاورزی، بهره‌وری در مصرف آب و نهاده‌ها، حفظ ذخایر ژنتیکی و انتقال دانش فنی و مهارت‌آموزی به بهره‌برداران است.

دکتر جلال قادری افزود: با توجه به وابستگی کشور به واردات دانه‌های روغنی و عواقب سیاسی اقتصادی آن، توسعه کشت دانه‌های روغنی در برنامه‌های کلان کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که آفتابگردان یکی از دانه‌های روغنی است که می‌تواند در طرح خوداتکایی تولید روغن نقش پراهمیتی داشته باشد.

وی اضافه کرد: هم‌اکنون امکان کشت آفتابگردان در اقلیم سرد و معتدل استان کرمانشاه به ۲ صورت کشت اول یا بهاره (اول تا اواسط اردیبهشت‌ماه) و کشت دوم یا تابستانه (از اواخر خرداد تا اواسط تیرماه) وجود دارد.

دکتر قادری با اشاره به عدم توانایی رقابت این زراعت با زراعت‌های پردرآمد دیگر همانند سیب‌زمینی، پیاز و ... یادآور شد: محدودیت‌های زراعت آفتابگردان عمدتا در کشت اول است که رشد زایشی این زراعت در کشت اول معمولاً مصادف با افزایش دمای هوا و همچنین کم‌آبی می‌شود.

وی ادامه داد: در کشت دوم نیز با وجود معرفی هیبرید‌های زودرس و مناسب برای این نوع کشت، محدودیت‌هایی از قبیل برخورد زمان رسیدگی با کاهش ناگهانی دما در پاییز، کاهش طول دوره رشد و در نتیجه کاهش عملکرد دانه وجود دارد ضمن آنکه از طرفی خشکسالی و کاهش معنی‌دار بارندگی طی سالیان اخیر سبب شده است که الگوی کشت به سمت محصولاتی سوق پیدا کند که بتواند بخشی از نیاز آبی خود را از بارندگی‌های زمستان و ابتدای بهار فراهم کند.

رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه اضافه کرد: با توجه به اینکه آفتابگردان در ابتدای دوره رشد به سرما متحمل است، امکان کشت این محصول در اواخر زمستان و ابتدای بهار فراهم است، بنابراین با کشت زودهنگام آفتابگردان (کشت در اواخر زمستان و اوایل بهار)، می‌توان از ذخیره رطوبتی خاک استفاده نموده و در نتیجه در میزان مصرف آب در بخش کشاورزی صرفه‌جویی و همچنین سهمی در افزایش ضریب خودکفایی روغن نقش ایفا کرد.

وی گفت: بدین منظور، پژوهشی به سفارش سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه با هدف بررسی عملکرد بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی آفتابگردان در تاریخ کاشت‌های زودهنگام و مقایسه آن با تاریخ کاشت‌های بهاره و تابستانه در مناطق معتدل و سرد استان توسط مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه و موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر انجام شد.

دکتر قادری افزود: نتایج سال اول این پژوهش نشان داد در سال اول تاریخ کاشت بهینه منطقه (۱۰ اردیبهشت) دارای بیشترین CPD (شاخص عملکرد به ازای واحد حجم آب) و BPD (شاخص درآمد به ازای واحد حجم آب) بود، اما با توجه به بحران آب و لزوم کاهش مصرف آب با کاشت آفتابگردان در تاریخ کاشت ۲۵ اسفند می‌توان ۹۰ درصد بهره وری اقتصادی نسبت به تاریخ کاشت بهینه را کسب کرد آنکه با کاشت در تاریخ ۱۰ فروردین این میزان ۹۴% و با کاشت در تاریخ ۲۵ فروردین ۹۹% بهره‌وری اقتصادی نسبت به تیمار شاهد بهاره کسب می‌گردد.

وی یادآور شد: نتایج سال دوم نیز نشان داد بهره‌وری فیزیکی آب در تاریخ‌های کاشت اول و دوم که کشت زودهنگام محسوب می‌شود در مقایسه با تاریخ کاشت بهاره و تابستانه به ترتیب ۳۵ و ۳۴ درصد و در مقایسه با کاشت تابستانه به ترتیب ۷۴ و ۷۰ درصد بیشتر بود.

رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه تاکید کرد: در مجموع نتایج این پژوهش نشان داد حتی با عملکرد دانه پایین‌تر در کاشت زودهنگام آفتابگردان، به دلیل کاهش مصرف آب و استفاده از نزولات آسمانی در ابتدای بهار و تامین قسمت زیادی از نیاز آبی آفتابگردان از طریق نزولات آسمانی، بهره وری مصرف آب در کشت زودهنگام آفتابگردان به طور معنی داری بیشتر از تاریخ کاشت‌های بهاره و تابستانه است.

وی گفت: این نتیجه با توجه به بحران خشکسالی و ناکافی بودن منابع آبی برای تامین آبیاری در زراعت آفتابگردان از اهمیت زیادی برخوردار است و به طور کلی در توصیه‌های اقتصادی اجتماعی کشت تابستانه به دلیل مصرف بیشتر آب و کاهش میزان بهره وری اقتصادی آب توصیه نمی‌شود.