امروز شنبه در شرایطی که بیشتر اخبار به سفر مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان به عراق و توافقنامه‌های آن سفر معطوف بود؛ خبر پرتاب ماهواره‌ای تحقیقاتی در رسانه‌ها منتشر شد.

صبح شنبه ۲۴ شهریور ماهواره تحقیقاتی چمران ۱ توسط ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ به فضا پرتاب شد.

این ماهواره تحقیقاتی توسط ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ به فضا پرتاب شد و با موفقیت در مدار ۵۵۰ کیلومتری قرار گرفت.

این ماهواره حدود ۶۰ کیلوگرم وزن دارد و ماموریت اصلی آن تست سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای اثبات فناوری مانور مداری در ارتفاع و فاز است.

اما نقش مهم در موفقیت پرتاب این ماهواره تحقیقاتی بر عهده ماهواره‌بر قائم بود؛ ماهواره‌بر سوخت جامدی که توسط متخصصین نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طراحی و ساخته شده است و در دومین عملیات مداری خود توانست عملیات مدارگذاری ماهواره چمران۱ را با موفقیت به انجام برساند.  

ماهواره‌بر سوخت جامد قائم ۱۰۰، ماهواره‌ای است که با سه مرحله سوخت جامد قادر خواهد بود ماهواره‌هایی با وزن ۸۰ کیلوگرم را در مدار ۵۰۰ کیلومتری از سطح زمین قرار دهد. نکته مهم در پرتاب این ماهواره‌بر، استفاده از موتور سوخت جامد رافع است که دی‌ماه سال گذشته توانسته بود آزمایش‌های خود را با موفقیت پشت سر بگذارد.

سردار علی جعفرآبادی، فرمانده فضایی هوافضای سپاه پاسداران هم در این باره گفت: ماهواره‌بر قاصد در واقع یک نقطه شروع و میان‌بر برای ورود سپاه به باشگاه فضایی دنیا بود، اما قائم ۱۰۰ اولین پله از نقشه راه سپاه در توسعه سری ماهواره‌بر‌های قائم است که از قائم ۱۰۰ شروع شده و سپس ۱۰۵، ۱۱۰ و بعد هم قائم ۱۲۰ هست که ان‌شاءالله به مدار ۳۶ هزار کیلومتر خواهد رفت.

به گفته کارشناسان، پرتاب ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ حامل پیام‌های مهمی از سوی ایران برای دیگر کشور‌ها است. پرتابی که غرب آن را نه پرتاب یک ماهواره‌بر ساده، بلکه پرتاب یک موشک بالستیک قاره‌پیما تفسیر می‌کند.

در این پرتاب آزمایشی، موتور مرحله اول ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ که همان موتور سوخت جامد رافع است، مورد آزمایش پروازی زیر مداری قرار گرفت.

با عبور از این مرحله در آینده‌ای نزدیک ماهواره ناهید سازمان هوافضای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با بهره‌برداری از ماهواره‌بر سه مرحله‌ای قائم ۱۰۰ در مدار قرار می‌گیرد. ماهواره بر سوخت جامد قائم ۱۰۰ پس از پرتاب آزمایشی موفق خود، یک پرتاب نیز تا انتهای سال جاری در پیش خواهد داشت.

ماهواره‌برقائم ۱۰۰ در پرتاب پیش رو چند ماهواره را بصورت هم زمان در مدار بالای ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار خواهد داد.

ماهواره‌بر «قائم ۱۰۰» دومین ماهواره‌بری است که سپاه پاسداران به مدار ارسال می‌کند. پیش از این ماهواره‌بر «قاصد» دو پرتاب موفق داشته است. مهم‌ترین تفاوت قائم ۱۰۰ با قاصد در این است که در مرحله اول هم از سوخت جامد استفاده می‌کند، در حالی که ماهواره‌بر قاصد در مرحله اول از سوخت مایع استفاده می‌کرد. قابلیت حمل محموله ۸۰ کیلوگرمی توسط ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ نشان می‌دهد که این ماهواره‌بر می‌تواند ماهواره‌های کاربردی‌تر را با خود حمل کند.

نکته مهم این است که پرتاب ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ یک پرتاب زیرمداری بود، به این معنا که ماهواره‌ای روی ماهواره‌بر وجود نداشت و ماهواره‌بر به مدار زمین نرفت و دوباره به سطح زمین بازگشت. این آزمون‌ها مخصوص ماهواره‌بر‌های جدید هستند که در مرحله تحقیق و توسعه قرار دارند، لذا اول باید مورد آزمون قرار بگیرند و اطمینان حاصل شود که صلاحیت لازم برای پرتاب ماهواره را دارند.

لازم به ذکر است در پرتاب زیرمداری، برخی تست‌های موتوری که پیش از این روی زمین انجام می‌شده، در حالت عملیاتی انجام می‌شود. نتایج اولین آزمایش ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ نشان می‌دهد که این ماهواره‌بر می‌تواند ماهواره‌ای با وزن ۸۰ کیلوگرم را در مدار زمین قرار دهد. همچنین توسعه نسل‌های بعدی ماهواره‌بر قائم همچنان ادامه خواهد داشت تا امکان قرارگیری ماهواره با وزن ۵۰۰ کیلوگرم در مدار زمین فراهم شود.

قرار است بعد از پرتاب ماهواره‌بر قائم ۱۰۰، انواع جدیدتر ماهواره‌بر‌ها یعنی قائم ۱۰۵ تا قائم ۱۲۰ ادامه پیدا کند. ماهواره‌بر قائم ۱۰۰ نخستین عضو خانواده ماهواره‌بر‌های سری قائم است.

مکانیزم عملکرد «قائم۱۰۰» این گونه است که در مرحله اول جدایش این ماهواره‌بر ۸۹ ثانیه پس از پرتاب در ارتفاع ۱۰۰ کیلومتری و در مرحله دوم، ۶۰۰ ثانیه پس از پرتاب در ارتفاع ۷۴۰ کیلومتری از سطح زمین قرار می‌گیرد. بدنه مراحل اول و دوم پس از این مراحل به داخل جو سقوط می‌کنند.

پس از طی این دو مرحله است که ماهواره‌بر ۷۳۵ ثانیه پس از پرتاب در ارتفاع ۷۵۰ کیلومتری از سطح زمین، ماهواره را با سرعت ۷.۴۷۸ کیلومتر بر ثانیه در مدار قرار می‌دهد.

قائم ۱۰۵، قائم ۱۱۰ و قائم ۱۲۰ دیگر اعضای این خانواده از ماهواره‌بر‌های تماما سوخت جامد خواهند بود. ماهواره‌بر قائم ۱۲۰ برای قراردهی ماهواره در مدار ژئو سنکرون (۳۶ هزار کیلومتری) بکارگیری خواهد شد.

اکنون ایران در بین ۱۰ کشور فضایی جهان قرار دارد و این امر حاصل و ثمره بیش از چهار دهه تلاش و مجاهدت متخصصان این سرزمین بوده و به همین دلیل ایران از جایگاهی قابل اتکا در این صنعت بین کشور‌های معدود صاحب این فناوری برخوردار است.