مرضیه مینایی پور کارشناس سبک زندگی پیرامون خجالتی بودن کودکان گفت: خجالتی یا کمرو بودن هر فرد ناشی از احساس ناخوشایند او در مورد خود است. نوعی ترس در برابر قضاوت دیگران که می‌تواند توانایی فرد را برای انجام کاری یا گفتن هر چیزی مهار کند. حتی می‌تواند از ایجاد روابط سالم نیز جلوگیری کند.

وی ادامه داد: خجالتی بودن اغلب با عزت نفس پایین مرتبط است. همچنین ممکن است یکی از عوامل ایجاد اضطراب اجتماعی باشد. تجربه نشان داده است که رفتار خجالتی در نوزادان و کودکان خردسال طبیعی است. به عنوان مثال، یک نوزاد ممکن است در موقعیت‌های اجتماعی به والدین خود بچسبد، گریه کند یا با پنهان کردن سر یا بستن چشمان خود از تعامل اجتماعی اجتناب کند.

مینایی پور اظهار کرد:کودکان خجالتی در پیش دبستانی وقتی بچه‌های دیگر با آنها صحبت می‌کنند، نمی‌توانند صحبت کنند. ممکن است پشت والدین خود پنهان شوند یا از شرکت در بازی‌ها اجتناب کنند.یک کودک خجالتی در مدرسه ممکن است از پاسخگویی به سوالات در کلاس اجتناب کند. در دوست‌یابی مشکل داشته باشد. ترجیح دهد بنشیند و بازی دیگران را تماشا کند یا از انجام فعالیت‌های جدید اجتناب کند.

وی افزود:تحقیقات نشان داده‌اند که شدت کمرویی در کودکان متفاوت است و برخی از کودکان خجالتی‌تر از بقیه هستند. از نظر روانپزشکان، خجالتی بودن کودکان اشکالی ندارد، زیرا بخشی از خلق‌وخوی منحصربه‌فرد آنها برای تعامل با جهان است.

این کارشناس توضیح داد: زمانی این مسئله نگران‌کننده می‌شود که در سنین نوجوانی و بزرگسالی نیز بروز کند. جالب است بدانیدکه نوع رفتار شما به عنوان والدین می‌تواند مانع از ظهور این مشکل شود. شما می‌توانید با حمایت از کودک خجالتی در شرایط اجتماعی و تشویق رفتار‌های شجاعانه به او کمک کنید.یکی از اولین نشانه‌های خجالتی بودن کودک که می‌تواند باعث نگرانی شود، این است که او هرگز نمی‌خواهد والدین خود را ترک کند. معمولا کودکانی‌که در تحصیلات خود ضعیف عمل می‌کنند یا برای دوست‌یابی مشکل دارند، باید از نظر کمرویی مورد ارزیابی قرار گیرند.

مینایی پور عنوان کرد:کناره‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی، اضطراب و افسردگی می‌تواند ناشی از کمرویی باشد. کودکانی‌که مدام مورد تمسخر قرار می‌گیرند، ممکن است رفتار‌های خشونت‌آمیزی برای جبران کمرویی از خود نشان دهند.

 اصولا خجالتی بودن کودک شما ممکن است مشکل‌ساز باشد اگر:

شما یا فرزندتان به دلیل خجالتی بودن نمی‌توانید به جایی بروید.
فرزند شما در شرایط اجتماعی مانند مهمانی یا مدرسه علائم اضطراب و انزوا از خود نشان می‎‌دهد.
فرزند شما می‌گوید که احساس تنهایی می‌کند، اما نمی‌داند چگونه با بچه‌های دیگر ارتباط برقرار کند.
فرزند شما احساس می‌‎کند که نمی‌تواند در کلاس سوال بپرسد یا پاسخ سوالی را بدهد.

وی توضیح داد:گاهی علائم یک کودک خجالتی سریع تشخیص داده و درمان نمی‌شوند، زیرا برخلاف بسیاری از اختلالات عاطفی، کمرویی اغلب منجر به ایجاد مشکل در کودک نمی‌شود. غالباً هیچ عصبانیت یا رفتار تهاجمی برای تحریک والدین به سمت درمان وجود ندارد.معمولا درمانگران می‌توانند کمرویی کودک را با مشارکت در فعالیت‌هایی مانند بازی ارزیابی کنند. آنها همچنین می‌توانند از عروسک‌ها برای تشخیص مشکل کودک استفاده کنند.

این کارشناس اظهار کرد:اصولا درمان به موقع و غلبه بر کمرویی شدید برای ایجاد عزت نفس سالم ضروری است. زیرا خجالتی بودن می‌تواند منجر به بروز مشکلات در مدرسه و ایجاد روابط اجتماعی شود. مراجعه به یک روانشناس کودک می‌تواند به کودک خجالتی کمک زیادی کند. می‌تواند به او مهارت‌های اجتماعی، نحوه آگاهی از علائم کمرویی و راهکار‌های برای درک اینکه گاهی کمرویی ناشی از تفکرات غیر منطقی است را آموزش دهد.

وی افزود:تکنیک‌های آرامش‌بخشی مانند تنفس عمیق می‌توانند به کودکان و بزرگسالان کمک کنند تا با اضطراب خود کنار بیایند که ممکن است زمینه‌ساز کمرویی باشد. در مورد بازی درمانی برای کودکان خجالتی، با روانشناس صحبت کنید. در موارد نادر، کودک خجالتی نیاز به دارو درمانی برای تسکین اضطراب دارد.

طرق تجربه برای پیشگیری یا مدیریت کمرویی، والدین و معلمان می‌توانند به کودک در پرورش مهارت‌های زیر کمک کنند:

مقابله با تغییرات
مدیریت خشم
استفاده از طنز
نشان دادن دلسوزی
قاطع بودن
مهربان بودن
کمک به دیگران
حفظ اسرار
برخورداری از همه این توانایی‌ها می‌تواند به کودک خجالتی کمک کند تا در بین همسالان خود راحت‌تر رفتار کند و علائم کمرویی از خود نشان ندهد؛ بنابراین شما به عنوان والدین نقش تاثیرگذاری در پیشگیری از بروز خجالتی بودن کودک سه ساله یا خجالتی بودن کودک دو ساله دارید!

برخی دلایل احتمالی خجالتی بودن فرزند شما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

ژنتیک

 ژن‌های خاصی می‌توانند روی روحیه و شخصیت کودک تأثیر بگذارند.

نوع شخصیت

 برخی از افراد به طور طبیعی بیش از دیگران حساس و مستعد بروز ترس و اضطراب از شرایط بیرونی هستند. این مسئله می‌تواند در مورد کودک خجالتی شما صادق باشد.

رفتار اکتسابی

کودکان اغلب با مشاهده والدین خود نحوه رفتار را یاد می‌گیرند. اگر شما فرد خجالتی هستید، ممکن است به کودک خود خجالتی بودن را بیاموزید.

روابط خانوادگی

گاهی اوقات، کودکانی‌که در خانواده خود یا در کنار بزرگتر‌ها احساس امنیت نمی‌کنند، خجالتی می‌شوند. والدینی‌که بیش از حد مراقبت فرزند خود هستند نیز می‌توانند خجالت یا ترس را در فرزندان خود القا کنند.

عدم تعامل اجتماعی

کودکانی‌که در چند سال اول فرآیند رشد خود از تعامل انسانی محروم هستند، ممکن است خجالتی شوند.

انتقاد شدید

 کودکانی‌که مدام توسط شخصیت‌های مهمی مانند والدین، ​​معلمان یا دوستان مورد تمسخر، آزار و اذیت و یا انتقاد قرار می‌گیرند، تمایل به خجالتی بودن دارند.

ترس از شکست

کودکانی‌که احساس می‌کنند شکست خورده‌اند یا در اثر محدودیت‌های خود رانده شده‌اند، می‌توانند علائم کمرویی از خود نشان دهند.

البته باید بدانید که گاهی خجالتی بودن در اثر وجود مشکلات روانی و جسمی دیگر است. مثلا:

یک کودک با مشکل لکنت زبان ممکن است هنگام صحبت با دیگران علائمی از کمرویی را نشان دهد. معمولا چنین کودکی به دنبال تماس چشمی برای برقراری ارتباطات اجتماعی است و از اینکه شرایط او قابل درک نیست ناامید می‌شود.

یک کودک مبتلا به اختلالات شنوایی ممکن است آنچه را که مردم می‌گویند نشنود، به آن پاسخ ندهد یا در پیروی از دستورالعمل‌ها دچار مشکل شود. در این شرایط مطمئنا بازخورد خوبی از محیط دریافت نخواهد کرد و منزوی خواهد شد.

یک کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) ممکن است برای درک نشانه‌های اجتماعی مشکل داشته باشد. مانند کودکان دیگر بازی نکند و در ارتباطات اجتماعی بی‌علاقه به نظر برسد.

مینایی پور بیان کرد:احتمالا تا الان متوجه شده‌اید که مشکل کمرویی همیشه با گذشت زمان از بین نمی‌رود. پس کودکان باید یاد بگیرند که در هنگام ارتباط با دیگران اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند و راحت‌تر رفتار کنند. توجه به نکات زیر می‌تواند کمک زیادی به شما در مورد نوع نحوه رفتار با یک نوزاد یا کودک خجالتی کند:

به کودک خود زمان دهید تا احساس راحتی کند. او را مجبور نکنید سریع به آغوش بزرگسالان ناآشنا برود. در عوض، فرد بزرگسال را تشویق کنید تا با بازی در کنار کودک شما به آرامی به او نزدیک شود.

در موقعیت‌های اجتماعی مانند گروه‌های بازی یا گروه‌های والدین، ​​در کنار فرزند خود بمانید و او را برای کاوش بیشتر تشویق کنید. همانطورکه کودک شما احساس راحتی می‌کند، می‌توانید به تدریج برای دوره‌هایی کوتاه از او دور شوید. به عنوان مثال، در حالی‌که کودک شما روی زمین بازی می‌کند با سایر بزرگسالان روی صندلی بنشینید. در صورت نیاز می‌توانید گاهی کنار فرزند خود بازگردید.

به فرزند خود نشان دهید که احساسات طبیعی دارد و شما به او در مدیریت آنها کمک خواهید کرد. به عنوان مثال، اگر هنگام ورود به مهمانی از شما جدا نمی‌شود، برای چند دقیقه صبر کنید و همراه کودک به کل فضای مهمانی نگاه کنید تا اضطراب او کم شود.

از دادن آرامش بیش از حد به فرزند خود اجتناب کنید. زیرا این پیام را می‌دهد که شما نیز فکر می‌کنید وضعیت ترسناک است. توجه اضافی ممکن است به طور تصادفی رفتار خجالتی فرزند شما را تشویق کند.

فرزند خود را به رفتار‌های شجاعانه مانند پاسخ دادن به دیگران به جای تماس چشمی، ترغیب کنید. برای این کار باید در مورد کار‌هایی که فرزند شما انجام می‌دهد دقیق باشید.

سعی کنید رفتار‌های اجتماعی خود را با اعتماد به نفس کافی نشان دهید تا فرزند از شما یاد بگیرد. به عنوان مثال، وقتی شخصی به شما سلام می‌کند همیشه محکم و با احترام سلام کنید.

اگر کسی می‌گوید که فرزند شما خجالتی است، عبارت او را به آرامی در مقابل فرزند خود تصحیح کنید. اجازه ندهید دیگران به فرزند شما برچسب خجالتی بودن بزنند. این کار نشان می‌دهد که شما احساس کودک خود را درک می‌کنید و حتی می‌توانید با این وضعیت کنار بیاید.

فرزند خود را تشویق کنید در مورد دلایل کمرویی خود صحبت کند. اینکه از چه چیزی می‌ترسد؟ در مورد زمان‌هایی که در زندگی خود خجالتی بوده‌اید و چگونه بر آنها غلبه کرده‌اید با فرزند خود صحبت کنید. از آنجایی‌که کودکان خردسال اغلب والدین خود را بی‌نقص می‌بینند، اعتراف به خجالتی بودن شما می‌تواند باعث شود که کودک احساس بهتری داشته باشد و اضطراب کلی او کاهش یابد.

فرزند خود را عمداً وارد موقعیت‌های جدید کنید. ابتدا تغییرات کوچکی در رفتار او را دنبال کرده و به تدریج آنها تقویت کنید. به عنوان مثال، اگر به کسی که به تازگی با او آشنا شده است سلام کرد، به او پاداش دهید. همیشه حامی او باشید.

اجازه دهید فرزند شما کاری را که از انجام آن هراس دارد، در مقابل شما انجام دهد. او را به خاطر مهارت‌هایی که به دست آورده است تحسین کنید.

اگر کودک خجالتی شما در سن مدرسه است، بهتر است به نکات زیر نیز توجه کنید:

کودک خجالتی خود را به همبازی شدن تشویق کنید. اگر فرزند شما به خانه یکی از دوستانش دعوت شده است، بهتر است در ابتدا با او باشید تا احساس راحتی بیشتری کند. شما می‌توانید به تدریج زمانی را که با او در خانه دوستانش می‌گذرانید، کاهش دهید.

تمرین‌های مربوط به مدرسه را با فرزند خود در خانه تمرین کنید. این کار به کودک شما کمک می‌کند تا وقتی در کلاس در مقابل هم‌کلاسی‌های خود می‌ایستد، احساس راحتی بیشتری داشته باشد.

کودک خود را به انجام برخی از فعالیت‌های فوق‌برنامه تشویق کنید. سعی کنید مواردی مانند ورزش یا شعرخوانی‌های گروهی را پیدا کنید که رفتار اجتماعی کودک خجالتی را تقویت می‌کنند.

از مقایسه‌های کودک خجالتی با خواهر، برادر یا دوستانش خودداری کنید.

با تشویق به انجام اقدامات کوچک، به تقویت عزت نفس کودک خجالتی خود کمک کنید. مثلا با او تمرین کنید که هر روز به معلم کلاس خود بلند سلام کند.

در میان نکات مطرح شده، می‌توانید پاسخ سوالاتی مانند چه ورزشی برای کودکان خجالتی مناسب است؟ با کودک خجالتی چکار کنیم؟ کودک خجالتی را چطور اجتماعی کنیم؟ را بیابید.

خبرنگار: الهام قبادی