پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی که یک بنای چهار طبقه از آثار معاصر در مجاورت موزه ملی ایران است، در تاریخ ۱۴ تیرماه ۱۴۰۳ به عنوان واجد ارزش ۴۸۲ ثبت ملی شده است.

این پژوهشکده در ۱۴ آذر ۱۳۸۴، پس از گذشت ۱۰۷ سال از ایجاد اولیه کارگاه وصالی آثار سفالی در پایگاه باستان‌شناسی شوش، مرمتگران ایرانی به مرکزی دست یافتند که «خانه مرمتگران ایران» نامگذاری شد.

به گفته عبدالرسول وطن‌دوست، بنیانگذار این مرکز، اندیشه ایجاد یک مرکز تحقیقاتی در سطح جهانی برای حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی و در واقع رشته دانشگاهی حفاظت و مرمت آثار فرهنگی به اولین سال‌های دهه پنجاه شمسی بازمی‌گردد. این ایده دنبال شد تا سرانجام ساختمان پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی در سال ۱۳۸۴ افتتاح شد. 

این بنا به واسطه قرار گرفتن بنا در بافت تاریخی و همجواری با ساختمان‌های قدیمی، همچون موزه ملی ایران، وزارت امور خارجه و موزه پست، شکل و نمایی همخوان با آنها دارد.

بنا چنان طراحی شده است تا جریان یک کار جامع مرمّتی، از مستندنگاری، پژوهش، بررسی، و شناخت گرفته تا انجام کار‌های حفاظتی و مرمّتی، در آن به سهولت و با استفاده از بهترین شرایط نرم‌افزاری و سخت‌افزاری عملی باشد. امکانات تأسیساتی، از جمله برق و گاز، برای استفاده در آزمایشگاه پیش‌بینی و طرّاحی شده و به‌اجرا درآمد. تمامی آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها بر پایه‌ی مطالعات زیاد طرّاحی و چنان ساخته شده و امکانات فنّی مورد نیاز در آنها تعبیه گردید تا جوابگوی فعالیّت ویژه‌ای که قرار بود از سوی کارشناسان مربوطه در آنها به اجرا درآید، باشند. تمامی اعتبار مورد لزوم از سوی سازمان برنامه و بودجه اختصاصاً برای طرح احداث ساختمان آزمایشگاه تأمین و در اختیار سازمان قرار می‌گرفت و گروه نظارتی زُبده‌ای نیز بر چگونگی پیشرفت کار نظارت پیوسته داشتند. بخش عمده و اساسی ساختمان به بخش‌های فنّی آزمایشگاهی و کارگاهی و نیز قسمت‌های پشتیبانی‌کننده‌ی آنها تخصیص یافت و تنها بخشی اندک، در جناح جنوبی طبقه‌ی دوّم ساختمان، برای برآورد نیاز‌های مدیریّتی و اداری پژوهشکده معیّن شد.

وجود بخش‌های دستگاهی از جمله: XRF, XRD, GC/FT-IR , ICP، پتروگرافی، متالوگرافی، الکتروشیمی، رادیوگرافی اشعه ایکس و انواع میکروسکوپ‌های نوری در کنار کارگاه‌های مرمت کاغذ، نقاشی، فلز، سفال مجهز به ابزار و وسایل تخصصی مورد نیاز و همچنین کتابخانه تخصصی از جمله امکانات قابل توجه و منحصر بفرد این پژوهشکده بود که آن را بدل به بزرگترین مرکز تحقیقات مرمت آثار در خاورمیانه و از جمله شش مرکز بزرگ دنیا ساخت.