با توجه به آغاز سال تحصیلی جدید، بررسی وضعیت بازار نوشت افزار که حجمی در حدود ۱۲ تا ۱۵ هزار میلیارد تومان در سال دارد، نشان می‌دهد که طی یک ماه گذشته بازار مانند سال‌های قبل آنطور که باید و شاید رونق نگرفته بود. در سال‌های گذشته مردم در این فصل حجم قابل توجهی از لوازم‌التحریر و نوشت افزار مورد نیاز فرزندان خود را خریداری می‌کردند، اما طی چند سال گذشته مردم در سطح خرده فروشی کمتر خرید می‌کنند؛ در واقع به علت کاهش قدرت خرید، مردم معمولاً این کالا‌ها را در طول سال تأمین می‌کنند، به شکلی که به جای خرید در یک نوبت، نیاز‌های خود را در چند نوبت در طول سال خریداری می‌کنند.

از سویی دیگر آنطور که فعالان این صنعت می‌گویند طی سال‌های اخیر برخی از سازمان‌ها و نهاد‌ها با ایجاد نمایشگاه‌های فصلی باعث شدند اشخاص غیر صنفی و غیرحرفه‌ای که آشنایی چندانی با این صنف ندارند محصولات ارزان‌قیمت و بی‌کیفیت به مردم عرضه کنند که همین مسئله کار فروشندگان واقعی نوشت افزار را با مشکل مواجه کرده است.

نکته دیگر آنکه بیشترین تمرکز اتاق اصناف و ناظران روی صنف و واحد‌هایی است که پروانه کسب دارند و فعالیت می‌کنند و در اغلب موارد نظارت خاصی بر فعالیت سایر افراد که به صورت غیرصنفی به خصوص در نمایشگاه‌ها مشغول به کار هستند، ندارند.

جواد چراغی عضو هیئت‌مدیره اتحادیه نوشت‌افزار با بیان اینکه معمولاً برگزارکنندگان نمایشگاه تیمی را ایجاد می‌کنند که نظارت لازم را داشته باشند؛ اما اینکه تا چه میزان موفق هستند جای سوال است، می‌گوید: سازوکار برخی نمایشگاه‌ها به شکلی است که تولیدکنندگان کالا‌های خود را به‌صورت مستقیم عرضه می‌کنند که هم کیفیت کالاهایشان مورد قبول است و هم قیمت‌های منطقی دارند؛ اما یک سری اشخاص با ارتباطاتی که دارند در نمایشگاه‌هایی مانند نمایشگاه نوشت‌افزار و یا نمایشگاه پوشاک شرکت می‌کنند و مالیاتی هم نمی‌پردازند.

این وضعیت در حالیست که همانگونه که اشاره شد بازار نوشت افزار برخلاف سال‌های گذشته که در ماه‌های شهریور و مهر رونق می‌گرفت حتی در این دو ماه نیز رونق آنچنانی ندارد و فروش کالا در این بازار تقریباً با رکود همراه است.

بازارِ گران!

نکته دیگر در این بازار آنکه، قیمت اغلب کالا‌ها با قدرت خرید مصرف کنندگان تناسبی ندارد؛ کمترین هزینه‌ای که می‌توان برای خرید لوازم التحریر پرداخت بین ۲ تا ۴ میلیون تومان است؛ به عنوان نمونه قیمت یک دفتر مشق ساده به طور متوسط ۷۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است و اگر خانواده‌ها حتی ۱۰ دفتر بی کیفیت تهیه کنند، هزینه این تعداد دفتر مشق برای یک دانش آموز بین ۷۰۰ هزار تومان تا ۲ میلیون تومان می‌شود. برای مداد، اتود، مداد رنگی، خودکار، خط کش، تراش و پاک کن هم باید در ارزان‌ترین حالت ممکن حداقل ۸۰۰ هزار تا یک میلیون تومان پرداخت کرد. در کنار این موارد اگر قرار باشد برای کیف هم هزینه‌ای شود یک کوله پشتی ساده و معمولی برای کودکان مقطع ابتدایی بین ۶۰۰ هزار تا یک میلیون تومان است، اما برای بزرگسالان بسته به مارک و کیفیت آن، قیمت‌ها از ۸۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و تا نزدیک ۱۰ میلیون تومان هم می‌رسد.

بر همین اساس هم فعالان صنف نوشت افزار می‌گویند سال به سال از میزان خرید کالا در این حوزه کاسته می‌شود و افراد ترجیح می‌دهند یا به صورت تکی (مثلاً یک مداد یا یک دفتر) خرید یا اینکه در طول سال مایحتاج خود را تهیه کنند.

محسن گلستانی، رئیس اتحادیه صنف نوشت افزار تهران در این خصوص می‌گوید: اگر قبلاً یک جعبه مداد برای دانش آموز خریداری می‌شد، الان به صورت دانه‌ای خرید می‌کنند. پیک تقاضا لوازم التحریر کاهش یافته و میزان تقاضا از شهریور تا مهر، به طول سال انتقال پیدا کرده است.

چند درصد از نوشت افزار‌ها وارداتی هستند؟

موضوع دیگر، اما مربوط به سهم کالا‌های وارداتی از بازار می‌شود؛ کالا‌های وارداتی عمدتاً قیمت‌های بالایی دارند و اصلاً قابل قیاس با سایر کالا‌ها نیستند. در این حوزه بعضاً مشاهده شده که قیمت یک خودکار میلیونی است و اگر قرار باشد تمام ابزار‌های مورد نیاز از برند‌های خارجی تهیه شود قطعاً هزینه‌های گزافی را روی دست خانوار می‌گذارد.

جواد چراغی در این رابطه می‌گوید: به صورت کلی ۶۰ درصد از نوشت افزار‌ها تولید داخل و ۴۰ درصد مابقی وارداتی هستند.

عضو هیئت‌مدیره اتحادیه نوشت‌افزار تصریح می‌کند: کالا‌های نوشت‌افزاری که صرفاً مصرف دانش‌آموزی دارند ۸۰ درصد آن در داخل تولید می‌شود و ۲۰ درصد مابقی وارداتی است، اما نوشت افزار‌هایی که در رده دبیرستان و دانشگاه و حرفه‌ای‌تر قرار می‌گیرد دقیقاً برعکس است یعنی ۸۰ درصد این نوشت افزار‌ها وارداتی و ۲۰ درصد مابقی تولید داخل است.

به گفته او، علت وارداتی‌بودن ۸۰ درصد از نوشت افزار‌ها این است که تولید آنها در حجم کم به صرفه نیست و در صورتی مقرون به صرفه است که در حجم بالا تولید شوند.

منبع: مهر