اخیراً مدیرعامل شرکت ملی گاز از ناترازی ۲۶۰ میلیون مترمکعبی در روز سخن گفت. مسئله‌ای که هر ساله با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم و موضوع جدیدی نیست اما پیش بینی‌های هواشناسی حاکی از آن است که سال سردی پیش رو خواهیم داشت. این موضوع اگر اتفاق بیفتد روند مصرف گاز را دو چندان افزایش می‌دهد و در حالت خوش‌بینانه احتمال آنکه ناترازی گاز از ۳۰۰ میلیون متر مکعب هم گذر کند، وجود دارد و مشخص نیست شرکت ملی گاز امسال چه تدابیری را برای تأمین گاز بخش خانگی و سایر بخش‌ها در نظر بگیرد. آیا تنها به تعرفه‌های پلکانی بسنده می‌کند یا تدابیر دیگری خواهد اندیشید.

البته در کنار تمام برنامه‌ها، دولت باید در پروژه‌های ذخیره گاز سرمایه گذاری کند و حتی به خانوارها و صنایعی که از تجهیزات قدیمی استفاده می‌کنند تسهیلات دهد تا وسایل خود را به روز کنند. در همین رابطه سال گذشته در دولت سیزدهم طرح جایگزینی بخاری‌های راندمان بالا در نظر گرفته شد؛ چرا که در صورت اعمال محدودیت برای پتروشیمی‌ها و صنایع زیان‌های هنگفتی به کشور تحمیل خواهد شد که از جمله آنها کاهش ارزآوری است.

اهمیت گاز برای پتروشیمی‌ها را خریدار گاز دو استان سردسیر کرد

گاز به دلیل اینکه علاوه بر آنکه تأمین کننده گاز خانگی است برای پتروشیمی‌ها نیز از اهمیت بالایی برخوردار است به طوری که احمدی مهدوی ابهری دبیر انجمن کارفرمایی اعلام کرده که صنعت پتروشیمی ۱۰ تفاهم نامه با وزارت نفت به امضا رسانده که اگر به نتیجه برسد ۸ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در میادین گازی صورت می‌گیرد و ۲۰۰ میلیون متر مکعب به ظرفیت گاز کشور افزوده می‌شود که بخشی از ناترازی گاز کشور را نیز می‌تواند جبران کند.

وی با اشاره به برنامه جدیدی که به تازگی با بانک مرکزی توافقات آن انجام شده است، افزود: اقدامی در دستور کار داریم که قرار است به صورت پایلوت در دو استان کرمانشاه و خراسان اجرا شود، به طوری که اگر مشترکان خانگی در فصل سرد سال نسبت به سال گذشته صرفه‌جویی داشته باشند، گاز صرفه‌جویی شده به قیمت خوراک پتروشیمی خریداری می‌شود و این پول به جیب مردم می‌رود.

مهدوی ادامه داد: در صورت اجرایی شدن این طرح اگر مشترکی سال گذشته هزار متر مکعب مصرف داشته است و اکنون با صرفه‌جویی به ۵۰۰ متر مکعب رسیده است گاز صرفه‌جویی شده به ازای هر متر مکعب بین ۴ تا ۵ هزار تومان خریداری می‌شود. اگر در دو طرح پایلوت موفق شویم این اقدام را در تمامی استان‌های سردسیر اجرا می‌کنیم، چراکه خرید گاز با قیمت مناسب مردم را ترغیب به صرفه‌جویی می‌کند.

بازدارندگی مشترکان بدمصرف با راهکارهای قیمتی

بر این اساس، در کنار مباحث ذکر شده یکی از راهکارهایی که می‌تواند به عنوان یک عامل بازدارنده در مقابل مشترکان پرمصرف به کار گرفته شود سیاست‌های قیمتی است؛ این موضوع به اندازه‌ای حائز اهمیت است که اخیراً رضا نوشادی مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز گفته است سال گذشته ۴ همت از ۸ همت درآمد شرکت ملی گاز از محل گاز خانگی و تجاری به مردم پاداش صرفه‌جویی داده شد، اما از سوی دیگر از پرمصرف‌ها، حداقل دهک‌های ۸ تا ۱۰ جامعه هم انتظار می‌رود که قیمت واقعی گاز را بپردازند.

نوشادی با بیان اینکه باید برای بدمصرف‌ها قیمت گاز را واقعی کنیم و حتی صنایع نیز قیمت واقعی گاز را پرداخت کنند، گفت: اکنون صنایعی مثل فولاد، سیمان و یا پتروشیمی درآمد بالایی دارند بنابراین باید قیمت واقعی گاز را بپردازند، زمانی فولاد و پتروشیمی به گاز ۱۷ سنتی معترض بودند و آن را تا متر مکعبی ۱۳ سنت، ۱۰ سنت و در نهایت ۷ سنت رساندند و اکنون بهای گاز ۵ هزار تومان در هر متر مکعب است و این در حالی است که شرکت ملی گاز از هر کدام از این صنایع هزاران میلیارد تومان طلبکار است که پرداخت نمی‌کنند.

سال گذشته هم مشترکان بدمصرف نقره داغ شدند

بنابراین به نظر می‌رسد اعمال تعرفه پلکانی می‌تواند یکی از راهکارهای مقابله با پرمصرف‌ها باشد حتی می‌توان نرخ‌های صادراتی برای مشترکان پرمصرف در نظر گرفت.

این موضوع هم به تازگی مطرح نشده و تابستان سال ۱۴۰۲ بود که در تعرفه‌های ابلاغی مانند سال‌های گذشته تعرفه مشترکان کم مصرف (سه پله ابتدایی) هیچ تغییری نکرد و صرفاً تعرفه مشترکان پر مصرف مانند سال ۱۴۰۱ در هر پله تعیین شد. همچنین به منظور تشویق مشترکان به صرفه‌جویی و استفاده از راهکارهای بهینه‌سازی مصرف گاز طبیعی، تعرفه پله‌های ۱۱ و ۱۲ (مشترکان بسیار پر مصرف)، به ترتیب ۵۰ و ۶۰ هزار ریال است. این در حالی است که چندی پیش مسلم رحمانی، مدیر هماهنگی و امور گازرسانی وقت شرکت ملی گاز ایران درباره آخرین وضعیت تغییر تعرفه گاز گفته بود: بر اساس جز ۱ بند «ز» و بند «ل» تبصره ۱۵ قانون بودجه سال ۱۴۰۲ دولت و شرکت ملی گاز موظف شدند که ضمن بررسی مجدد الگوی مصرف بخش خانگی تعرفه‌های گاز طبیعی را نیز به نحوی تنظیم کنند که برای مشترکان تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی که در حد متعادل مصرف دارند قبوض رایگان صادر شود.

این مقام مسئول تاکید کرد: از ابتدای سال ۱۴۰۲ پلکان مصرف ۱۲ گانه ۱۰۰ متر مکعب خواهد بود اما تعرفه‌ها هیچ تغییری پیدا نکرده و مانند سال قبل اعمال می‌شود. برای مصارف سه پلکان اول هیچ تغییری نکرده اما برای سایر پلکان‌ها همان مبالغ ۱۴۰۱ اخذ می‌شود و در پلکان ۱۱ و ۱۲ که مصارف زیادی دارند با تغییراتی مواجه هستیم.

در سال ۱۴۰۲ قرار بر آن بود که در صورت کاهش حداقل ۱۰ درصدی مصارف خانگی به نسبت دوره مشابه سال ۱۴۰۱، به ازای هر متر صرفه‌جویی مبلغی معادل ۵ برابر هزینه فرآورش، انتقال و توزیع به مشترک پرداخت خواهد شد. این مبلغ تا سقف ۳۵ درصد صرفه‌جویی قابل پرداخت خواهد بود. مدیر هماهنگی و امور گازرسانی شرکت ملی گاز ایران در این راستا توضیح داده بود: در اقلیم ۱ میزان مصرف ۱۳۰۰ متر مکعب است که از این به بعد ۶,۰۰۰ تومان خواهد بود و لازم است مشترکان خانگی مصارف خود را به نحوی مدیریت کنند که در پلکان ۱۱ و ۱۲ قرار نگیرند. مشترکان بد مصرف به ازای هر متر مکعب در پلکان ۱۱ در اقلیم‌های مختلف ۵,۰۰۰ تومان و در پلکان ۱۲ به بعد ۶,۰۰۰ تومان تعریف شده‌اند یعنی به ازای هر متر مکعب ۶,۰۰۰ تومان باید پرداخت کند که این عدد نسبت به پلکان‌های قبل جهش بسیار زیادی دارد.

سال‌های گذشته یک درصد مشترکان ۶ درصد مصرف را به خود اختصاص داده بودند

به گفته رحمانی سال ۱۴۰۱ نزدیک به ۶۹ درصد مصرف کنندگان در سه پله اول قرار گرفتند و این موضوع نشان داد که مردم همکاری خوبی را با صنعت گاز دارند و تنها یک درصد مشترکان در پلکان ۱۱ و ۱۲ به بعد بودند که شش درصد مصرف را نیز شامل می‌شدند. با توجه به اینکه امسال این تعرفه‌ها اعمال می‌شود انتظار می‌رود که میزان مصارف کاهش پیدا کند.

بر اساس ابلاغیه شورای عالی امنیت ملی در سال ۱۴۰۲، گازبهای مشترکانی که در بازه زمانی ۱۵ دی ماه تا ۱۵ بهمن ماه حداکثر ۷۰ درصد مصرف پله سوم اقلیم مربوطه را داشته باشند به‌صورت ۱۰۰ درصد رایگان محاسبه خواهد شد. مشترکان غیر خانگی با ظرفیت ۵ هزار متر مکعب در ساعت و بیشتر در صورتی که در دوره سرد سال حداقل در ۵ روز متوالی مصارف خود را نسبت به روزهای گذشته خود حداقل ۳۰ درصد کاهش دهند متناسب با حجم گاز صرفه‌جویی شده مشمول ۱۰ درصد بخشودگی گازبهای دوره خواهند شد. اما حالا مشخص نیست در سال جاری تعرفه گاز چگونه محاسبه شود!

بر اساس این گزارش، ناترازی گاز مسئله جدیدی نیست و طی سال‌های اخیر بیش از پیش نمود پیدا کرده است به همین دلیل دولت چهاردهم از همین ابتدای کار باید راهکارهایی نظیر ذخیره سازی توسط پتروشیمی‌ها و صنایع که در دولت قبل هم مطرح شد اما آنطور که گفته می‌شود راه پر پیچ و خمی دارد به همین جهت به نظر می‌رسد با اعمال راهکارهای قیمتی برای مشترکان را باید در نظر گرفت تا علاوه بر مدیریت مصرف بیش از پیش بازدارندگی ایجاد کند.

منبع: مهر