به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، چهارمین سمپوزیوم بین‌المللی «الهیات در فضای علمی آموزشی مدرن، هوش مصنوعی و ارزش‌های جامعه» با حضور و سخنرانی علی‌اکبر ضیایی رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در دانشگاه دوستی ملل روسیه برگزار شد.

ضیایی در این رویداد پیرامون دین، معنویت و هوش مصنوعی، دیدگاه‌های اساتید فلسفه موافق و مخالف هوش مصنوعی، چالش‌های آینده و راه‌حل‌های پیش‌رو سخنرانی کرد.

رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌ها ضمن برشمردن دو دیدگاه فلسفی مختلف در ارتباط با هوش مصنوعی به عنوان طرفداران فلسفه ذهن که هوش مصنوعی را ضعیف می‌دانند و پیروان مکتب ام. آی. تی، که هوش مصنوعی را قوی می‌خوانند و حتی معتقدند یک رایانه ارتقا یافته، می‌تواند هوش مصنوعی قوی باشد، اظهار داشت: آگاهی در انسان همواره با نوعی احساس درونی و وجدان باطنی نسبت به چیزی همراه است و انسان با علم حضوری نیز به آن آگاهی پیدا می‌کند که به این نسبت بین حقیقت خارجی و مفهوم ذهنی که حقایق آگاهی را شکل می‌دهد، حیث التقاطی یا جهت‌دار بودن آگاهی به حقیقت خارجی گفته می‌شود.

وی بر اساس اعتقاد جان راجرز سرل استاد دانشگاه برکلی که هر اندازه هوش مصنوعی به هوش انسانی نزدیک شود و بتواند همه پردازش‌های عقلانی محاسبه‌گرایانه را سریع‌تر از مغز انسان انجام دهد، اما باز نمی‌توان آن را هوش مصنوعی قوی دانست، عنوان کرد: با توجه به دیدگاه جان سرل و اطلاعاتی که از پیشرفت رایانه‌ها و سیستم‌های هوشمند به ما رسیده است، تاکنون از هوش مصنوعی ضعیف، فراتر نرفته‌ایم.

ضیایی ادامه داد: هوش مصنوعی قوی زمانی شکل می‌گیرد که دستگاه رایانه با علم حضوری، آگاهی و وجدان بتواند عملکرد یک ذهن خودآگاه را داشته باشد و در این خصوص فیلسوفانی، چون جان سرل که خداناباور هستند و اعتقادی به عالم روحانی و مابعدالطبیعه ندارند نیز تحقق هوش مصنوعی قوی را ناممکن می‌دانند، طبیعی‌ست که یک خداباور اعتقاد دارد روح عامل اصلی عملکرد ذهن از طریق مغز انسان است و سیستم‌های هوشمند رایانه‌ای در صورت پیشرفت نیز نمی‌توانند کارکرد یک عنصر غیرمادی و مجرد را داشته باشند.

وی سپس، با تشریح اختلافات دو دیدگاه برشمرده اظهار داشت: در قرآن کریم از پیامبر (ص) می‌پرسند که روح چیست؟ می‌فرماید: قل‌الروح من امر ربی؛ بدان معنا که روح از شئونات الهی است که انسان هرگز حقیقت آن را نخواهد شناخت و طبیعتا همین موضوع در مسیحیت نیز مورد قبول است. رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان با اشاره به آنکه هر مفهومی که در ذهن وارد می‌شود حتی مفاهیمی که از طریق علم حصولی می‌آیند با علم حضوری به خودآگاهی انسان تبدیل می‌شوند، بر این نکته تأکید کرد که ممکن است هوش مصنوعی در سال‌های آینده بتواند در یک ربات پیشرفته علائمی، چون شادمانی، غم و احساس درد را به صورت نمادین به نمایش بگذارد، اما علم حضوری و شهودی انسان نسبت به درد شادمانی و غم را نمی‌تواند به وسیله ربات‌ها بوجود آورد بلکه در نهایت ربات‌های نسل آینده بتوانند احساسات را با علائمی مادی به نمایش بگذارند.

رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌ها همچنین، گفت: هوش مصنوعی از منظر فلسفی بر اصول مگادیتا، دسترسی آزاد کاربران به اطلاعات و اعتبار داده‌های خروجی استوار است و در دهه آینده این مگادیتا به عنوان مرجعیت فرهنگی و دینی میان نسل‌های بعدی قرار خواهد داشت و کاربران هوش مصنوعی مرجعیت مگادیتا را بر مراجع سنتی دینی ترجیح خواهند داد.

ضیایی درباره نظام‌های ارزشی ادیان که در برابر این مرجعیت هوش مصنوعی دچار چالش جدی خواهند شد، گفت: جامعه مؤمنانه از هر دین و آیینی باید برای مرجعیت و اعتبار داده‌های هوش مصنوعی چاره‌ای بیاندیشند و یک راه حل پیشنهادی آن است که جامعه دینی، تشکیل مگادیتا بر اساس ارزش‌های جهانی دین را مدنظر قرار دهد و راه‌اندازی چت جی بی تی مطابق با این انبار اطلاعات نیز مفید خواهد بود که البته نیازمند همکاری همه کشور‌ها در تشکیل آن است.

وی چالش بعدی را مرتبط با نظام‌های لیبرال دموکراسی غرب دانست که به همگان حق می‌دهد تا دسترسی آزاد به هر اطلاعاتی داشته باشند و این دسترسی آزاد می‌تواند باور‌ها و اعتقادات آنان را تحت تأثیر قرار دهد در حالی که در جامعه ایمانی، هر اطلاعاتی دارای بار ارزشی نیست و می‌تواند باور‌های دینی فرد را به مخاطره اندازد.

رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌ها در پایان سخنان خود، به دیگر چالش‌هایی که هوش مصنوعی به وجود خواهد آورد پرداخت و در این باره گفت: علاوه بر چالش‌های فوق، هوش مصنوعی تأثیری منفی در بازار کار و به وجود آمدن بیکاری مفرط نیروی انسانی، ترویج اعتقادات الحادی و جایگزین کردن ارزش‌های دهکده جهانی در مقابله با سنت‌های بومی و ارزش‌های معنوی و تسلط ابرهوشمند‌های قدرتمند بر انسان عادی خواهد داشت.

در این سمپوزیوم که با همکاری کمیسیون توسعه الهیات، تعلیمات دینی، اخلاقی و معنوی زیرنظر رئیس جمهور فدراسیون روسیه و با مدیریت ولادیمیر فیلیپوف رئیس دانشگاه دوستی ملل روسیه به نام پارتیس لومومبا برپا شده بود، سایر سخنرانان از ادیان مختلف و شخصیت‌های سیاسی، دانشگاهی و فرهنگی روسیه که به صورت حضوری و برخط شرکت داشتند، به بررسی و تحلیل ابعاد مختلف و جنبه‌های چالشی هوش مصنوعی در مقابل ارزش‌های معنوی و سنتی در آینده و راهکار‌های پیش‌رو و قابل دستیابی، به بحث و تبادل نظر پرداختند.