در ۴۸ ساعت گذشته فیلمی در شبکه های اجتماعی دست به دست می شود که یک راننده نیسان در مناطق بالادست جنگلهای هیرکانی در منطقه گلیران به تمجید جاده ساخت شده در کنار دره های بسیار عمیق می‌پردازد و انتشار این فیلم بازتاب های گسترده ای در بین دوستداران محیط زیست و منابع طبیعی به وجود آورد.

در فیلم منتشر شده توسط راننده نیسان در جاده های گلیران هیچ خودروی دیگری در این محور تردد ندارد و فقط چند راس گاو متعلق به دامداران بومی منطقه قابل مشاهده است.

کارشناسان با تحلیل فیلم موجود بر این باورند هیچ ضرورتی ندارد که جاده های بسیار خلوت مناطق بالادست جنگلهای هیرکانی در شهرهای مختلف مازندران به این شکل جاده سازی و مهمتر این که آسفالت شود.

دوستداران محیط زیست و منابع طبیعی بر این باورند یکی از علت های سرعت بخشی در قاچاق چوب درختان جنگلی دسترسی آسان به مناطق بسیار بالا دست جنگل است.

کشف قاچاق چوب در مازندران که در ماه های گذشته در محدوده زیر پنج تن بود به یک باره با جهشی چند برابری به حدود۳۰ تن رسیده است.

بدون تردید اگر جاده سازی ها با این سرعت در قلب جنگلها پیشروی نمی کرد با توجه به شیب های بسیار تندی که در جنگلها موجود است حمل قاچاق چوب با اسب بسیار مشکل است.

این جاده سازی ها سبب شد که خدمات آب و برق و گاز هم به مناطق بالادست جنگلها راه پیدا کند که خود این زیر ساخت ها هم عاملی برای تخریب محیط زیست و جنگلهای مازندران شد.

قدمت جنگل های هیرکانی به طور دقیق مشخص نیست، اما بر اساس آخرین نظرات کارشناسان قدمت جنگل‌های هیرکانی بیش از ۴۰ میلیون سال برآورد شده و بازمانده دوره سوم زمین شناسی هستند. از همین جهت به فسیل‌های زنده شهرت دارند و در حوزه باستان شناسی و گیاه شناسی یک موزه طبیعی به شمار می روند.

در دنیایی که تاکنون هزاران گونه گیاهی و جانوری منقرض شده اند، مجموعه ای کهن با قدمتی این چنینی نه تنها یادگاری با ارزش از دل تاریخ است، بلکه منبع عظیمی از گونه های منحصر به فرد زنده است که باید حفظ شود.

اما اهمیت جنگل های هیرکانی تنها از بعد قدمت آن نیست، چرا که این جنگل‌ها علاوه بر تامین اکسیژن، در ذخیره مقادیر بسیار زیاد آب، حفاظت از بافت خاک و جلوگیری از جاری شدن سیل نقش بسیار مهمی دارند.

همچنین از بعد توسعه گردشگری و ایجاد درآمد برای ساکنین نواحی شمالی کشور نیز جنگل های هیرکانی بسیار موثر بوده اند. به طوری که نوار شمالی کشور از محبوب ترین سایت‌های گردشگری ایران به شمار می رود و ورود گردشگر به این خطه موجب درآمد پایدار از راه گردشگری برای اهالی سرزمین های شمالی کشورمان شده است.

قاچاق ۲۸ تنی چوب

در این پیوند جانشین انتظامی مازندران اظهار کرد: ۲۸ تن چوب جنگلی قاچاق به همراه دو خودروی باری کامیون و نیسان در شهرستان ساری کشف شد.

سردار سیدموسی حسینی گفت: در راستای مبارزه با قاچاق محصولات و فرآورده‌های جنگلی، مأموران پاسگاه "هولار" شهرستان ساری در مسیر حوزه استحفاظی به ۲ خودروی کامیون و نیسان حامل چوب مشکوک شدند.

وی افزود: مأموران خودروهای مورد نظر را متوقف و در بازرسی از آن‌ها ۲۸ تن چوب که به صورت غیر مجاز از جنگل‌های شهرستان ساری برداشت شده بود، کشف کردند.

جانشین انتظامی مازندران ادامه داد: رانندگان خودروهای کامیون و نیسان پس از تشکیل پرونده به مرجع قضائی معرفی و محصولات قاچاق کشف شده به اداره منابع طبیعی شهرستان ساری تحویل داده شد.

حسینی با اشاره به اینکه قطع درختان جنگلی، به تاراج بردن منابع ملی بوده و تبعات زیست محیطی زیادی را در پی دارد، از شهروندان خواست تا در صورت مشاهده فعالیت غیرقانونی قاچاقچیان چوب و محصولات حاصل از آن مراتب را سریعاً به پلیس ۱۱۰ اطلاع دهند.

مصایب جاده سازی در جنگل

کارشناس محیط زیست و منابع طبیعی  اظهار کرد: تجربه چند سال اخیر نشان داد جاده سازی در دل جنگلهای هیرکانی زمینه ای برای رونق قاچاق چوب است.

رضا محمودی ادامه داد: با توجه به کمبود محیط بان که در منابع طبیعی شهرهای مختلف مازندران وجود دارد توان نظارت بر همه مناطق جنگلی امکان پذیر نیست.

وی با بیان این مطلب که بسیاری از جاده های منتهی به جنگل آسفالت شد و این اقدام سرعت قاچاق چوب را افزایش داده است، افزود: فعال سازی ایستگاه های بازرسی در این جاده ها یک ضرورت مهم است.

این کارشناس منابع طبیعی افزود: جاده های که در جنگلهای بالادست ساخته شده در لبه دره های عمیق واقع شد که در بارش های سیلابی رانش های سنگینی اتفاق خواهد افتاد.

محمودی تصریح کرد: اعتبارهای سنگینی صرف بازسازی این جاده ها خواهد شد که به طور کلی ضرورتی بری ساخت آن نبود.

جنگل های هیرکانی در زبان رایج و عامیانه مردم ایران جنگل های شمال نامیده می شود و این جنگل ها متراکم ترین ناحیه جنگلی ایران را تشکیل می دهند. این جنگل ها که در جنوب دریای خزر قرار گرفته اند بین کشورهای ایران و آذربایجان مشترک هستند. جنگل های هیرکانی از سال های بسیار دور به جا مانده اند و حتی برخی عمر آنها را با دایناسورها (دوره سوم زمین شناسی) برابر می دانند.

البته این جنگل ها را به دلیل قرار گیری در مجاورت دریای خزر، به نام کاسپینی – هیرکانی (Caspian Hyrcanian mixed forests) نیز می شناسند.

ارتفاع رویش درختان هیرکانی از سطح دریا آغاز می شود و تا ۲ هزار و ۸۰۰ متری ادامه می یابد. این پوشش گیاهی زمانی ۵۵ هزار کیلومتر مربع مساحت داشت که تاکنون ۵۱ درصد آن منقرض شده و تنها از ۱۰ درصد آن حفاظت صورت می گیرد.

همچنین در حال حاضر جنگلهای هیرکانی از غنی ترین اکوسیستم های جهان محسوب می شوند به طوری که بیش از ۲۹۶ گونه پرنده و در حدود ۶۰۰ گونه پستاندار، ۶۷ گونه ماهی، ۲۹ گونه خزنده و ۱۵۰ گونه درختی و بوته ای بومی (اندمیک) مانند درختان انجیلی و شمشاد در این جنگل ها زندگی می کنند.

از گونه های پرندگان ساکن در اکوسیستم جنگلهای هیرکانی می توان به گنجشک سانان، سار، دارکوب، اردک نوک پهن، قرقاول خزری، کبک، بلدرچین، کبوتر جنگلی، شاهین، قوش، دال، قرقی، اردک خاکستری، عقاب و جغد اشاره کرد و از گونه های پستانداران ساکن در این زیست بوم می توان مرال، شوکا، گرگ، گراز، خرس قهوه ای، روباه سر دو سیاه، شغال، سمور، تشی، خارپشت، موش جنگلی، خرگوش، گربه وحشی، گورکن و اسبچه خزر را نام برد.

درختان این جنگل ها از نوع مختلط پهن برگ حاشیه جنوب دریای خزر است که با آب و هوای نیمه مدیترانه ای و مرطوب سازگارند. جنگل های هیرکانی بر اساس ارتفاعی که در آن هستند (سطح دریا، کوهپایه های کم ارتفاع، کوهپایه های بلند، نقاط خیلی مرتفع) غالباً پوشش گیاهی متفاوتی دارند. از معروف ترین درختان این جنگل ها می توان راش، بلوط، توسکا، نارون، زبان گنجشک و شمشاد را نام برد.

به طور کلی از نظر علمی در عرض های جغرافیایی بیش از ۴۰ درجه جنگل، شرایط برای رشد درختان راش وجود ندارد، اما در جنگل های هیرکانی ایران که به طور متوسط در عرض ۳۸ درجه قرار گرفته اند، توده های فشرده درخت راش به صورت انبوه رشد کرده اند که از این نظر منحصر بفرد هستند.

منبع: ایرنا