تعامل با نوجوانان در یک شبکه پر امید
وقتی صحبت از نوجوان است؛ یعنی همراهی با رده سنی که معمولاً به آن توجه کافی نمی‌شود و در هر دوره‌ای و با بهانه‌ای، به آن کم یا بی‌توجهی می‌شود.
شبکه امید این روز‌ها با نگاهی واقع‌گرا و تحلیلی و برمبنای پژوهش‌های کارشناسان، تولیدات خوبی روی آنتن برده است. برنامه‌های جذاب، شادی‌بخش و امیدسازی مانند مسابقه «مجری نو»، «بازی ویزیون»، «برو پی کارت» و «باشگاه امید» این شبکه را به‌سمت موفقیت سوق داده و افق آینده آن را در مسیر تحول روشن کرده است.
هشتم آبان به‌عنوان روز «نوجوان» در تقویم رسمی‌کشور به ثبت رسیده است. به این بهانه، با محمدصادق باطنی، مدیر شبکه امید، درباره برنامه‌های آینده و تحولات این شبکه همراه شدیم.
در برنامه‌سازی برای نوجوانان چه نکاتی را باید درنظر داشت که آن را از دیگر شبکه‌های تلویزیونی و مخاطبان ان متمایز کند؟
محمدصادق باطنی گفت: کودکان و نوجوانان مهمترین مصرف‌کنندگان محتوا در دنیا هستند. در دنیا مسئله‌ای به‌نام تربیت ازطریق مصرف ارائه می‌شود که مختص نوجوانان است. یعنی از طریق این نوع تربیت که همسو با مصرف است، شما به جای اینکه کنشگری مستقیم در مواجهه با نوجوان داشته باشید، فقط روی مصرفش متمرکز می‌شوید و مصرفش را در فضا‌های مختلف؛ اعم از اینکه چه ببیند، چه بخواند، چه گوش دهد، کجا به نمایش برود و... تنظیم می‌کنید. وقتی بر مصرف یک فرد مسلط شوید، آن‌وقت می‌توانید هر محتوایی را که می‌خواهید، ازطریق ارائه محصول و پاسخ به نیازش منتقل کنید. ازاین‌رو می‌بینید که فرزندان ما، به‌ویژه نوجوانان به‌واسطه اینکه مصرف‌کننده محصولات فرهنگی غرب و شرق‌اند، مسیر زندگی‌شان را نیز براساس همین آموزه‌ها ترسیم می‌کنند.
نگاه هویتی به نوجوان را چگونه تعریف کردید؟
محمدصادق باطنی افزود: نوجوان امروز به‌محض اینکه ازطرف جامعه، خانواده و فضای هویتی پیرامونش احساس خلأ کند، در پاسخ سؤال‌های هویتی‌اش، بلافاصله ازطریق موسیقی، سریال‌ها، بازی‌های رایانه‌ای و محتوا‌های متنوع در فضای مجازی خیلی سریع به پاسخ‌هایی هویتی از ینگه دنیا، از شرق و غرب، راه پیدا می‌کند. ما تلاش می‌کنیم اگر سراغ آن منابع می‌رود، یک بار هم به مسیری که ما می‌گوییم، سر بزند.
چقدر او را در فضای مجازی دنبال می‌کنید؟
وی ادامه داد: نوجوان امروز کسی است که می‌تواند به‌کمک ابزار‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی به دست آورده، هم پاسخ‌های هویتی پیدا کند و هم حتی اگر کاملاً از هویت حقیقی خود ناراضی باشد، هویت مجازی جدیدی در بستر شبکه اجتماعی و فضای مجازی ایجاد کند. ما برای اینکه با او در این فضا همراه باشیم، سعی کردیم پیش‌از هر کاری، در یافتن پاسخ‌های هویتی نوجوان به او کمک کنیم و فرهنگ خودمان، ایران و اسلاممان را با تمام وجود به نوجوان امروز منتقل کنیم. ما می‌خواهیم این نوجوان در آینده در صحنه حل مسائل کشورش خودش را سهیم و فعال ببیند. ازاین‌رو، تلاش می‌کنیم او را یک فرد اعتلا و رشد یافته در عرصه‌های مختلف فرهنگی، هنری، سیاسی و اجتماعی ببینیم.
در دوره تحول چه چشم‌اندازی را برای نوجوانان ترسیم کردید؟
مدیر شبکه امید اضافه کرد: مهمترین کار ما ورود به حوزه مصرف محصولات فرهنگی‌ای بود که براساس زیست‌بوم خودمان تولید شده و محتوای آن هویت نوجوانان ایرانی را ترسیم می‌کند. برای رسیدن به این هدف، از یک سو، بر نیاز‌های نوجوانان متمرکز شدیم که با انبوهی از سؤالات پاسخ‌داده‌نشده و نیاز‌های برآورده‌نشده تعریف شده‌اند و از سوی دیگر، به فضای اطرافش و ابزار و برودکستی که او را جذب می‌کند، توجه کردیم.
برای جذب نوجوان وارد چه بستر‌هایی شدید؟
محمدصادق باطنی گفت: نگاه ما مبتنی‌بر فراگیری همه بستر‌های ارتباطی است. در کنار سکو‌ها و فضای مجازی که در اختیار داریم، روی برودکست که همان شبکه امید است، متمرکز شدیم و در کنارش، در محیط زیست او که شامل خانه، مدرسه، محله و شهر است، حضور پیدا کردیم تا از این دو راه، به او یک پیام واحد را برسانیم و بگوییم که شما را می‌شناسیم و می‌فهمیم و می‌خواهیم که با شما همراه شویم.
در دوره تحول شبکه امید را چگونه سامان‌دهی کردید؟
وی افزود: ما با دو رویکرد جلو رفتیم: اول اینکه، کل تولیدات آنتن را مبتنی‌بر نیاز نوجوانان چیدیم و دوم اینکه، با تعریف عملیات زیست‌بوم محور در کنار آنتن، فضای مجازی و میدان زیست را هم به خدمت خودمان درآوردیم.
اگر بخواهیم مصادیق نیاز‌های نوجوان را روی آنتن شبکه امید رصد کنیم، چه برنامه‌هایی را مشاهده می‌کنیم؟
مدیر شبکه امید در این باره گفت: برنامه «برو پی کارت» را با موضوع هدایت تحصیلی و شغلی دانش‌آموزان دبیرستانی و کمک به فرایند انتخاب مسیر تحصیلی و شغلی‌شان روی آنتن می‌بینیم. دوره نوجوانی دوره هویت‌یابی افراد است. نوجوان، مانند کودک و جوان نیست و در یک دوره گذار میان این دو گیر کرده است که باید به‌سلامت عبور کند. به همین دلیل، در این برنامه تمرکزمان را روی هویت نوجوان گذاشته‌ایم. اگر یک نوجوان نیاز مهمی در چیدمان هویتی خودش دارد، آن‌هم بحث ساختن هویت تخصصی‌اش، این برنامه به این سؤال مهم و کلیدی او پاسخ می‌دهد که او چطور می‌تواند از همین رده سنی، آجر‌به‌آجر، ارکان هویتی، تخصصی و کاری را که می‌خواهد به آن دست یابد، پیش ببرد. البته کارکرد اصلی برنامه «برو پی کارت» این است که بتواند آن چیزی را که در ذهن نوجوان‌ها ته‌نشین شده، دوباره با زبان طنز به روی او بیاورد و به آن بپردازد و بگوید الزاماً مسیر موفقیت شغلی و تحصیلی که شما دنبال آنید، این چیز‌هایی نیست که به شما القا شده است؛ یک بار دیگر بیایید به آنها فکر کنید.
سهم این برنامه در انتخاب رشته دانشگاهی چقدر بوده است؟
وی ادامه داد: ما با همکاری وزارت آموزش‌وپرورش، برنامه‌های مشاوره‌ای بسیار خوب و تاثیرگذاری را تولید و پخش می‌کنیم که توانسته فضای بسیار خوبی را در بین قشر جوان دانش‌آموز که برای نشستن پشت صندلی دانشگاه‌ها لحظه‌شماری می‌کنند، به وجود بیاورد. در این دو سال اخیر هم به‌خاطر دو نوبته‌شدن کنکور و هم به‌خاطر افزایش تأثیر سوابق تحصیلی و هم اینکه خود نوجوان‌ها در جا‌هایی سردرگم و هم نگران‌اند، توانستیم به یک طراحی جامع برسیم. «برو پی کارت» یک برنامه ترکیبی مبتنی‌بر سند تحول با محوریت عدالت‌گستری است. این مجله ترکیبی گفت‌وگومحور بخش‌های متنوعی دارد؛ از معرفی رشته دانشگاهی تا کمک به چیدن رشته تا آخرین اخبار سازمان سنجش، اعلام نتایج نهایی کنکور با نوجوانانیم. هدف ما عدالت آموزشی و ایجاد فضای برابر است تا نوجوان‌ها به‌جای مراجعه به مؤسسات برای انتخاب رشته، اطلاعات لازم را از ما بگیرند. امسال مشاور هوش مصنوعی ما ۳۰ هزار پرسش را پاسخ و ۳۰ هزار انتخاب رشته را ثبت کرد.
در فضای سرگرم‌سازی این آنتن چه آورده‌ای دارد؟
محمدصادق باطنی افزود: برنامه «بازی ویزیون» را برای این طراحی کردیم که برای یافتن مصرف فرهنگی، به نوجوان ما کمک کند نیاز فرهنگی خودش را بسازد. بازی ها‌ی رایانه‌ای از ابزاری به‌نام سرگرمی‌برای انتقال پیام بهره می‌گیرند؛ اما محتوای بازی‌ها حکایت از آن دارد که قابلیت ارائه انواع پیام ها‌ی سیاسی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تجاری را دارند. بسته شبکه بازی یک بسته نو است که در تعامل با بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای هستیم و براساس سامانه رده‌بندی سنی «اسرا» که زیرمجموعه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای است، بازی‌ها را معرفی می‌کنیم. شعار ما در برنامه «بازی ویزیون» این است که «بچه‌ها بازی خوب انتخاب کنید و خوب بازی کنید». ما به‌جای اینکه از بازی کردن نوجوانان بترسیم، خودمان وارد این بازی شدیم و اکنون برنامه «بازی ویزیون» ۱۰۰ هزار هوادار فعال دارد و وقتی اعلام لیگ می‌کند، مخصوصاً لیگ فیفای پدرو پسری، تقریباً ۱۵۰۰ پیامک در هر لیگ دریافت می‌کند.
باشگاه امید به کجا رسید؟
مدیر شبکه امید در پاسخ به این سوال گفت: «باشگاه امید» برنامه‌ای پیشران و تعاملی میان مخاطبان نوجوان و شبکه امید است که در این برنامه تولیدات نوجوانان توانمند و هنرمند درزمینه رسانه در قالب‌ها و موضوعات مختلف روی آنتن می‌رود که قرار است در هشت آبان سال ۱۴۰۳ تجربه‌ای جدید به نام «تشکل باشگاه امید» راه‌اندازی شود. این برنامه در وجه تعاملی در کمربندی پخش شبکه امید قرار دارد، ولی از بابت میزان تعامل و بازخورد گرفتن، پیشانی شبکه است. یعنی هر نوع تغییر، تحول و نقاطی که شبکه هدف قرار می‌دهد تا برای نوجوان برنامه‌سازی کند ازطریق باشگاه امید اتفاق می‌افتد. ما می‌گوییم اگر شبکه برای نوجوان است، پس خود نوجوان باید بگوید من چه شکلی باشم، کمک کند و در ساخت شبکه کنار ما باشد. اصلی‌ترین شعار برنامه این است که با هم بسازیم. به همین منظور نوجوانان ازطریق سامانه باشگاه امید همه حوزه ها‌ی هنری را می‌توانند ارائه دهند و با تولید محتوا و نشر آن امتیاز بگیرند. ما در لایه عمومی ۴۰ هزار عضو داریم؛ اما در هسته مرکزی ۱۴۰ هزار عضو وجود دارد.
در بحث استعدادیابی چه گام‌هایی برداشتید؟
وی افزود: یکی از ظرفیت‌های ما برای شناخت بچه‌های نخبه، المپیاد سواد رسانه‌ای است که امسال هشتمین دوره‌اش برگزار شد و ما نیز به‌واسطه باشگاه امید حضور فعالی در آن داشتیم. همچنین حامی جشنواره فیلم دانش آموزی هستیم که امسال دهمین دوره‌اش برگزار شد، اما در یک گام مهم با برنامه «مجرینو» وارد حوزه استعدادیابی شدیم. تاکنون هشت قسمت از این برنامه روی آنتن رفته که بسیار موردتوجه قرار گرفته است. این برنامه استعدادیابی مخصوص علاقه‌مندان اجرای تلویزیونی و تولید محتواست؛ کاملاً با شاخص بومی و فرهنگی کشورمان و نیاز سازمان صداوسیما طراحی شده و هدفش پرورش مجری برای صداوسیماست. داوران «مجرینو» عبدالرضا امیراحمدی و گیتی خامنه با یک تجربه بالای ۴۰ ساله، فعالیت در رسانه و امیرحسین خرمشاهی با سال‌ها تجربه تهیه‌کنندگی و برنامه‌سازی هستند.
درباره دختران نوجوان چه برنامه‌هایی دارید؟
محمدصادق باطنی در این خصوص گفت: اتفاق بسیار مهمی‌که هنوز در شبکه امید رخ نداده و مدت هاست که روی آن متمرکز شدیم، موضوع دختران نوجوان است. سه برنامه دخترانه را طراحی کرده‌ایم. «مجله دختران»، «روشنگرانه» و یک رئالیتی‌شوی دخترانه برنامه‌هایی هستند که امیدوارم وقتی روی آنتن می‌روند، مخاطب خود را پیدا کنند.
برنامه‌ای در دست تولید دارید که به‌زودی روی آنتن می‌آید؟
مدیر شبکه امید اضافه کرد: یکی از نگاه‌های ما به نوجوان وجه کنشگری اوست. به همین دلیل مسابقه‌ای نوجوان‌محور با نام «پیشران» طراحی کردیم که بین گروه‌های جهادی سراسر کشور برگزار می‌شود و هدفش سوق دادن نوجوان به‌سمت کنشگری و حل مسائل اطرافش در محله، مدرسه و... است. نوجوان پر از ایده و انرژی است و اگر در معرض مطالبه و کنشگری قرار بگیرد حتماً تأثیراتی را در محیط زندگی و جامعه خودش می‌گذارد. ما این نگاه را در این مسابقه دنبال می‌کنیم و مطمئنیم که فضای رقابتی جذابی را می‌شود در این حرکت جهادی مشاهده کرد؛ و نگاهتان به آینده این شبکه چیست؟
وی خاطرنشان کرد: شبکه امید با نگاه زیست‌بومی به حوزه نوجوان ورود کرده است. ما به این نتیجه رسیدیم که نوجوان برای اینکه بتواند با برودکست و آنتن رسانه ملی ارتباط برقرار کند نیاز به تعامل دارد. در تمام برنامه‌های شبکه، درونش بعد تعاملی دیده شده است و همه برنامه‌ها محکم و جدی، یک سویه تعاملی دارند؛ چون نیاز و ویژگی نوجوان، تعامل، دیده شدن و ابراز وجود است و تعامل از هویت جدید نوجوان عاریه گرفته شده است. می‌خواهیم آنتن شبکه امید یکی از تعاملی‌ترین آنتن‌های رسانه ملی باشد و امیدوارم به آن برسیم.
